Stosunki polsko-gruzińskie – wspólna historia i doświadczenia

 

Szanowni Państwo,

W historii naszych Narodów i Państw znaleźć można wiele podobieństw i cech wspólnych. Naród polski i gruziński łączy nie tylko głęboka przyjaźń, ale i umiłowanie wolności. Łączy nas historyczne podobieństwo polskich i gruzińskich doświadczeń związanych z walką o niepodległość z silniejszymi sąsiadami.

Po zakończeniu I Wojny Światowej zarówno Polska jak i Gruzja rozpoczęły trudne zadanie budowy nowoczesnych państw i tworzenia podstaw bytu swoich niepodległych Narodów.

Ponad sto lat temu, 29 stycznia 1919 r. odrodzona Rzeczpospolita uznała Demokratyczną Republikę Gruzji, proklamowaną 26 maja 1918 r. Warto pamiętać, że stało się to na dwa lata przed uznaniem Gruzji de iure przez Radę Najwyższą Ententy.

Współpraca polsko-gruzińska nawiązana została bardzo szybko. Już 30 marca 1919 r. do Tyflisu - jak nazywano wtedy Tbilisi - na czele Misji Specjalnej Rzeczpospolitej Polskiej na Kaukaz Południowy przybył minister pełnomocny Tytus Filipowicz. Dzień później wręczył szefowi gruzińskiej dyplomacji listy uwierzytelniające.

Działalność polskiej Misji Specjalnej przerwał przewrót bolszewicki na Kaukazie Południowym. Część personelu Misji wraz z Tytusem Filipowiczem została aresztowana i internowana. Wkroczenie Armii Czerwonej do Gruzji wiosną 1921 r. oraz udanie się członków gruzińskiego rządu na emigrację, uniemożliwiło wysłanie do Tyflisu klasycznej misji dyplomatycznej i otwarcie w gruzińskiej stolicy Ambasady RP.

Z najazdem bolszewików zmagała się także Polska - w czasie wojny polsko-bolszewickiej Giorgi Sidamon-Eristavi, który od 1919 r. kierował poselstwem gruzińskim w Warszawie, ewakuował placówkę do Poznania.

W walce tej Polska miała więcej szczęścia niż Gruzja. Jednak zajęcie Południowego Kaukazu przez bolszewików nie przerwało współpracy polsko-gruzińskiej. Polski rząd nie uznał sowieckiej aneksji Gruzji i jej siłowego włączenia do Zakaukaskiej Federacyjnej Republiki Sowieckiej. Władze II RP utrzymywały kontakty z przedstawicielami gruzińskiego rządu emigracyjnego w Paryżu, a Marszałek Józef Piłsudski otworzył granice dla podchorążych i oficerów armii gruzińskiej. Około stu oficerów i podoficerów gruzińskiej armii, w tym 6 generałów, kontynuowało walkę o wolną Gruzję w szeregach polskiego wojska jako oficerowie kontraktowi. Stali oni ramię w ramię ze swoimi polskimi kolegami, broniąc Polski w 1939 r., walczyli w Armii Krajowej i Powstaniu Warszawskim, dzielili radości i niepowodzenia wojenne na wszystkich frontach II Wojny Światowej. Wielu z gruzińskich oficerów oddało swoje życie za Polskę, także w Katyniu. W 2007 r. Prezydenci Rzeczypospolitej Polskiej i Gruzji odsłonili pomnik ku czci ich pamięci w budynku Muzeum Powstania Warszawskiego.

Wiosną 1991 r. Naród gruziński ponownie proklamował niepodległość swojego kraju.

Niedługo potem Polska po raz drugi w 20. wieku uznała niepodległe i suwerenne Państwo Gruzińskie. Oficjalne wznowienie stosunków dyplomatycznych nastąpiło 28 kwietnia 1992 r., podczas wizyty gruzińskiego wiceministra spraw zagranicznych w Warszawie. Podpisano wówczas Protokół o nawiązaniu stosunków dyplomatycznych między naszymi krajami. 20 listopada 1995 r. powołano Ambasadę RP w Tbilisi, która rozpoczęła funkcjonowanie jesienią 1997 r. Od 2001 r. w Polsce akredytowana była Ambasada Gruzji w Berlinie. Ambasada Gruzji w Warszawie została otwarta w 2005 r.

