Aby pomóc organizatorom turystyki i pośrednikom turystycznym w wypełnieniu obowiązków nałożonych w związku z wprowadzeniem Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, przedstawiciele Ministerstwa Sportu i Turystyki przygotowali odpowiedzi na najczęściej zadawane pytania. Zachęcamy do zapoznania się z odpowiedziami w pierwszej kolejności w przypadku wszelkich wątpliwości.

1. W jakiej wysokości należy odprowadzać składki na TFG i z czego wynika ich wysokość?

Stawki składek na TFG określa rozporządzenie Ministra Sportu i Turystyki z dnia 21 listopada 2016 r. w sprawie wysokości składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny. Zgodnie z tym rozporządzeniem składki na TFG zostały ustalone w sposób następujący:

1. za imprezy turystyczne na terytorium państw europejskich i pozaeuropejskich z wykorzystaniem transportu lotniczego w ramach przewozu czarterowego, z wyłączeniem pkt 4 – 15 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy;
2. za imprezy turystyczne na terytorium państw pozaeuropejskich z wykorzystaniem innego środka transportu niż transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego – 13 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy;
3. za imprezy turystyczne na terytorium państw europejskich z wykorzystaniem innego środka transportu niż transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego, z wyłączeniem pkt 4 – 10 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy;
4. za imprezy turystyczne na terytorium krajów mających lądową granicę z Rzecząpospolitą Polską, a w przypadku Federacji Rosyjskiej w obrębie obszaru obwodu kaliningradzkiego, a także za imprezy turystyczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, w tym imprezy zagranicznej turystyki przyjazdowej – 0 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy.

 

2. W jakiej wysokości należy odprowadzać składki na TFG w przypadku imprez turystycznych z dojazdem własnym?

Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych nie wyłącza z obowiązku odprowadzania składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny imprez turystycznych z dojazdem własnym. W związku z tym, w przypadku imprez turystycznych z dojazdem własnym, przesłanką określającą wysokość należnej składki jest miejsce realizacji imprezy turystycznej.  Wówczas wysokość należnej na TFG składki wynosi odpowiednio:

1. 13 zł - za klienta, który będzie uczestniczył w imprezie turystycznej na terytorium państw pozaeuropejskich;
2. 10 zł - za klienta, który będzie uczestniczył w imprezie turystycznej na terytorium państw europejskich;
3. 0 zł - za klienta, który będzie uczestniczył w imprezie turystycznej na terytorium krajów mających lądową granicę z Rzecząpospolitą Polską, a w przypadku Federacji Rosyjskiej w obrębie obszaru obwodu kaliningradzkiego, a także za imprezy turystyczne na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub imprezy zagranicznej turystyki przyjazdowej.

 

3. W jaki sposób interpretować takie określenia, jak: „państwa pozaeuropejskie” i „państwa europejskie”, zgodnie z obowiązującymi przepisami rozporządzenia Ministra Sportu i Turystyki z dnia 21 listopada 2016 r. w sprawie wysokości składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?

Analogiczne określenia zostały użyte w treści rozporządzeń Ministra Finansów:

• z dnia 19 kwietnia 2013 r. w sprawie minimalnej wysokości sumy gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej wymaganej w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz. U. poz. 511) i
• z dnia 22 kwietnia 2013 r. w sprawie obowiązkowego ubezpieczenia na rzecz klientów w związku z działalnością wykonywaną przez organizatorów turystyki i pośredników turystycznych (Dz. U. poz. 510 z późn. zm.),

- na potrzeby określenia minimalnej sumy zabezpieczenia finansowego w I filarze zabezpieczeń finansowych (czyli w formie gwarancji bankowej lub ubezpieczeniowej lub umowy ubezpieczenia na rzecz klientów), na wypadek niewypłacalności organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.

W opinii Departamentu Turystyki Ministerstwa Sportu i Turystyki przy interpretacji ww. określeń należy brać pod uwagę położenie geograficzne danego kraju lub terytorium. Przy czym, przy rozgraniczaniu terytoriów poszczególnych krajów należących jednocześnie do Europy i Azji oraz do Europy i Afryki, wobec różnic w podglądach naukowych na ww. rozgraniczenia, w opinii Departamentu Turystyki należy uwzględnić granice poszczególnych kontynentów przyjmowane przez 

W świetle powyższego np. Wyspy Kanaryjskie położone na Oceanie Atlantyckim na północny zachód od wybrzeży Afryki należy zaliczyć do terytorium krajów pozaeuropejskich pomimo, że administracyjnie wyspy te należą do Hiszpanii. Decydujące powinno być bowiem kryterium celowościowe, zgodnie z którym wysokość zabezpieczenia finansowego i składki na rzecz Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego powinny być dostosowane do stopnia ryzyka, z jakim wiąże się dany zakres działalności prowadzonej przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, oraz od wysokości kosztów ewentualnego sprowadzania turystów do kraju w przypadku niewypłacalności danego organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego.

