Komenda Główna
Państwowej Straży Pożarnej

Oprócz Centralnego Muzeum Pożarnictwa w Mysłowicach, mającego statut muzeum państwowego, istnieje w kraju wiele innych placówek gromadzących zbiory pożarnicze, które choć są nazywane muzeami, nie spełniają wymogów stawianym muzeom przez ustawę "O ochronie dóbr kultury i o muzeach". Są to placówki o bardzo niewielkiej obsadzie etatowej lub też utrzymywane wyłącznie społecznie, podległe takim instytucjom jak Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Związek Ochotniczych Straży Pożarnych lub też komendom wojewódzkim straży pożarnej. 

Niektóre z nich z racji zgromadzenia wartościowych zbiorów (Alwernia, Przeworsk), mają szanse przekształcenia się w przyszłości w muzea państwowe.

Muzeum w Alwerni, woj. małopolskie

Muzeum Pożarnictwa założone w 1953 r. Przez mgr Zbigniewa Gęsikowskiego, prezesa miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej. Mieści się w budynku stanowiącym własność OSP, utrzymywane jest przez Komendę Wojewódzką Straży Pożarnej oraz naczelnika gminy Alwernia. Zatrudnia 1 pracownika w niepełnym wymiarze czasu pracy. Nie ma statutu. Muzeum gromadzi samochody pożarnicze, sprzęt gaśniczy, strażackie odznaczenia korporacyjne oraz dokumenty archiwalne. Dysponuje bogatą biblioteką oraz pracowniami: konserwatorską, fotograficzną i introligatorską.

Muzeum w Lidzbarku Welskim, k. Działdowa

Muzeum Pożarnictwa powstało w 1974 r. z inicjatywy działacza pożarniczego, Maksymiliana Angera. Dzięki zaangażowaniu członków miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej i finansowym poparciu ze strony Zarządu Wojewódzkiego ZOSP w Olsztynie, wybudowano pawilon wystawowy oraz wiatę na sprzęt silnikowy. Muzeum gromadzi sikawki i samochody strażackie, odznaczenia, pieczęcie, sztandary, sprzęt bojowy strażaka. Podlega Zarządowi Wojewódzkiemu ZOSP.

Muzeum we Włocławku

Przestało funkcjonować w 1989 roku. Zbiory znajdujące się w muzeum przekazano do jednostek OSP, do których pierwotnie należały. Część zbiorów przekazano do Kujawsko-Dobrzyńskiego Parku Etnograficznego w Kłóbce (powiat włocławski, gm. Lubień Kujawski) będącego oddziałem Muzeum Ziemi Kujawskiej i Dobrzyńskiej we Włocławku. W skansenie można je oglądać w remizie strażackiej z 1922 roku przeniesionej ze wsi Czaple koło Lubienia Kujawskiego.

Muzeum w Przeworsku, woj. Podkarpackie

Muzeum, podległe zarządowi miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej, mieści się w budynku dawnej powozowni pałacowej Andrzeja Lubomirskiego oraz wzniesionym w 1974 r. pawilonie wystawowym. W 1956 r., z okazji jubileuszu 60-lecia miejscowej OSP, zorganizowano okolicznościową wystawę sprzętu pożarniczego, zaś w 1974 r. otwarto muzeum w nowej siedzibie. Zatrudnia 3 pracowników.

Muzeum w Namysłowie, woj. opolskie

Muzeum Pożarnictwa przy Namysłowskim Towarzystwie Społeczno-Kulturalnym powstało w 1950 r. z inicjatywy miejscowej Ochotniczej Straży Pożarnej oraz Namysłowskiego Towarzystwa Społeczno-Kulturalnego. Mieści się w zamku, podlega Komendzie Wojewódzkiej Straży Pożarnej w Opolu. 

Niezależnie od wymienionych wyżej placówek muzealnych istnieją też działy pożarnicze w następujących muzeach:

• Muzeum Budownictwa Ludowego w Olsztynku,
• Muzeum Budownictwa Ludowego Sanoku,
• Muzeum Kultury Ludowej w Klobuszowej,
• Muzeum Etnograficznym w Toruniu,
• Muzeum Regionalnym w Złotowie,
• Muzeum Okręgowym w Siedlcach - oddział w Kotuniu,
• Muzeum Ziemi Kobylińskiej

Zbiory pożarnicze gromadzone są również w izbach pamiątek strażackich (potocznie również zwanych niekiedy muzeami):

• w Bralinie k. Kępna,
• Chełmie,
• Kępnie,
• Kołbucku,
• Kielcach,
• Kazimierzu Dolnym,
• Mierzynku,
• Rudzie-Hucie,
• Olkuszu,
• Niepokalanowie,
• Puchaczowie,
• Szczuczynie,
• Kłodzku,
• Kolbuszowej,
• Łasinie,
• Łomnicy.

Placówki te prowadzone przez społeczników, utrzymywane przez zarządy straży, przyczyniają się do ratowania cennych niejednokrotnie zabytków pożrniczych. Przykład stanowią Paweł Frątczak z Bydgoszczy i Grzegorz Pladzyk z Gdańska, którzy z wielką pasją i zaangażowaniem powiększają swe kolekcje o cenne zabytki pożarnicze.