Dobry klimat stosunków polsko–gruzińskich tworzy wspólnota doświadczeń historycznych. W zeszłym roku obchodziliśmy setną rocznicę odzyskania przez Polskę niepodległości, setną rocznicę proklamowania niepodległości Gruzji oraz dziesiątą rocznicę historycznej wizyty Śp. Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Tbilisi w sierpniu 2008 r.

Ta wizyta była reakcją na rosyjską agresję w Gruzji a zarazem wyrazem solidarności i przyjaźni Polaków z Gruzinami. Polskiemu Prezydentowi towarzyszyli Prezydenci Estonii, Litwy, Ukrainy oraz  Premier Łotwy. Nasze kraje zademonstrowały wówczas prawdziwą solidarność.

W przemówieniu, wygłoszonym podczas wiecu w Tbilisi w dniu 12 sierpnia 2008 r. Prezydent Kaczyński wypowiedział prorocze słowa:

„Dziś Gruzja, jutro Ukraina, pojutrze Państwa Bałtyckie, a później może i czas na mój kraj, na Polskę!” [koniec cytatu]

Inicjatywa Prezydenta Lecha Kaczyńskiego zwróciła uwagę świata na rosyjską agresję i wymusiła większe zaangażowanie wspólnoty międzynarodowej, a także przyczyniła się do ustabilizowania sytuacji Gruzji.

W sierpniu ubiegłego roku wraz z szefami dyplomacji Litwy, Łotwy i wicepremierem Ukrainy udałem się z wizytą do Tbilisi, aby upamiętnić 10. rocznicę tamtych wydarzeń. Spotkałem się wówczas z gruzińskim ministrem spraw zagranicznych Davidem  Zalkalianim, premierem Mamuką Bachtadze, prezydentem Giorgim Margwelaszwilim oraz obecnym tu przewodniczącym parlamentu Iraklim Kobachidze. Spotkałem się również wówczas z przedstawicielami polskiego kontyngentu Misji Monitorującej Unii Europejskiej w Gruzji oraz na cmentarzu Mukhatgverdi upamiętniłem gruzińskie ofiary wojny z 2008 r.

Problem suwerenności Gruzji nie został zamknięty, wymaga jeszcze dalszego uregulowania.

Szanowni Państwo!

Istotnym elementem tej współpracy jest również współdziałanie parlamentów.

W tym roku obchodzimy stulecie parlamentaryzmu w Gruzji i stulecie Sejmu Ustawodawczego w Polsce. Nasze parlamenty czczą tę rocznicę inicjując szczególny format współpracy – Zgromadzenia Parlamentarne Polski i Gruzji. Udział w tej dzisiejszej podniosłej uroczystości jest dla mnie prawdziwym zaszczytem.

Jestem przekonany, że podejmowane w najbliższej przyszłości w ramach Zgromadzenia inicjatywy i działania staną się znaczącym wkładem w rozbudowę relacji między naszymi państwami i przyczynią się do dalszego pogłębienia polsko-gruzińskiej współpracy w wymiarze instytucjonalnym.

Nasze kontakty są intensywne w wymiarze politycznym. Zeszły rok obfitował we wzajemne wizyty - majową wizytę Prezydenta RP Andrzeja Dudy w Tbilisi i uczczenie stulecia niepodległości Gruzji, październikową wizytę MSZ Gruzji Davida Zalkalianiego w Warszawie, wspomnianą już listopadową wizytę w Tbilisi Marszałka Sejmu Marka Kuchcińskiego oraz grudniową wizytę Marszałka Senatu Stanisława Karczewskiego i Szefowej KPRP w związku z zaprzysiężeniem Salome Zurabiszwili na prezydenta Gruzji. Cieszymy się z dobrej dynamiki wzajemnych kontaktów i chcemy ją utrzymać.

Bieżący rok zapowiada się równie intensywnie. Dwa tygodnie temu Minister Spraw Zagranicznych Gruzji David Zalkaliani uczestniczył w Konferencji Bliskowschodniej. W styczniu br. na marginesie Światowego Forum Ekonomicznego w Davos spotkali się Premier Mateusz Morawiecki z Premierem Gruzji Mamuka Bachtadze. Dziś spotykamy się w Senacie na I posiedzeniu Zgromadzenia Parlamentarnego Polska–Gruzja, z udziałem Marszałków Sejmu i Senatu oraz Pana Przewodniczącego Iraklego Kobachidze.