W opinii Departamentu Turystyki MSiT, pomimo że w obecnie obowiązujących: ww. rozporządzeniu Ministra Sportu i Turystyki oraz ww. rozporządzeniach Ministra Finansów odstąpiono od bezpośredniego wskazywania nazw państw oraz terytoriów na rzecz rozróżnienia m.in. na terytorium państw europejskich i pozaeuropejskich, należy zastosować wyłączenie Gruzji, jak również części azjatyckiej Rosji, Kazachstanu i Turcji z terytorium państw europejskich, analogicznie do wyłączenia Wysp Kanaryjskich (które geograficznie są zaliczane do Afryki) z terytorium Królestwa Hiszpanii.

W opinii Departamentu Turystyki MSiT nie ma wątpliwości, iż państwa takie jak: Egipt, Tunezja, Maroko, Izrael, Cypr, a także pozaeuropejską część Turcji, tj. leżącą na wschód od cieśnin Dardanele i Bosfor, należy kwalifikować jako państwa pozaeuropejskie.

Powyższe przyporządkowanie państw do krajów europejskich lub pozaeuropejskich nie jest zależne od stosowanej przez biura podróży i ubezpieczycieli kwalifikacji poszczególnych państw w celu określenia wysokości składki ubezpieczeń kosztów leczenia i następstw nieszczęśliwych wypadków.

4. Czy należy odprowadzać składki na TFG od pojedynczych usług turystycznych i wykazywać je w deklaracjach składanych do UFG? Czy przychody z tytułu sprzedaży pojedynczych usług turystycznych powinny być brane pod uwagę przy wyliczaniu deklarowanego rocznego przychodu na potrzeby określenia minimalnej sumy gwarancyjnej gwarancji lub ubezpieczenia wymaganego w związku z działalnością organizatorów turystyki i pośredników turystycznych?

Od pojedynczych usług turystycznych nie ma obowiązku odprowadzania składek na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny ani nie ma obowiązku informowania o pojedynczych usługach turystycznych w deklaracjach składanych do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Przychody ze sprzedaży pojedynczych usług turystycznych, w opinii Departamentu Turystyki, nie powinny być brane pod uwagę przy wyliczaniu deklarowanego rocznego przychodu na potrzeby określenia minimalnej sumy gwarancji lub ubezpieczenia wymaganego w związku z działalnością organizatorów turystyki i pośredników turystycznych.

5. Kiedy rozszerzenie pojedynczej usługi turystycznej, np. usługi hotelarskiej, o dodatkowe usługi turystyczne staje się imprezą turystyczną, od której należy odprowadzić składkę na TFG?

W przypadku rozszerzenia ofert o dodatkowe usługi, takie jak np. transport, bilety wstępu do parku rozrywki, bilety uprawniające do innych atrakcji poza hotelem, usługa przewodnika turystycznego, wynajem samochodu itp., pakiet oferowanych usług stanowi już co najmniej dwie usługi turystyczne, czyli jest imprezą turystyczną w rozumieniu przepisów ustawy o usługach turystycznych.

6. Czy od imprez turystycznych nie zawierających usługi transportowej (z dojazdem własnym) należy odprowadzać składki na TFG?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych składka na Fundusz jest naliczana od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Klient to, zgodnie art. 3 pkt 11 ww. ustawy, osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osoba, na rzecz której umowa została zawarta, a także osoba, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową. Ustawa o usługach turystycznych nie zawiera wyłączeń co do obowiązku odprowadzania składki w przypadku, gdy wśród usług turystycznych, składających się na imprezę turystyczną, sprzedawanych przez organizatorów turystyki lub pośredników turystycznych, nie ma usług transportowych.

7. Kiedy należy odprowadzać składkę na TFG?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy o usługach turystycznych składka na TFG jest należna z dniem zawarcia umowy. Składkę na TFG należy wpłacić na konto UFG w terminie do dnia 21. miesiąca następującego po podpisaniu umowy z klientem, a deklarację dotyczącą wszystkich umów podpisanych w danym miesiącu i klientów, które one dotyczą należy złożyć do UFG w terminie do dnia 21. miesiąca następującego po podpisaniu umowy.  Ustawodawca nie uzależnia tego obowiązku od terminu rezerwacji lub terminu/ów płatności za imprezę turystyczną.

8. Czy składka jest objęta podatkiem VAT?

Podmioty obowiązane do naliczania i przekazywania składek na Fundusz bez wezwania obliczają kwotę należną z tytułu składki na rzecz Funduszu za okres jednego miesiąca i przekazują tę kwotę w terminie do 21. dnia miesiąca następującego po danym okresie. Podatkiem VAT objęta jest wyłącznie cena produktu, jaki oferuje organizator turystyki lub pośrednik turystyczny. Prawodawca nie ingeruje w to, z jakiej puli będą odprowadzane składki na TFG, liczy się efekt w postaci faktycznej ich wpłaty. Składka nie jest objęta podatkiem VAT, gdyż jest należnością, jaką musi pokryć przedsiębiorca od każdego klienta. Zaznaczyć należy jednak, że VAT nie jest przedmiotem ustawy o usługach turystycznych. Szczegółowe kwestie dotyczące opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej nie leżą we właściwości Ministra Sportu i Turystyki, wobec czego w razie wątpliwości należy każdorazowo zwrócić się z wnioskiem o interpretację indywidualną do Ministra Finansów.

