Niepodległa logotyp

Logo biuletynu informacji publicznej

Poprawa efektywności energetycznej w transporcie

Poprawa efektywności energetycznej w transporcie

2017-11-02

Na poprawę efektywności energetycznej transportu mają wpływ:

  • działania na rzecz obniżenia transportochłonności gospodarki, czyli popytu na przewozy pasażerów i ładunków. Popyt ten kształtowany jest przez bardzo wiele czynników, przede wszystkim poza sektorem transportu jako wynik polityk w obszarach: gospodarczym, rolnym, osadniczym, pracowniczym, edukacyjnym, turystycznym, finansowym itp.
  • działania na rzecz lepszej organizacji usług przewozowych (np. stopnia wykorzystania logistyki i inteligentnych technologii, w tym szczególnie technologii zarządzania ruchem, intermodalności, przewozów zbiorowych, organizacji przewozów „ostatniej mili”).
  • rozwój infrastruktury transportowej, w tym sieci autostrad i dróg ekspresowych. Budowa nowych tras, fragmentów łączących istniejące odcinki oraz obwodnic miast zapewnia płynność ruchu na długich dystansach, a tym samym wpływa na ograniczenie zużycia paliwa przez jednostkowe pojazdy.
  • działania na rzecz poprawy rozwiązań technicznych stosowanych w pojazdach (napędów i paliw) i infrastrukturze.

Ministerstwo Infrastruktury jest odpowiedzialne za realizację dokumentów strategicznych, jak i wykonawczych, które przyczyniają się do poprawy efektywności energetycznej w transporcie

  • Strategia Rozwoju Transportu do 2020 roku (z perspektywą do 2030 roku)

Ograniczenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko, jednego z celów szczegółowych strategii, opiera się na wspieraniu: różnorodności gałęziowej i komplementarności środków transportu; rozwiązań organizacji transportu najmniej zanieczyszczających środowisko; zarządzania popytem na transport; wdrażania nowoczesnych technologii transportowych, redukujących negatywne oddziaływanie transportu na środowisko. Obecna wersja dokumentu wymaga aktualizacji m.in. ze względu na planowane zamierzenia Rządu dotyczące wzrostu roli sektora kolejowego w narodowym systemie transportowym.

  • Programu Budowy Dróg Krajowych na lata 2014-2023 (z perspektywą do 2025 r.)

Jednym z priorytetów inwestycyjnych polityki rządowej w zakresie rozbudowy infrastruktury dróg krajowych w celu odciążenia aglomeracji i miast z ruchu tranzytowego jest budowa obwodnic na już istniejących drogach oraz wytyczanie przebiegu nowych odcinków poza obszarami zamieszkania. Planowane jest wybudowanie obwodnic w ciągach dróg krajowych wyprowadzających ruch pojazdów silnikowych, zwłaszcza ciężkich, z miast i zmniejszających ekspozycję mieszkańców na zanieczyszczenia i hałas pochodzące z transportu drogowego. Budowa odcinków uzupełniających istniejące główne korytarze transportowe zapewni płynność jazdy na długich dystansach. Dzięki rozwiniętej sieci połączeń drogowych skróceniu ulegnie czas niezbędny do pokonania zaplanowanej trasy. Budowa autostrad, dróg ekspresowych i obwodnic umożliwi wyeliminowanie wąskich gardeł w transporcie drogowym – zredukuje ryzyko powstawania korków i zwiększy płynność ruchu.

  • Krajowy Program Kolejowy do 2023 roku (KPK)

Zdecydowana większość linii kolejowych objętych planowanymi do realizacji działaniami inwestycyjnymi jest już zelektryfikowana. Wraz z poprawą stanu technicznego nawierzchni kolejowej, na przedmiotowych liniach realizowane są działania modernizacyjne sieci trakcyjnej, w celu osiągnięcia zakładanych parametrów eksploatacyjnych. Ujęte w KPK projekty inwestycyjne, których zakres rzeczowy przewiduje elektryfikację linii kolejowej, to m.in.: linie kolejowe nr 274 i 278 na odcinku Węgliniec – Zgorzelec, linia kolejowa nr 38 na odcinku Ełk – Korsze, linia kolejowa 201 na odcinku Maksymilianowo – Gdynia Główna oraz linie kolejowe 68 i 565 na odcinku Lublin – Stalowa Wola Rozwadów. W ramach KPK do elektryfikacji planowanych jest ok. 700 km torów objętych planami modernizacyjnymi (tj. ok. 8% długości planowanych do modernizacji torów).

