Modyfikacje w systemie zostały rozpoczęte dzięki ustawie o zmianie ustawy Prawo energetyczne z 22 lipca 2016 r., która równomiernie rozłożyła obowiązek utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego na wszystkie podmioty dokonujące przywozu tego surowca do Polski.  Ich konsekwencją była odbudowa obniżanego w ostatnich latach stanu zapasów obowiązkowych.

Przepisy, zaproponowane przez Ministerstwo Energii we wchodzącej w życie nowelizacji ustawy, odpowiadają na zgłaszane przez uczestników rynku wątpliwości interpretacyjne. Rozwiązania zaproponowane w ramach nowelizacji ustawy zostały opracowane na podstawie przeprowadzonej przez Ministerstwo Energii oceny funkcjonowania systemu zapasów po 2016 r. Analiza pozwoliła zidentyfikować te elementy systemu, które muszą stać się bardziej efektywne, tj. ograniczenie obowiązków administracyjnych i ułatwienie korzystania z wprowadzonej rok temu umowy biletowej. Zmiany wprowadzone w przepisach zapewniają przejrzyste podstawy prawne do funkcjonowania na polskim rynku gazu ziemnego oraz wzmacniają bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do odbiorców chronionych.

Najważniejsze zmiany to:

• uelastycznienie umowy biletowej

-     nowe przepisy pozwalają, aby tzw. bileter, tj. podmiot przyjmujący zlecenie utrzymywania zapasów obowiązkowych w imieniu innego podmiotu, pełnił funkcję tzw. one-stop-shop, czyli mógł przejąć większość zadań związanych z utrzymywaniem zapasów i wyręczyć w nich zlecającego. Dodatkowo zawieranie umowy biletowej będzie łatwiejsze i bardziej przejrzyste dzięki zobligowaniu biletera do publikowania pełnych informacji o warunkach świadczenia usługi biletowej. Dotyczy to również umieszczenia na stronie internetowej kalkulatora, który umożliwiałby samodzielne obliczenie stawki za świadczone usługi

•  jednoznaczne określenie odpowiedzialności za weryfikację poprawnego funkcjonowania systemu

-        operator systemu przesyłowego będzie weryfikował, czy instalacje magazynowe i sieci zapewniają możliwość dostarczenia zapasów do systemu zgodnie z doprecyzowanymi procedurami. Określają one szczegółową sekwencję przekazywania danych do weryfikacji oraz wskazują termin na dokonanie stosownych czynności sprawdzających

• ustanowienie jednoznacznych wymogów związanych z utrzymywaniem zapasów

-     zapasy obowiązkowe muszą być przede wszystkim utrzymywane w fizycznych instalacjach magazynowych, wykluczone jest tworzenie zapasów „wirtualnych”

-     zapasy obowiązkowe muszą mieć zagwarantowaną techniczną możliwość dostarczenia ich do polskiego systemu gazowego. W przypadku zapasów utrzymywanych za granicą niezbędne jest zarezerwowanie odpowiednich zdolności przesyłowych dedykowanych na potrzeby przesłania tych zapasów

-     każdy importer gazu ziemnego powinien tak zaplanować swoją działalność, aby móc utrzymywać zapasy do końca roku gazowego, określonego w decyzji Prezesa URE.

• wprowadzenie przejrzystych zasad uruchomienia zapasów obowiązkowych gazu ziemnego i prowadzenia rozliczeń za uruchomione zapasy

-         zgodnie z nowymi zasadami w przypadku uruchomienia zapasów obowiązkowych to operator systemu przesyłowego będzie prowadził rozliczenia za uruchomione zapasy, biorąc za podstawę ceny rynkowe gazu

• zmniejszenie obowiązków administracyjnych

-         polegające na ograniczeniu liczby informacji, jakie importerzy przekazują różnym organom w związku z obowiązkiem utrzymywania zapasów

Warto zwrócić uwagę, że polski rynek gazu ziemnego ulega nieustannym zmianom. W najbliższych latach, po zakończeniu inwestycji infrastrukturalnych, które pozwolą zdywersyfikować źródła dostaw do Polski, przede wszystkim poprzez połączenie polskiego systemu gazowego ze złożami norweskiego szelfu kontynentalnego i rozbudowę możliwości regazyfikacyjnych terminalu LNG, oraz zapewnieniu dostaw gazu ziemnego na w pełni rynkowych zasadach, m.in. poprzez odejście od formatu kontraktu długoterminowego, możliwe będzie dalsze urynkowienie systemu bezpieczeństwa dostaw gazu ziemnego do Polski.

Ustawa o zapasach ropy naftowej, produktów naftowych i gazu ziemnego oraz zasadach postępowania w sytuacjach zagrożenia bezpieczenstwa paliwowego państwa i zakłóceń na rynku naftowym

***

Wymóg utrzymywania zapasów obowiązkowych gazu ziemnego przez importerów wynika z ustawy o zapasach. Każdy przedsiębiorca, który dokonuje przywozu gazu ziemnego do Polski, niezależnie od przeznaczenia tego gazu (na potrzeby własne czy na sprzedaż), ma obowiązek utrzymywać zapasy gazu ziemnego. Nad realizowaniem obowiązku utrzymywania zapasów czuwa Prezes URE, który uprawniony jest do przeprowadzania przedsiębiorstw.