Miło mi poinformować, że Pani Prezydent Salome Zurabiszwili przyjęła zaproszenie Pana Prezydenta Andrzeja Dudy do złożenia oficjalnej wizyty w Polsce. Odbędzie się ona 7 maja br. Również w maju planowane jest posiedzenie Polsko–Gruzińskiej Komisji Międzyrządowej ds. Współpracy Gospodarczej. Będziemy uczestniczyć w lipcowej konferencji Georgian European Way w Batumi, która w tym roku w całości będzie poświęcona dziesiątej rocznicy utworzenia Partnerstwa Wschodniego. Liczymy także na wizytę Premiera Rzeczypospolitej Polskiej w Gruzji oraz Premiera Gruzji w Polsce.

Tak zatem, kontakty przedstawicieli władz Polski i Gruzji, zarówno na poziomie Prezydentów, jak też międzyrządowe i parlamentarne, są częste i regularne. Budują one zaufanie, potwierdzają bliskie bądź tożsame stanowiska władz obu krajów w większości kwestii międzynarodowych, a także rzeczywistą wolę dalszego rozwoju współpracy dwustronnej. 

Na forum międzynarodowym Polska niezmiennie popiera integralność terytorialną Gruzji i jej suwerenność w granicach uznanych przez społeczność międzynarodową. Opowiadamy się za politycznym uregulowaniem problemów wynikających ze zbrojnej agresji Rosji na suwerenną Gruzję. Akceptujemy tylko takie rozwiązanie problemu Abchazji i Rejonu Cchinwali/Osetii Południowej, które będzie gwarantować integralność terytorialną i nienaruszalność granic państwowych Gruzji.

Nasze stanowisko w sprawie stworzenia jasnej perspektywy europejskiej i wspierania unijnych aspiracji Gruzji jest niezmienne. W ramach Partnerstwa Wschodniego Gruzja jest jednym z liderów. Polska chce też dla Gruzji utrzymania polityki otwartych drzwi do NATO.

Stoimy na stanowisku, że tylko integracja europejska i euroatlantycka stanowi gwarancję długofalowej stabilności, rozwoju gospodarczego, politycznego i społecznego Gruzji.

Politykę rozszerzenia instytucji świata zachodniego postrzegamy w perspektywie strategicznej jako czynnik gwarantujący bezpieczeństwo na całym kontynencie europejskim. Polska zawsze opowiadała się za otwartością UE i NATO na nowe państwa podzielające ich wartości.

Z ogromną satysfakcją dostrzegamy, że Gruzja konsekwentnie kieruje swoją politykę zagraniczną w stronę zachodniego świata. Potwierdzeniem tego jest niedawna zmiana w Konstytucji, która wprowadziła zapis obligujący organy państwowe do kontynuowania rozwoju kraju w kierunku pogłębiającym integrację z UE i NATO. Potwierdzeniem słuszności europejskiego i euroatlantyckiego wektora polityki zagranicznej Gruzji jest aktywność Pani Prezydent Zurabiszwili, która za główny cel swojej prezydentury obrała dalsze zbliżenie Gruzji do UE i NATO.

Jesteśmy przekonani, że konsekwentna implementacja Umowy Stowarzyszeniowej UE-Gruzja będzie sprzyjać gospodarczemu rozwojowi Gruzji. Z dużym uznaniem przyjmujemy determinację Gruzji, aby stać się częścią europejskiej wspólnoty. W tym kontekście należy wspomnieć o wprowadzeniu ruchu bezwizowego między Gruzją a UE jako praktycznym wyrazie realizacji europejskich aspiracji Gruzji.  

W wymiarze praktycznym Polska i Gruzja od 2015 r. współpracują w ramach Konferencji Tbiliskiej – unikalnego formatu przekazywania polskich doświadczeń administracyjnych związanych z procesem integracji europejskiej.

Dwa pierwsze spotkania administracji polskiej i gruzińskiej w ramach, zainaugurowanej w Tbilisi w kwietniu 2015 r., Konferencji Tbiliskiej, odbyły się w czerwcu 2016 r. i październiku 2017 r.

Trzecie spotkanie w ramach Konferencji odbyło się na marginesie ostatniej wizyty Ministra Spraw Zagranicznych Gruzji Dawida Zalkalianiego w Polsce, w październiku ubiegłego roku w Warszawie. Miałem przyjemność otworzyć wówczas tamto spotkanie wraz z Panem Ministrem.

