Rejestr PESEL jest centralnym zbiorem danych osobowych osób fizycznych , prowadzonym w systemie teleinformatycznym, który służy do prowadzenia ewidencji ludności. Ewidencja ludności polega na rejestracji podstawowych danych identyfikujących tożsamość oraz status administracyjno-prawny osób fizycznych. 

W rejestrze PESEL gromadzone są dane:

1. obywateli polskich zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej;
2. obywateli polskich zamieszkujących poza granicami Rzeczypospolitej Polskiej w związku z ubieganiem się o polski dokument tożsamości;
3. cudzoziemców zamieszkujących na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej
4. W rejestrze PESEL mogą być gromadzone dane osób, które na podstawie odrębnych przepisów obowiązane są do posiadania numeru PESEL.

W rejestrze PESEL gromadzone są następujące dane:

1. nazwisko i imię (imiona);
2. nazwisko rodowe;
3. imiona i nazwiska rodowe rodziców;
4. numery PESEL rodziców, jeżeli zostały im nadane
5. data urodzenia;
6. miejsce urodzenia;
7. kraj urodzenia;
8. stan cywilny;
9. oznaczenie aktu urodzenia i urzędu stanu cywilnego, w którym został on sporządzony;
10. płeć;
11. numer PESEL;
12. obywatelstwo albo status bezpaństwowca;
13. imię i nazwisko rodowe oraz numer PESEL małżonka, jeżeli został mu nadany;
14. data zawarcia związku małżeńskiego, oznaczenie aktu małżeństwa i urzędu stanu cywilnego, w którym został on sporządzony, data rozwiązania związku małżeńskiego, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który rozwiązał małżeństwo, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który ustalił nieistnienie małżeństwa, sygnatura akt i oznaczenie sądu, który unieważnił małżeństwo, data zgonu małżonka albo data znalezienia jego zwłok, oznaczenie jego aktu zgonu i urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony;
15. adres i data zameldowania na pobyt stały;
16. kraj miejsca zamieszkania;
17. kraj poprzedniego miejsca zamieszkania;
18. data wymeldowania z miejsca pobytu stałego;
19. adres i data zameldowania na pobyt czasowy oraz data upływu deklarowanego terminu pobytu;
20. data wymeldowania z miejsca pobytu czasowego;
21. data wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy i wskazanie kraju wyjazdu;
22. data powrotu z wyjazdu poza granice Rzeczypospolitej Polskiej trwającego dłużej niż 6 miesięcy;
23. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego oraz oznaczenie organu wydającego dokument;
24. seria, numer i data ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego;
25. data zgonu albo data znalezienia zwłok, numer aktu zgonu i oznaczenie urzędu stanu cywilnego, w którym ten akt został sporządzony;

ponadto dla cudzoziemców:

26. seria, numer i data ważności dokumentu podróży cudzoziemca lub innego ważnego dokumentu potwierdzającego tożsamość i obywatelstwo;
27. status cudzoziemca oznaczony jako:

1. UE - w przypadku cudzoziemca będącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej,
2. CUE - w przypadku cudzoziemca będącego członkiem rodziny cudzoziemca, o którym mowa w lit. a, niebędącego obywatelem państwa członkowskiego Unii Europejskiej, obywatelem państwa członkowskiego Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) - strony umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub obywatelem Konfederacji Szwajcarskiej,
3. NUE - w przypadku pozostałych cudzoziemców.