Wymienione dokumenty dostępne są w Biuletynie Informacji Publicznej MIB

Do poprawy efektywności energetycznej transportu przyczyniają się również działania prowadzone przez inne resorty (energii, rozwoju regionalnego, środowiska)

Strategicznym celem polityki miejskiej jest wzmocnienie zdolności miast i obszarów zurbanizowanych do zrównoważonego rozwoju i tworzenia miejsc pracy oraz poprawa jakości życia mieszkańców. Dokument wskazuje także kierunki działań na rzecz niskoemisyjności oraz efektywności energetycznej transportu. Celem działań władz samorządowych powinno być osiągnięcie zrównoważonej mobilności w obszarze funkcjonalnym miasta, rozumianej jako odbywanie podróży w takiej ilości i o takiej długości, jak to wynika z zaspokajania potrzeb życiowych podróżujących, z racjonalnym wykorzystaniem poszczególnych podsystemów transportu miejskiego. Zasadniczym priorytetem muszą być starania na rzecz zmiany zachowań komunikacyjnych, a zwłaszcza odwrócenia trendu polegającego na wzrastającym uzależnieniu od codziennego wykorzystania samochodu osobowego przy przemieszczaniu się w obszarze miejskim.

Głównym celem programu jest poprawa jakości życia mieszkańców przez osiągnięcie w możliwie krótkim czasie dopuszczalnych poziomów pyłu zawieszonego i innych szkodliwych substancji w powietrzu, wynikających z przepisów prawa unijnego, a w perspektywie do 2030 r. – poziomów wskazywanych przez Światową Organizację Zdrowia. Program zawiera m.in. katalog działań do podjęcia, w tym również w sektorze transportowym.

Na szczeblu regionalnym i krajowym dokument przewiduje m.in.: zwiększenie ilości połączeń i częstotliwości kursowania niskoemisyjnych pojazdów szynowych (zwłaszcza w centrach dużych miast), włączenie transportu kolejowego do sieci transportu miejskiego, wprowadzenie autobusów nowej generacji, spełniających najwyższe standardy emisyjne, budowę obwodnic, dróg ekspresowych i autostrad oraz tworzenie systemów zarządzania ruchem ulicznym, rozwój alternatywnych form transportu – np. budowa ścieżek rowerowych oraz punktów wypożyczania rowerów miejskich.

Plan zawiera kompleksową, ponadresortową strategię działań nakierowanych na opracowanie i wdrożenie nowoczesnych rozwiązań technologicznych oraz systemu zachęt, promujących zmiany w preferencjach dot. źródeł energii wykorzystywanych w transporcie. Celem planu jest zarówno stworzenie warunków dla rozwoju elektromobilności Polaków, jak i rozwój przemysłu elektromobilności w Polsce. Wdrożenie planu skutkować będzie także poprawą efektywności energetycznej transportu.

Dyrektywa PE i Rady 2014/94/UE z 22 października 2014 r. w sprawie rozwoju infrastruktury paliw alternatywnych nakłada na państwa członkowskie obowiązek stworzenia Krajowych ram polityki i określa ich zawartość. Dokument formułuje cele i instrumenty wsparcia dla rozwoju rynku i infrastruktury w odniesieniu do energii elektrycznej i gazu ziemnego (CNG i LNG) stosowanych w transporcie drogowym oraz transporcie wodnym. Wprowadzanie alternatywnych systemów napędu oraz stworzenie odpowiedniej infrastruktury przyczyni się do poprawy efektywności energetycznej transportu.

Krajowe regulacje mające wpływ na zwiększenie efektywności energetycznej w transporcie

Rozporządzenie wprowadziło obowiązek sprawdzenia podczas egzaminu państwowego na prawo jazdy umiejętności energooszczędnej jazdy, w tym umiejętności właściwej zmiany biegów (zgodnej z zasadami jazdy energooszczędnej) oraz korzystanie z momentu obrotowego silnika podczas hamowania (stosowanie hamowania silnikiem). Umiejętności te wpływają na efektywne zużycie paliwa podczas jazdy samochodem. Każdy kandydat na kierowcę w zakresie prawa jazdy kategorii B, B+E, C1, C1+E, C, C+E, D1, D1+E, D i D+E musi dodatkowo wykonać dwa zadania egzaminacyjne, które sprawdzają ww. umiejętności. Rozporządzenie weszło w życie 1 stycznia 2015 roku.