Spotkanie naszych delegacji skoncentrowało się wówczas na zagadnieniach z zakresu kultury i energetyki.

Poczyniliśmy pewne postępy i zastanawiamy się wspólnie, jak uczynić ten mechanizm jeszcze bardziej efektywnym. Przyjęliśmy gruzińską propozycję podniesienia Konferencji Tbiliskiej do rangi stałej konferencji międzyrządowej na poziomie wiceministrów. Przeniesienie relacji na poziom strategiczny, wyrażający się w regularności posiedzeń, przewidywalności, elastyczności i ustrukturyzowaniu formatu współpracy umożliwi stronie gruzińskiej jeszcze lepiej wykorzystać doświadczenia i dobre praktyki polskiej administracji w implementacji Umowy Stowarzyszeniowej UE-Gruzja. Nad koncepcją nowego formatu Konferencji będziemy wspólnie pracować z naszymi gruzińskimi partnerami.

Od 2004 roku Gruzja jest dla nas jednym z najważniejszych krajów partnerskich w ramach współpracy rozwojowej. Dotychczas wsparcie Polski na rzecz Gruzji wyniosło ponad 34 mln EUR i wdrażane było głównie w formie projektów, obejmujących szerokie spectrum działań nakierowanych na wyrównywanie szans rozwojowych i budowę silnego i stabilnego państwa.

Polscy eksperci angażują się we wzmacnianie gruzińskiego systemu zarządzania kryzysowego, wspierając m. in. tworzenie profesjonalnego systemu szkoleń dla służb pożarniczych. Od lat wspieramy rząd gruziński w tworzeniu modelu edukacji wczesnoszkolnej zapewniającego dzieciom lepszy start życiowy. Podejmujemy również działania na rzecz osób niepełnosprawnych i ich otoczenia.

Projekty te wdrażane są przez organizacje pozarządowe, administrację rządową i samorządową, szkoły wyższe oraz Ambasadę RP w Tbilisi we współpracy z gruzińskimi partnerami.

Nasze wsparcie w nadchodzących latach będzie koncentrować się na takich obszarach jak: dobre rządzenie, rozwój regionalny, rozwój kapitału ludzkiego, opieka społecznej i zarządzanie kryzysowe.

W ramach NATO planujemy rozszerzenie płaszczyzny współpracy Platformy NATO-Ukraina ds. zwalczania zagrożeń hybrydowych na inne kraje partnerskie, a przede wszystkim na Gruzję, która swoimi doświadczeniami w ramach stawiania czoła zagrożeniom hybrydowym z Rosji mogłaby wnieść wartość dodaną w prace Platformy.

Od 1 stycznia br. Polska placówka w Tbilisi przejęła na okres dwóch lat (2019-2020) funkcję Ambasady-Punktu Kontaktowego Sojuszu Północnoatlantyckiego. Promujemy tematykę NATO i partnerstw Sojuszu w społeczeństwie gruzińskim, zwłaszcza wśród takich grup jak mniejszości narodowe, czy młodzież, poddanych działaniom hybrydowym ze strony innych podmiotów. W ramach Punktu kontaktowego NATO odbędzie się dyskusja dot. Rocznych Programów Narodowych dla Gruzji wyznaczające obszary wymagające dalszych reform. Seminarium na ten temat odbywa się w dniu dzisiejszym w Tbilisi z udziałem przedstawicieli polskiego Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Realizacja przez Gruzję programów współdziałania z NATO podnosi zdolności obronne armii gruzińskiej.

Szanowni Państwo,

Pozytywnie oceniamy rozwój stosunków dwustronnych między Polską i Gruzją i widzimy możliwości ich dalszego zacieśniania. Wierzymy w trwałe zakorzenienie Gruzji w Europie poprzez przystąpienie w przyszłości do Unii i Euroatlantyckiego Systemu Bezpieczeństwa. Rozwój i bezpieczeństwo Gruzji leży w interesie Polski, Europy i całej wspólnoty międzynarodowej.

Twierdzenie to jest podstawą wyznaczenia kierunku działania polskiej dyplomacji. Cieszę się, że jesteśmy aktywnie wspierani przez współpracę parlamentarzystów Polski i Gruzji!