Rejestracji danych w rejestrze PESEL dokonują:

1. kierownik urzędu stanu cywilnego właściwy do sporządzenia aktu urodzenia, aktu małżeństwa, aktu zgonu i dokonywania w nich zmian oraz sporządzenia przypisku przy tym akcie;
2. kierownik urzędu stanu cywilnego, do którego wpłynął zagraniczny dokument stanu cywilnego lub inny dokument wydany w państwie, w którym nie jest prowadzona rejestracja stanu cywilnego, jeżeli osoba, której nadano numer PESEL, nie ma polskich aktów stanu cywilnego;
3. kierownik urzędu stanu cywilnego, który wydał decyzję o zmianie imienia i nazwiska;
4. organ gminy właściwy do zameldowania na pobyt stały i czasowy obywatela polskiego;
5. wojewoda lub minister właściwy do spraw wewnętrznych, każdy zgodnie ze swoją właściwością — w zakresie danych dot. obywatelstwa lub statusu bezpaństwowca;
6. organ gminy właściwy do wydania dowodu osobistego w zakresie serii, numeru i daty ważności ostatniego wydanego dowodu osobistego obywatela polskiego oraz oznaczenie organu wydającego dokument;
7. organy właściwe do wydania paszportu — w zakresie danych dot. serii, numeru i daty ważności ostatniego wydanego paszportu obywatela polskiego;
8. organ gminy właściwy do zameldowania na pobyt stały i czasowy cudzoziemca, któremu nadano numer PESEL;
9. organ gminy właściwy do złożenia wniosku o nadanie numeru PESEL, w stosunku do osób obowiązanych do posiadania numeru PESEL na podstawie odrębnych przepisów.

Wymienione organy dokonują niezwłocznie rejestracji danych za pośrednictwem systemu teleinformatycznego. Kiedy organ nie ma bezpośredniego dostępu do rejestrów z przyczyn niezależnych od organu, rejestracji dokonuje się nie później niż w terminie 2 dni roboczych od dnia, w którym powstał obowiązek ich rejestracji. Gdy nie ma możliwości przekazania danych do rejestru elektronicznie, organ przekazuje dane w formie pisemnej — ma na to 4 dni robocze od dnia, w którym powstał obowiązek rejestracji danych.

Nie wychodząc z domu, można załatwić m.in. następujące sprawy: 

• Zajrzeć do własnych danych zgromadzonych w rejestrze PESEL,
• Zgłosić zameldowania na pobyt stały lub czasowy
• Zgłosić wymeldowanie z miejsca pobytu stałego,
• Zgłosić wymeldowanie z miejsca pobytu czasowego, 
• Zgłosić wyjazd za granicę na pobyt trwający ponad 6 miesięcy,
• Zgłosić powrót z zagranicy z pobytu trwającego ponad 6 miesięcy
• Uzyskać zaświadczenie zawierające pełny odpis swoich danych przetwarzanych w rejestrze PESEL

Historia systemu PESEL sięga lat 70-tych ubiegłego stulecia. Powstanie systemu było odpowiedzią na potrzebę szybkiego przeszukiwania danych, które prowadzone były w systemie kartotecznym w ewidencji ludności oraz na szybki wzrost populacji ludności kraju.

W 1970 r. w planie pięcioletnim zapisano powstanie PESEL-a. Na przestrzeni ponad 40 lat w systemie PESEL zmieniały się zarówno rozwiązania informatyczne jak i zakres przedmiotowy oraz podmiotowy. Ale nadal trzon stanowił zbiór centralny, który nie pozwalał na aktualizację danych bezpośrednio po odnotowaniu zdarzenia, np. zameldowania. Zasilanie systemu było trzystopniowe: dane zbierała gmina, następnie przesyłała do województwa, województwo do zbioru PESEL. 

1 marca 2015 r. został uruchomiony rejestr PESEL, który zasilany jest w trybie rzeczywistym, bez opóźnień – bezpośrednio przez urzędników organów ewidencji ludności (meldunki i rejestracja cudzoziemców) oraz inne rejestry centralne, takie jak: Rejestr Dowodów Osobistych (jakie dowody zostały wydane, a jakie unieważnione), Rejestr Stanu Cywilnego (rejestracja stanu cywilnego), Centralna Ewidencja Wydanych i Unieważnionych Dokumentów Paszportowych (paszporty wydane i unieważnione) oraz Centralny Rejestr Danych o Nabyciu i Utracie Obywatelstwa Polskiego (kto nabył i kto utracił obywatelstwo polskie).