Rozporządzenie wdrożyło kryteria energetyczno-emisyjne do zamówień publicznych na pojazdy drogowe. Kryteriami oceny ofert w odniesieniu do zamówień publicznych na zakup pojazdów samochodowych kategorii M i N, niebędących pojazdami specjalnymi są: zużycie energii, emisja dwutlenku węgla, emisje zanieczyszczeń: tlenków azotu, cząstek stałych oraz węglowodorów. Wyraża się je w postaci: wielkości zużycia energii oraz emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń albo wartości pieniężnej odzwierciedlającej koszty zużycia energii oraz koszty emisji dwutlenku węgla i zanieczyszczeń podczas cyklu użytkowania pojazdu samochodowego, obliczonej wg wskazanej w rozporządzeniu metodyki.

Zróżnicowane zostały stawki opłat za przejazd po drogach krajowych w zależności od poziomu emisji spalin pojazdów w celu propagowania poruszania się po drogach krajowych „czystszych” pojazdów. Do uiszczenia opłaty elektronicznej za przejazd po wybranych odcinkach dróg krajowych, ekspresowych oraz autostrad zarządzanych przez GDDKiA zobowiązane są pojazdy samochodowe oraz zespoły pojazdów o dopuszczalnej masie całkowitej powyżej 3,5 tony. Stawki opłaty elektronicznej uzależnione są od: klasy drogi, maksymalnej dopuszczalnej masy całkowitej pojazdu, klasy emisji spalin Euro.

  • System planów zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego (tzw. Planów transportowych)

Ustawa z dnia 16 grudnia 2010 r. o publicznym transporcie zbiorowym (Dz. U. Nr 5 poz. 13)

Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej z dnia 9 października 2012 r. w sprawie planu zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego w zakresie sieci komunikacyjnej w międzywojewódzkich i międzynarodowych przewozach pasażerskich w transporcie kolejowym (Dz. U. 201 poz. 1151)

Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o związkach metropolitalnych (Dz. U. 2015 poz. 1890)

Przepisy dotyczące organizacji publicznego transportu zbiorowego nałożyły obowiązek opracowania przez organizatorów transportu wszystkich szczebli planów zrównoważonego rozwoju publicznego transportu zbiorowego, czyli tzw. planów transportowych. Ustanowiona została hierarchizacja takich planów, co przyczynić się ma do utworzenia spójnego systemu przewozów pasażerskich na obszarze całego kraju. Na organizatorów nałożony został m.in. obowiązek przeprowadzania badań i analiz dotyczących zapotrzebowania na przewozy. Wyniki tych badań mają stanowić podstawę do opracowania planów transportowych wdrażających koncepcję zrównoważonego rozwoju transportu publicznego na obszarze poszczególnych organizatorów. Oznacza to dążenie do wykorzystywania różnych środków transportu, a także promowanie przyjaznych dla środowiska i wyposażonych w nowoczesne rozwiązania techniczne środków transportu. Plany transportowe określają układ obsługiwanej przez poszczególnych organizatorów sieci komunikacyjnej, lokalizację węzłów przesiadkowych, jak i wyznaczają kierunki rozwoju transportu publicznego.

Dokumenty Unii Europejskiej, które koncentrują się na rozwiązaniach przyjaznych środowisku i wskazują kierunki rozwoju zrównoważonego transportu

Informacje na temat możliwości otrzymania wsparcia finansowego

Wsparcie finansowe w zakresie zrównoważonej mobilności miejskiej i ekologicznego transportu przewidziane zostało w ramach funduszy UE 2014-2020 oraz środków NFOŚiGW.

Optymalne planowanie i zarządzanie ruchem to elementy zwiększające efektywność energetyczną

Optymalne zarządzanie ruchem, w oparciu o zintegrowane planowanie, przyczynia się do poprawy efektywności energetycznej transportu.

SUMP jest kompleksowym dokumentem rangi strategicznej, opracowanym fakultatywnie i wdrażanym przez władze miasta oraz podmioty zaangażowane w realizację polityki transportowej. Jest to narzędzie ułatwiające planowanie, uwzględniające szerszy kontekst funkcjonowania miasta i perspektywę długookresową. SUMP określa zestaw działań, które mają w efektywny sposób pomóc w rozwiązaniu problemów transportowych i w zrównoważony sposób zaspokoić potrzeby przemieszczania się ludzi i towarów w miastach. Główną ideą SUMP jest dążenie do stworzenia zrównoważonego systemu transportu miejskiego.