9. Czy klienci płacący kartami kredytowymi są objęci ochroną TFG?

W przypadku Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego forma płatności nie ma żadnego znaczenia, zabezpieczeniem na wypadek niewypłacalności objęty będzie każdy klient niezależnie od tego, w jaki sposób dokonał płatności. Warto zauważyć, że środki z Funduszu mogą być wykorzystane nie tylko na zwrot dokonanych przez klientów wpłat, ale także na potrzeby zapewnienia powrotu do kraju klientów niewypłacalnych biur podróży – w takiej sytuacji nie ma żadnego znaczenia dokonanie płatności kartą kredytową, gdyż nie to jest przedmiotem zabezpieczenia przez Fundusz.

10. Co z klientami korporacyjnymi płacącymi za bilety kartami kredytowymi?

W przypadku Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego forma płatności nie ma żadnego znaczenia również w przypadku klientów korporacyjnych. Zabezpieczeniem na wypadek niewypłacalności objęty będzie każdy klient (również korporacyjny) niezależnie od tego w jaki sposób dokonał płatności. Warto zauważyć, że środki z Funduszu mogą być wykorzystane nie tylko na zwrot dokonanych przez klientów wpłat, ale także na potrzeby zapewnienia powrotu do kraju klientów niewypłacalnych biur podróży – w takiej sytuacji nie ma żadnego znaczenia dokonanie płatności kartą kredytową, gdyż nie to jest przedmiotem zabezpieczenia przez Fundusz.

11. Co robić w wypadku umów podpisywanych na długie terminy, na przykład z umowami podpisanymi rok, dwa lata temu?

Do umów:

• o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych
• oraz umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych

zawartych przed dniem wejścia w życie ustawy w zakresie dotyczącym nałożenia obowiązków na przedsiębiorców (czyli przed dniem 26 listopada 2016 r.) stosuje się przepisy dotychczasowe. Obowiązki organizatorów turystyki i pośredników turystycznych w zakresie:

• składania deklaracji do TFG
• odprowadzania składek do TFG
• oraz prowadzania wykazu umów

dotyczą umów z klientami zawartych od dnia 26 listopada 2016 r. Należy jednak podkreślić, że w wykazie umów należy uwzględnić także umowy zawarte i niezrealizowane do dnia wejścia w życie ustawy, tj. do 26 listopada 2016 r.

12. Kto – w przypadku turystyki biznesowej – jest beneficjentem wypłat z Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego? Kto i w jakim trybie otrzyma odszkodowanie – czy firma zlecająca przygotowanie wyjazdu incentive lub podróży motywacyjnej, czy każda z osób, które miały wziąć udział w takim wyjeździe?

Środki z zabezpieczeń finansowych organizatorów turystyki i pośredników turystycznych na wypadek niewypłacalności (zarówno z I filaru, tj. gwarancji ubezpieczeniowej, gwarancji bankowej, ubezpieczenia na rzecz klientów lub rachunku powierniczego, jak i II filaru, tj. Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego) są przeznaczone na:

• pokrycie kosztów powrotu klientów z imprezy turystycznej do miejsca wyjazdu lub planowanego powrotu z imprezy turystycznej, obejmujących w szczególności koszty transportu, zakwaterowania, transferów, w tym także koszty poniesione przez klientów, w wypadku gdy organizator turystyki lub pośrednik turystyczny, wbrew obowiązkowi, nie zapewnia tego powrotu,
• zwrot wpłat wniesionych przez klientów tytułem zapłaty za imprezę turystyczną, w wypadku gdy z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu, impreza turystyczna nie została lub nie zostanie zrealizowana,
• zwrot części wpłat wniesionych przez klientów tytułem zapłaty za imprezę turystyczną odpowiadającą części imprezy turystycznej, która nie została lub nie zostanie zrealizowana z przyczyn dotyczących organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego oraz osób, które działają w ich imieniu.

Obowiązkowe zabezpieczenia finansowe mają więc na celu ochronę klientów. Klientem zaś jest osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osoba, na rzecz której umowa została zawarta, a także osoba, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową (zgodnie z art. 3 pkt 11 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych).

Wobec powyższego w przypadku niewypłacalności organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego z roszczeniem o zwrot wpłaconych kwot będzie mogła wystąpić zarówno osoba, która zawarła umowę (czyli np. firma zlecająca przygotowanie wyjazdu incentive lub podróży motywacyjnej), jak i osoba, na której rzecz zawarto tę umowę (tj. uczestnik imprezy turystycznej).

13. Czy sformułowanie „inny środek transportu niż transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego” oznacza także transport lotniczy, ale odbywający się z wykorzystaniem siatki połączeń regularnych linii lotniczych? 

W rozporządzeniu Ministra Sportu i Turystyki z dnia 21 listopada 2016 r. w sprawie wysokości składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny określono wysokości składek w zależności od kraju, na terytorium którego ma odbyć się impreza turystyczna oraz wykorzystywanego środka transportu. Wśród rodzajów transportu wyodrębniono transport lotniczy w ramach przewozu czarterowego oraz pozostałe rodzaje, do których należy zaliczyć transport lotniczy inny niż czarterowy (czyli np. liniami regularnymi).

