Ministerstwo
Edukacji i Nauki

U neandertalczyków można znaleźć przykład opieki nad niepełnosprawnym, w starożytnym Egipcie szacunkiem darzono osoby niskiego wzrostu. W średniowieczu zaś polskie pochówki osób niepełnosprawnych nie różniły się od innych pochówków. Jak wyglądało w dziejach podejście do niepełnosprawności mówi archeolog dr Magdalena Matczak.

Badacze z Poznania przeanalizowali ogromną bazę danych o komórkach nowotworowych i opracowali pierwszy kompleksowy atlas tzw. somatycznych mutacji w 30 genach kodujących białka zaangażowane w powstawanie oraz funkcje mikroRNA. Czasopismo Nucleic Acid Reserach okrzyknęło te badania mianem przełomowych.

Naukowcy spodziewają się, że Wszechświat – w tym także nasza Galaktyka – składa się w większości z nieznanej nam jeszcze ciemnej materii. Próbę wykrycia jej śladów podjął m.in. eksperyment neutrinowy Super-Kamiokande prowadzony z udziałem polskich naukowców. Dr Piotr Mijakowski (NCBJ) tłumaczy czego i jak szukamy oraz co wynika z negatywnego wyniku dotychczasowych poszukiwań. Autor jest jednym z 12 adiunktów NCBJ wyróżnionych w instytucie pod koniec 2020 r. za swoje badania.

Międzynarodowy zespół naukowców, w tym dwoje naukowców z NCBJ - Katarzyna Małek i William Pearson, rzucił światło na złożone procesy fizyczne związane z wytwarzaniem pyłu, metali i gwiazd w ewolucji galaktyk. Badacze przeanalizowali dużą próbkę odległych, pyłowych galaktyk wykrytych za pomocą ALMA. Badanie, opublikowane w Astronomy & Astrophysics, ujednoliciło metody obserwacyjne i teoretyczne, znajdując dowody na szybki wzrost pyłu w młodych, ale już bogatych w metale galaktykach w odległym Wszechświecie.

Po ponad 20 latach nieobecności w jednym z niemieckich jezior znów pojawił się głowacz pręgopłetwy. Ryba wróciła dzięki zarybianiu materiałem z polskiego jeziora Hańcza i pracy polskich ichtiologów.

Uchwycenie na żywo przemian chemicznych we wnętrzu komórki to jedno z wielu potencjalnych zastosowań najnowszego, femtosekundowego lasera stworzonego przez zespół naukowców pod kierunkiem dr. Yuriya Stepanenki z zespołu Ultraszybkich Technik Laserowych przy IChF PAN.

Powstawanie nowej zwartej zabudowy na terenie Lednickiego Parku Krajobrazowego (woj. wielkopolskie) i intensywna działalność rolnicza wpływają niekorzystnie na stanowiska archeologiczne, która nie są widoczne w terenie – wynika z badań interdyscyplinarnego zespołu naukowców.

Osoby, które chciałyby wygrać wakacyjną wyprawę na Polską Stację Polarną Hornsund na Spitsbergenie mają jeszcze kilka dni na zgłoszenie się do konkursu "Misja Polarna". Organizatorzy czekają na pomysły na projekt naukowy lub innowacyjny dotyczący obszarów polarnych.

Politechnika Białostocka pracuje nad innowacyjnym urządzeniem ograniczającym emitowanie zanieczyszczeń przez duże jednostki morskie. Badacze opracowują tzw. kompaktowy skruber, który ma przede wszystkim zmniejszyć emisję tlenku siarki.

Badania superciężkich pierwiastków, prace nad nanomateriałami do magazynowania energii, badania rozwoju Wszechświata tuż po Wielkim Wybuchu - takie możliwości daje Zjednoczony Instytut Badań Jądrowych w Dubnej, którego członkiem jest Polska. O polskim wkładzie w prowadzone tam badania opowiada prof. Michał Waligórski.