SEAP jest kluczowym dokumentem, w którym sygnatariusze porozumienia między burmistrzami określają, w jaki sposób zamierzają osiągnąć cel w zakresie obniżenia emisji CO2 do 2020 roku. Określa on działania i środki służące osiągnięciu celów, a także ramy czasowe i podział obowiązków. Sygnatariusze porozumienia moją wolny wybór w zakresie formy planu działań, ale musi być on zgodny z zasadami omówionymi w wytycznych dotyczących planów działań.

Celem projektu jest zapewnienie kierowcom, usługodawcom i zarządcom dróg bieżącej i aktualnej informacji o sytuacji na drogach. System umożliwi dynamiczne zarządzanie ruchem i zapewni szybki, bezpieczny oraz płynny transport drogowy na najważniejszych korytarzach transportowych sieci bazowej TEN-T zarządzanej przez GDDKiA. Najważniejsze usługi ITS wdrażane w ramach projektu to: informacje o warunkach ruchu i czasach podróży, informacja o sieci drogowej, informacja o zdarzeniach, informacja pogodowa, obszarowe i korytarzowe zarządzanie ruchem, dynamiczne wyznaczanie objazdów, inteligentne i bezpieczne parkingi. W 2016 r. rozpoczęła się realizacja I etapu projektu. Staraniem MIB uzyskał on dofinansowanie w ramach Funduszu CEF.

  • ERTMS - Europejski System Zarządzania Ruchem Kolejowym

System wdrażany jest na podstawie Narodowego Planu Wdrożenia ERTMS przyjętego przez Radę Ministrów w 2007 r. Zabudowa systemu pozytywnie wpłynie na płynność ruchu pociągów a co za tym idzie zmniejszy zużycie energii w związku z rozruchem składów. Z uwagi na charakter systemu jego wdrożenie następuje na ostatnim etapie prac modernizacyjnych, po zakończeniu robót na torach i w systemach sterowania ruchem. System pozwala także na zwiększenie przepustowości linii pozytywnie wpływając na ofertę przewozową i stymulując zwiększenie udziału transportu kolejowego w przewozach pasażerskich i towarowych.

  • SESAR – Single European Sky ATM Research

Program modernizacji systemu żeglugi powietrznej w Europie. Stanowi on techniczny komponent inicjatywy Jednolitej Europejskiej Przestrzeni Powietrznej (Single European Sky). Jego celem jest opracowanie i wdrożenie nowoczesnego systemu zarządzania ruchem lotniczym, pozwalającego zwiększyć przepustowość sieci ATM (Air Traffic Management) aby sprostać stale rosnącej liczbie operacji lotniczych przy jednoczesnej poprawie wskaźników bezpieczeństwa. Zastosowanie nowoczesnych technologii i procedur pozwoli również na zredukowanie negatywnego wpływu lotnictwa na środowisko naturalne. W pracach nad programem SESAR uczestniczy Polska Agencja Żeglugi Powietrznej.

Informacje dla kierowców o ekonomicznej i ekologicznej technice jazdy

Znaczący wpływ na poprawę efektywności energetycznej transportu ma "eco-driving”, czyli ekonomiczna i ekologiczna technika jazdy. Podstawowe zasady ekojazdy, którymi należy się kierować, aby uzyskać wymierne efekty ekonomiczne i środowiskowe:

  • przewiduj sytuację na drodze i planuj jazdę tak, aby uniknąć niepotrzebnych przyspieszeń i hamowań;
  • minimalizuj czas pracy silnika na biegu jałowym;
  • jedź na możliwie najwyższym biegu;
  • w miarę możliwości utrzymuj stałe prędkości;
  • hamuj silnikiem poprzez redukcję biegów, gdy pozwalają na to względy bezpieczeństwa;
  • nie dojeżdżaj do skrzyżowania na biegu jałowym;
  • zrezygnuj z rozgrzewania silnika przed jazdą, nawet zimą;
  • dbaj o poprawne ciśnienie w oponach;
  • zaplanuj trasę przez wyruszeniem w podróż;
  • nie obciążaj pojazdu zbędnie włączonymi urządzeniami elektrycznymi (np. klimatyzacja);
  • usuń zbędne elementy pogarszające aerodynamikę pojazdu (np. nieużywane bagażniki dachowe);
  • usuń zbędne kilogramy z bagażnika i kabiny pasażerskiej (to także bezpieczeństwo kierowcy i pasażerów!).

Przydatne dane, które mogą wpłynąć na decyzje, pomóc w identyfikacji i zastosowaniu rozwiązań, które wpływają pozytywnie na poprawę efektywności energetycznej transportu

Informacje są publikowane na podstawie rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie zestawień istotnych z punktu widzenia ochrony środowiska informacji o produktach (Dz. U. z 2004 r. Nr 98 poz. 999).