14. Czy w przypadku realizacji imprez turystycznych na terenie Polski oraz krajów mających lądową granicę z Rzecząpospolitą Polską, organizatorzy turystyki mają obowiązek prowadzenia wykazu zawartych umów i składania deklaracji do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego (UFG)? Czy istnieje jakaś sytuacja, w której deklaracji składać nie trzeba?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych organizator turystyki i pośrednik turystyczny jest obowiązany prowadzić wykaz zawartych umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych oraz umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Obowiązek ten dotyczy wszystkich organizatorów turystyki i pośredników turystycznych. Przepisy ustawy nie przewidują żadnego wyłączenia z tego obowiązku.

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 5 ww. ustawy, każdy organizator turystyki i pośrednik turystyczny jest obowiązany składać terminowo deklaracje, zawierające wyliczenie wysokości należnej składki do Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego. Obowiązek ten dotyczy także przedsiębiorców wykonujących działalność, dla której została ustalona stawka 0 zł. Należy zwrócić uwagę, że w deklaracji mają znaleźć się nie tylko informacje o wysokości składki do Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego, ale także m.in. o liczbie umów zawartych w danym miesiącu i liczbie objętych nimi klientów. Wyłączeni z tego obowiązku są jedynie przedsiębiorcy w okresie zawieszenia wykonywania działalności (art. 7a ust. 4 ustawy).

Należy podkreślić, że klienci, od których ustalono składkę w wysokości 0 zł, również są objęci ochroną Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego na wypadek niewypłacalności przedsiębiorcy, dlatego Ubezpieczeniowy Fundusz Gwarancyjny powinien posiadać informacje o tych klientach. Z tego wynika obowiązek wykazywania w deklaracjach umów dotyczących imprez turystycznych odbywających się w Polsce i krajach mających lądową granicę z RP (objętych składką 0 zł).

15.  Czy organizatorzy turystyki i pośrednicy turystyczni, którzy posiadają zabezpieczenie finansowe w I filarze, np. gwarancję ubezpieczeniową, zgodnie z którą mogą pobierać przedpłaty powyżej 30% ceny imprezy turystycznej w terminie powyżej 180 dni przed dniem rozpoczęcia imprezy, mogą być zwolnieni z obowiązku wpisywania w wykazie umów terminów i wysokości przyjętych od klientów przedpłat?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych każdy organizator turystyki i pośrednik turystyczny jest obowiązany prowadzić wykaz zawartych umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych oraz umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Wykaz umów powinien zawierać wszystkie elementy określone w art. 5 ust. 3a ww. ustawy, w tym m.in. terminy i wysokość faktycznie dokonanych przedpłat. Przepisy ustawy nie przewidują żadnego wyłączenia z tego obowiązku. Wobec powyższego obowiązek ten dotyczy w takim samym stopniu przedsiębiorców posiadających zabezpieczenie finansowe, zgodnie z którym mogą oni przyjmować przedpłaty od klientów w wysokości powyżej 30 % i w terminie powyżej 180 dni przed dniem rozpoczęcia imprezy turystycznej lub świadczenia usług turystycznych.

16. Czy w przypadku osobnych zamówień i osobnych faktur za świadczenia na ten sam wyjazd należy odprowadzić składkę do TFG?

Oddzielne fakturowanie nie wyłącza stosowania interpretacji celowościowej, wskazującej iż są to usługi pakietowane na potrzeby jednej imprezy, wobec czego jest to jedna wspólna cena i należy odprowadzić składkę do TFG od takiej imprezy.

17. Czy ubezpieczenie np. bagażu stanowi odrębną usługę turystyczną?

Ubezpieczenie nie stanowi odrębnej usługi turystycznej. Wykładania celowościowa wskazuje, iż nie można traktować jako imprezy turystycznej przelotu z ubezpieczeniem bagażu, bowiem jest to świadczenie związane z główną usługą w postaci przelotu.

18. Czy składki na TFG należy odprowadzać od uczestniczącego w imprezie turystycznej kierowcy autokaru, pilota wycieczek, rezydenta, animatora czasu wolnego lub innego przedstawiciela organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego? Czy składki na TFG należy odprowadzać od agenta organizatora turystyki uczestniczącego w imprezie szkoleniowej oraz od dziennikarza uczestniczącego w podróży studyjnej danego organizatora turystki?

Składka na TFG jest odprowadzana od każdego klienta. Klient to zgodnie art. 3 pkt 11 ustawy o usługach turystycznych osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osoba, na rzecz której umowa została zawarta, a także osoba, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową. Zgodnie z tą definicją nie jest klientem organizatora turystyki ani pośrednika turystycznego żadna osoba zatrudniona przez niego do obsługi uczestników imprezy turystycznej, w szczególności nie jest nim: kierowca autokaru, pilot wycieczek, rezydent, animator czasu wolnego ani żaden inny przedstawiciel organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, zatrudniony przez niego i uczestniczący w danej imprezie turystycznej w ramach wykonywania swoich obowiązków służbowych związanych z obsługą klientów.

Nie jest także klientem agent organizatora turystyki uczestniczący w imprezie szkoleniowej lub podróży studyjnej organizowanej przez tego organizatora, w przypadku gdy uczestniczy w tej imprezie w ramach wykonywania obowiązków służbowych wynikających z zawartej z tym organizatorem turystyki umowy agencyjnej, ani dziennikarz uczestniczący w podróży studyjnej organizowanej na koszt tego organizatora turystyki. W powyższych przypadkach nie mamy do czynienia z zawarciem umowy o imprezę turystyczną.

Natomiast w przypadku, gdy taki organizator turystyki zawierałby umowę o imprezę turystyczną (szkoleniową lub studyjną) z innym organizatorem turystyki i przekazywałby prawo do korzystania z usług turystycznych objętych tą imprezą odpowiednio swojemu agentowi lub dziennikarzowi, byłby on klientem organizatora turystyki, od którego wykupił tę imprezę turystyczną w rozumieniu art. 3 pkt 11 ustawy o usługach turystycznych. Wówczas obowiązek odprowadzenia składki na TFG od tych imprez turystycznych spoczywałby na tym organizatorze turystki, od którego je wykupił na rzecz ww. osób.

19. Czy należy zapłacić składkę na TFG od osoby, która opiekuje się uczestnikami imprezy turystycznej?

Od opiekuna będącego przedstawicielem podmiotu organizującego imprezę turystyczną (np. rezydenta, przedstawiciela biura podróży, innej lokalnej agencji turystycznej) nie ma obowiązku opłacenia składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny.

Natomiast w przypadku, gdy mamy do czynienia z opiekunami, którzy nie są przedstawicielami organizatora turystyki, a którzy opiekują się uczestnikami imprezy, np. nauczyciel lub rodzic w trakcie wycieczki szkolnej albo opiekun osoby niepełnosprawnej ruchowo, niewidomej itp., są oni traktowani jako uczestnicy imprezy turystycznej nawet w przypadku, gdy sami nie płacą za uczestnictwo w imprezie i od takiej osoby w przypadku imprezy turystycznej jest obowiązek opłacenia składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny.

20. Czy składka na TFG powinna być wpłacana także od dzieci poniżej 2 roku życia?

Ustawa o usługach turystycznych nie zawiera wyłączeń od obowiązku odprowadzania składki na TFG i składania deklaracji do UFG za względu na wiek klienta objętego umową o imprezę turystyczną. Tym samym obowiązek ten odnosi się także do uczestniczących w imprezie turystycznej dzieci do 2 roku życia.

21. Czy terminy płatności przez klienta za imprezę turystyczną mają wpływ na termin odprowadzania składek na TFG?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy o usługach turystycznych składka na TFG jest należna z dniem zawarcia umowy. Zgodnie z art. 10g ust. 1 ustawy podmioty obowiązane do naliczania i przekazywania składek na TFG bez wezwania:

1.  obliczają kwotę należną z tytułu składki na rzecz TFG za okres jednego miesiąca i przekazują tę kwotę,
2.  składają do UFG deklaracje, o których mowa w art. 5 ust. 1 pkt 5 ustawy o usługach turystycznych

– w terminie do 21. dnia miesiąca następującego po danym okresie.

Ustawodawca nie uzależnił ww. obowiązków od terminów płatności przez klienta zaliczek za wykupioną imprezę turystyczną, które to terminy organizator turystyki może kształtować w sposób dowolny w umowie zawartej z klientem. Podkreślamy jednak, że terminy te wpływają na wysokość wymaganego zabezpieczenia finansowego w I filarze zabezpieczeń.

22.  Czy składka wpłacona na TFG podlega zwrotowi?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy o usługach turystycznych składka przekazana na Fundusz nie podlega zwrotowi. W przypadku składki odprowadzonej za imprezę turystyczną, która została odwołana przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń (jeżeli realizacja imprezy turystycznej była uzależniona od liczby zgłoszeń), a także w przypadku rozwiązania umowy lub odstąpienia od umowy przez klienta, składka odprowadzona przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego podlega zarachowaniu na poczet następnej należnej do przekazania składki.

Każda składka zarachowana na poczet następnej składki w przypadkach wymienionych powyżej, powinna być przez danego organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego natychmiast zwrócona w pełnej wysokości klientowi, od którego została wcześniej pobrana, na zasadach określonych w art. 14 ust. 5 pkt 2 ustawy o usługach turystycznych

23.  Czy wpłata na TFG dotyczy także imprez turystycznych zakontraktowanych przed 26.11.2016 r. (umowy podpisanie przed wejściem w życie przepisów dot. TFG), a które mają się odbywać w 2017 roku?

Umowy zawarte przed dniem wejścia w życie ustawy z 22 lipca 2016 r. o zmianie ustawy o usługach turystycznych  oraz ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych, tj. przed 26 listopada 2016 r. nie podlegają obowiązkowi odprowadzenia składki do Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego (TFG). Zgodnie z art. 5 ust. 1 ww. ustawy do umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych oraz umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych zawartych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy stosuje się przepisy dotychczasowe.