Dla wsparcia implementacji Dyrektywy 2009/33/WE w sprawie promowania ekologicznie czystych i energooszczędnych pojazdów transportu drogowego Komisja Europejska uruchomiła stronę internetową, na której zamieszczony został m.in. kalkulator kosztów życia. Pozwala użytkownikowi szybko i łatwo obliczyć całkowity koszt życia danego pojazdu (koszt pojazdu + koszty operacyjne: zużycie energii, emisja CO2, NOX , NMHC) i umożliwia wygodne porównanie kosztów życia różnych pojazdów.

Opracowania i projekty pomocne w planowaniu efektywności energetycznej w transporcie

Poradnik stanowi wsparcie dla władz miast w identyfikacji i stosowaniu rozwiązań w zakresie zrównoważonej polityki transportowej wpływającej pozytywnie na jakość życia mieszkańców, ochronę środowiska, w tym poprawę efektywności energetycznej systemu transportowego. Rozwiązania przedstawione w poradniku powinny służyć podejmowaniu działań w zakresie systemu transportowego, ale też urbanistyczno-planistycznych, których celem jest uporządkowanie przestrzeni miejskich i uczynienie ich bardziej bezpiecznymi, funkcjonalnymi i dostosowanymi do wymagań wynikających z przyjętych strategii transportowych.

Dokument opisuje metodę umożliwiającą obliczenie kosztów emisji dla pojazdów niepodlegających homologacji całopojazdowej, w przypadku stosowania pozacenowych kryteriów oceny ofert w postępowaniu o udzielenie zamówienia publicznego.

Wspólne kryteria UE dot. zielonych zamówień publicznych opracowane dla grup produktowych, które uznane zostały za najbardziej odpowiednie do wdrożenia GPP, zarówno ze względu na wartość zamówień jak i wpływ na środowisko.

Wytyczne dla praktyków zajmujących się transportem miejski oraz mobilnością, a także dla innych interesariuszy zaangażowanych w opracowanie i wdrażanie Planu Zrównoważonej Mobilności Miejskiej.

Celem niniejszego Poradnika jest wsparcie sygnatariuszy porozumienia burmistrzów w realizacji zobowiązań podjętych poprzez podpisanie porozumienia, w tym w szczególności w sporządzeniu w okresie roku do dnia oficjalnego przystąpienia do tej inicjatywy bazowej inwentaryzacji emisji oraz Planu działań na rzecz zrównoważonej energii.

Projekty, w których uczestniczy MI, a których realizacja również przyczynia się do zwiększenia efektywności energetycznej transportu

Wspólny bilet

Projekt, który docelowo umożliwi pasażerowi zakup jednego biletu na cały przejazd koleją, niezależnie od kanału sprzedaży i przewoźnika. Celem jest, aby jak najwięcej pasażerów wybierało kolej jako podstawowy środek transportu, a także aby transport zbiorowy mógł konkurować z mobilnością indywidualną. Integracja taryfy biletowej dla zbiorowego transportu pasażerskiego jest niezbędna dla przyszłego uruchomienia narodowego planera podróży - nowoczesnego systemu dostępnego on-line oraz za pomocą aplikacji na urządzenia mobilne, który pozwoli użytkownikom na zaplanowanie i odbycie podróży "od drzwi do drzwi" różnymi środkami transportu przy zakupie jednego zintegrowanego biletu.

Europejski Tydzień Zrównoważonego Transportu (ETZT)

Największe coroczne wydarzenie poświęcone lokalnej promocji ekologicznego transportu miejskiego, obchodzone w Europie w dniach 16-22 września, organizowane regularnie od 2002 roku z inicjatywy Dyrekcja Generalna KE ds. Środowiska oraz Mobilności i Transportu. Zasadniczym celem ETZT jest zachęcenie europejskich władz lokalnych oraz organizacji pozarządowych do wprowadzania i promowania zrównoważonych środków transportu (transportu zbiorowego, rowerowego, ruchu pieszego oraz transportu multimodalnego). Kulminacyjnym punktem ETZT jest, organizowany 22 września, Dzień bez Samochodu. Cykliczną imprezą towarzyszącą ETZT są również Dni Transportu Publicznego. MIB, we współpracy z MŚ, koordynuje organizację kampanii w Polsce.

Dowiedz sie więcej o ETZT na stronie Unii Europejskiej.

 

Ikona RSSIkonka serwisu TwitterIkonka serwisu Facebook