Należy jednak podkreślić, że w wykazie umów, który ma być prowadzony przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego, należy uwzględnić także umowy zawarte i niezrealizowane do dnia wejścia w życie ustawy tj. do 26 listopada 2016 r.

24. W jaki sposób należy postępować w sytuacji, gdy po podpisaniu umowy i wpłacie składki do TFG zmienia się liczba uczestników? Kiedy i w jaki sposób należy dokonywać zmian w deklaracjach i wpłatach składek do TFG?

Zgodnie z art. 10f  ust. 1 ustawy  z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych składka do Turystycznego Funduszu Gwarancyjnego jest należna z dniem zawarcia umowy. Zdaniem Departamentu Turystyki zmiany liczby osób objętych daną umową powinny być dokonywane aneksem do umowy. Zmiany te powinny być wykazane w deklaracji za miesiąc, w którym zawarto aneks do umowy. Jeżeli liczba osób wzrośnie, należy uiścić składki od dodatkowych uczestników za miesiąc, w którym zawarto ten aneks. Informację o aneksie i dodatkowej liczbie osób należy wykazać w części II deklaracji (pola od 12 do 28). Jeżeli liczba osób zmniejszy się, składki wniesione za osoby, które zrezygnowały z wyjazdu, można zarachować na poczet następnej należnej składki. Informację o aneksie i zmniejszonej liczbie osób należy wykazać w części III deklaracji (pola od 29 do 41).

W przypadku składki odprowadzonej za imprezę turystyczną, która została następnie odwołana, ponieważ np. nie zgłosiła się wystarczająca liczba uczestników, a także w przypadku rozwiązania umowy lub odstąpienia od umowy przez klienta, istnieje możliwość jej potrącenia z przyszłych składek. Informację o rozwiązanych umowach i anulowanej liczbie osób należy wykazać w części III deklaracji (pola od 29 do 41) za miesiąc, w którym nastąpiła ta zmiana.

Zgodnie z ustawą z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych, UFG nie dokonuje w takim przypadku fizycznego zwrotu środków, a jedynie można dokonać zarachowania takich kwot. Niniejsza zasada przewidziana została w art. 10f ust. 2 ww. ustawy, zgodnie z którym „Składka przekazana na Fundusz nie podlega zwrotowi. W przypadku składki odprowadzonej za imprezę turystyczną, która została odwołana przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego z powodu niewystarczającej liczby zgłoszeń, jeżeli realizacja usług była uzależniona od liczby zgłoszeń, a także w przypadku rozwiązania umowy lub odstąpienia od umowy przez klienta, składka podlega zarachowaniu na poczet następnej należnej do przekazania składki.”

Natomiast w przypadku, gdy umowa dopuszcza zmienną liczbę uczestników np. od 30 do 40 osób, nie ma konieczności zawierania aneksu do umowy. Zdaniem Departamentu Turystyki składkę należy odprowadzić od maksymalnej liczby osób, która może być objęta umową. Następnie w przypadku zmniejszenia się liczby uczestników po odprowadzeniu przez przedsiębiorcę składki do TFG, „nadwyżka” składki  podlega zarachowaniu na poczet następnej należnej do przekazania składki. To znaczy, że w kolejnej deklaracji składanej do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego w części III (pola od 29 do 41) należy wskazać liczbę klientów, których dotyczy zarachowanie składki (bez wskazywania liczby rozwiązanych umów, gdyż taka sytuacja nie występuje).  

Podobnie należy postąpić, gdy liczba uczestników zwiększy się po odprowadzeniu przez przedsiębiorcę składki do TFG. Wtedy w części II kolejnej deklaracji należy wskazać liczbę klientów, którzy zostali objęci zawartą wcześniej umową, ale nie wykazywać nowej umowy (sytuacja dotyczy tylko zwiększenia się liczby uczestników wskazanych w danej umowie, a nie zawarcia nowej umowy lub aneksu do wcześniej zawartej umowy). 

25.  Kto odprowadza składkę do TFG organizator turystyki czy pośrednik turystyczny?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych składka na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (TFG) jest naliczana w wysokości nie wyższej niż 30 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Zarówno organizator turystyki jak i pośrednik turystyczny mają obowiązek odprowadzania składki na TFG od zawartych umów, a także obowiązek wykazywania tych umów w deklaracjach składanych do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego. Do uiszczenia składki i uwzględnienia danej umowy w deklaracji  jest zobowiązany podmiot, który w swoim imieniu zawiera umowę z klientem (bezpośrednio lub za pośrednictwem agencyjnego kanału sprzedaży). Tym samym jeżeli część usług jest zakupiona od innego organizatora turystyki w celu ich dalszej odsprzedaży w drodze umowy z klientem zawartej we własnym imieniu, wówczas obowiązek uiszczenia składki ma dany podmiot jako pośrednik turystyczny, a nie organizator, od którego odkupiono część usług. Analogicznie jest w przypadku, gdy podmiot oferujący daną imprezę turystyczną, do usług zakupionych u innego organizatora turystyki dodaje własną usługę. Wówczas występuje on jako organizator turystyki i na nim spoczywa obowiązek odprowadzenia składki do TFG. Składka jest uiszczana jednorazowo, przez podmiot będący stroną umowy z klientem (zgodnie z definicją zawartą w art. 3 pkt 11 ustawy o usługach turystycznych klientem jest osoba, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osoba, na rzecz której umowa została zawarta, a także osoba, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową).

Obowiązki wynikające z wprowadzenia TFG, jako II filaru zabezpieczeń dotyczą tych samych przedsiębiorców, którzy są objęci obowiązkiem posiadania I filaru zabezpieczeń, tj. gwarancji bankowej, gwarancji ubezpieczeniowej, umowy ubezpieczenia na rzecz klientów lub rachunku powierniczego.

Należy podkreślić, że pośrednik turystyczny prowadzi inną działalność niż agent turystyczny, który nie jest objęty obowiązkiem odprowadzania składek do TFG, o ile nie działa jednocześnie jako organizator turystyki lub pośrednik turystyczny. W przypadku zawarcia umowy z klientem przez agenta turystycznego obowiązki uiszczenia składki od każdego uczestnika na rzecz TFG, jak i wykazania takiej umowy w comiesięcznej deklaracji ciążą na organizatorze turystyki wskazanym w umowie z klientem.

26.  Czy składkami na TFG objęte są umowy B2B ?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych składka na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (TFG) jest naliczana w wysokości nie wyższej niż 30 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Klientem określa się osobę, która zamierza zawrzeć lub zawarła umowę o świadczenie usług turystycznych na swoją rzecz lub na rzecz innej osoby, a zawarcie tej umowy nie stanowi przedmiotu jej działalności gospodarczej, jak i osobę, na rzecz której umowa została zawarta, a także osobę, której przekazano prawo do korzystania z usług turystycznych objętych uprzednio zawartą umową. Jednocześnie klientem może być zarówno osoba fizyczna, jak i prawna (np. przedsiębiorca zawierający umowę o imprezę turystyczną na rzecz swoich pracowników). Należy zaznaczyć, że klientem w rozumieniu ustawy nie jest organizator turystyki, pośrednik turystyczny, który zawiera umowę o imprezę turystyczną z innym organizatorem turystyki w celu jej odsprzedaży (umowy B2B), gdyż zawarcie takiej umowy stanowi przedmiot ich działalności gospodarczej.

Składka na TFG powinna być odprowadzona od każdego klienta w rozumieniu przepisów ustawy przez organizatora turystyki lub pośrednika turystycznego.

27. Czy składkę należy naliczać jedynie od uczestników imprezy turystycznej czy również od osoby zawierającej umowę w na rzecz ww. osób? (chodzi zarówno o osoby fizyczne, np. zawierające umowę na rzecz członków rodziny, jak i firmy zawierające umowy dla własnych pracowników)

Składka do TFG jest naliczana od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Przy czym we wskazanym zakresie przez klienta należy rozumieć uczestnika imprezy turystycznej (osobę, na rzecz której została zawarta umowa). To znaczy, gdy umowę zawiera przedsiębiorca dla swoich pracowników, którzy będą uczestniczyć w imprezie turystycznej, składka do TFG powinna być naliczona od każdej osoby uczestniczącej w imprezie, a nie od osoby, która zawarła taką umowę (jeśli nie jest jednocześnie uczestnikiem imprezy turystycznej). Natomiast gdy, umowę zawiera osoba na rzecz innych osób (np. członków rodziny) i sama nie uczestniczy w imprezie turystycznej, to składka powinna być naliczona jedynie od osób uczestniczących w imprezie.

28. Czy w wykazie zawartych umów o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych oraz umów w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych należy uwzględniać umowy zawarte ustnie?

Zgodnie z przepisem art. 14 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych umowa o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych wymaga formy pisemnej. Ponadto osoba, która zawarła z klientem umowę o świadczenie usług turystycznych, jest obowiązana niezwłocznie dostarczyć klientowi jeden egzemplarz tej umowy (art. 14 ust. 2a). Równoważne z oświadczeniem woli złożonym w formie pisemnej jest oświadczenie woli złożone w postaci elektronicznej i opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym (art. 781 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny).

Przepisy ustawy o usługach turystycznych nie przewidują innego sposobu zawierania umów o świadczenie usług turystycznych (np. telefonicznie, bezpośrednio) niż w formie pisemnej.

29.  Kiedy powstaje obowiązek zadeklarowania i zapłaty składki na TFG w przypadku zawarcia przez klienta umowy generalnej o świadczenie usług turystycznych (poszczególne imprezy turystyczne są organizowane na podstawie każdorazowych odrębnych zleceń, gdyż umowa generalna nie określa liczby, terminów poszczególnych imprez turystycznych, ani liczby ich uczestników)?

W przypadku umów generalnych, które zwykle nie określają szczegółowych informacji na temat imprez turystycznych (terminów wyjazdów, miejsc docelowych, liczby uczestników itp.), zdaniem Departamentu Turystyki obowiązek naliczenia składki do TFG powstaje z chwilą przyjęcia do realizacji poszczególnych zleceń wydawanych na podstawie umowy generalnej, na podstawie których określone zostaje w szczególności miejsce wyjazdu, środek transportu, liczba uczestników. W pewnym sensie zlecenia należy traktować jako umowy. W związku z powyższym zlecenia wydane po 26 listopada 2016 r. na podstawie umowy generalnej/ramowej zawartej przed tym terminem, powinny być uwzględnione w wykazie zawartych umów. Od uczestników imprez turystycznych, wynikających ze zleceń wydanych po 26 listopada 2016 r. należy naliczyć i odprowadzić składkę na TFG. 

30.  Czy składka na TFG stanowi koszt firmy, czy przychód firmy i jak ją rozliczyć?

Ustawa o usługach turystycznych nie zawiera przepisów, które regulowałyby kwestie, czy składka na TFG stanowi koszt firmy, czy przychód firmy i sposobu jej rozliczania. Szczegółowe kwestie dotyczące opodatkowania prowadzonej działalności gospodarczej nie leżą we właściwości Ministra Sportu i Turystyki, wobec czego w razie wątpliwości należy każdorazowo zwrócić się z wnioskiem o interpretację indywidualną do właściwego Urzędu Skarbowego albo o interpretację ogólną do Ministra Finansów.

31.  Co jest dokumentem potwierdzającym odprowadzenie przez przedsiębiorcę składki na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny?

Dokumentem potwierdzającym kwotę faktycznie odprowadzonej składki na TFG będzie dokument potwierdzający dokonanie przez przedsiębiorcę przelewu bankowego lub nadania przekazu pocztowego/pieniężnego. Przelew powinien być zgodny z deklaracją składaną do Ubezpieczeniowego Funduszu Gwarancyjnego, ponieważ deklaracja stanowi podstawę powstania należności do TFG . W tytule przelewu należy podać: firmę przedsiębiorcy, o ile nie jest podana w osobnym polu nadawcy przelewu, numer ewidencyjny z Centralnej Ewidencji Organizatorów Turystyki i Pośredników Turystycznych, rok i miesiąc, za który uiszczana jest składka (RRRR-MM).

32.  Czy w przypadku wycieczek szkolnych (np. 3-dniowych) realizowanych w ciągu roku szkolnego należy odprowadzać składkę na TFG? Czy od uczestników konferencji, kongresów, wyjazdów integracyjnych itp. także należy odprowadzać składkę na TFG?

Zgodnie z art. 10f ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o usługach turystycznych składka na Turystyczny Fundusz Gwarancyjny (TFG) jest naliczana w wysokości nie wyższej niż 30 zł od każdego klienta z tytułu zawartej umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Nie ma znaczenia charakter bądź cel wyjazdu (np. wycieczka szkolna lub konferencja), jeśli wyczerpuje definicję imprezy turystycznej określoną w art. 3 pkt 2 ustawy (co najmniej dwie usługi turystyczne tworzące jednolity program i objęte wspólną ceną, jeżeli usługi te obejmują nocleg lub trwają ponad 24 godziny albo jeżeli program przewiduje zmianę miejsca pobytu). Ustawa o usługach turystycznych nie wprowadza rozróżnienia na wyjazdy służbowe, konferencje czy wycieczki szkolne.

Należy zaznaczyć, że w przypadku imprez turystycznych w Polsce i w krajach posiadających lądową granicę z Polską oraz na terytorium Obwodu Kaliningradzkiego, w aktualnym stanie prawnym składka na TFG wynosi 0 zł. Tym samym nie ma obowiązku odprowadzania składki od klientów objętych takimi umowami. W przypadku wycieczek szkolnych, nawet 3-dniowych lub konferencji, do innych krajów niż Polska, kraje posiadające lądową granicę z Polską lub Obwód Kaliningradzki, od każdego uczestnika imprezy turystycznej organizator turystyki lub pośrednik turystyczny powinien odprowadzić składkę na TFG.

33.  Czy w deklaracji za dany miesiąc należy uwzględniać umowy, które zostały zawarte i rozwiązane w tym samym miesiącu?

Zgodnie z art. 10 f ustawy o usługach turystycznych składka na TFG jest należna z dniem zawarcia umowy o świadczenie usług turystycznych polegających na organizowaniu imprez turystycznych lub umowy w zakresie pośredniczenia na zlecenie klientów w zawieraniu umów o świadczenie usług turystycznych. Jednocześnie organizator turystyki lub pośrednik turystyczny jest zobowiązany do naliczenia i odprowadzenia składek na TFG, a także złożenia deklaracji w terminie do 21. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym nastąpiło zawarcie umowy.

Jeżeli umowa została zawarta i rozwiązana w tym samym miesiącu, to tę umowę należy wykazać zarówno w części II deklaracji (dotyczącej zawartych umów), jak i w części III deklaracji (dotyczącej umów rozwiązanych i od których klienci odstąpili), mimo, że składka od takiej umowy faktycznie nie jest odprowadzana, bo następuje jednocześnie odprowadzenie i zarachowanie składki. Trzeba podkreślić, że taką umowę (zawartą i rozwiązaną w ciągu danego miesiąca) należy uwzględnić w wykazie umów zawartych przez organizatora turystyki i pośrednika turystycznego.