W roku 2024 Ministerstwo Klimatu i Środowiska zainicjowało prace lokalnych zespołów z udziałem przedstawicieli różnych interesariuszy, których zadaniem było pilotażowe wyznaczenie oraz określenie zasad gospodarowania w lasach o wiodącej funkcji społecznej (dalej: lasy społeczne). Raporty z prac zespołów zostały przekazane przez Lasy Państwowe do MKiŚ i poddane szczegółowej analizie. 

W części miast udało się doprowadzić do uzgodnień w zakresie zasięgu lasów społecznych. Dokończenie procesu w tych miastach będzie polegało na określeniu zasad prowadzenia gospodarki leśnej. 

Dla niektórych miast nie udało się jednak doprowadzić do rozstrzygających uzgodnień, nie tylko w zakresie zasad prowadzenia gospodarki leśnej, ale również co do samego zasięgu lasów społecznych. Dlatego w przypadku tych miast wymagane było podjęcie na poziomie Ministerstwa Klimatu i Środowiska rozstrzygnięcia co do zasięgu lasów społecznych, dla których w kolejnym etapie zostaną określone zasady prowadzenia gospodarki leśnej. 

Ze wszystkich propozycji wyłączono obszary o szczególnym znaczeniu dla obronności kraju wskazane przez Ministra Obrony Narodowej. 
 

Rozstrzygnięcia zostały podjęte w oparciu o następujące założenia metodyczne:

1. W miastach, w których osiągnięto porozumienie co do obszaru, nie wyznaczano dodatkowych lasów społecznych. Obszar jest tożsamy z uzgodnionym przez uczestników procesu, a modyfikacje dotyczą jedynie korekty obszarów na podstawie uwag zgłoszonych przez MON, struktury własnościowej lub cech wydzieleń (np. usunięcie powierzchni nieleśnych).

2. Punktem odniesienia dla wyznaczenia lasów społecznych w miastach, w których nie osiągnięto ostatecznego porozumienia co do obszaru, były wnioski z analizy wyznaczania lasów społecznych dla innych miast, w których takie porozumienie osiągnięto.

3. Przedmiotem analizy były wszystkie propozycje lasów społecznych zgłoszone przez uczestników procesu i zamieszczone w raportach. Proponując rozstrzygnięcia dążono do ujednolicenia podejścia do określania zasięgu lasów społecznych dla poszczególnych aglomeracji.

4. W pierwszej kolejności identyfikowano dodatkowe lasy społeczne w buforze 10 km od granic administracyjnych miast, w szczególności kompleksy leśne, w których znajdują się uzgodnione lasy społeczne.

5. Za punkt odniesienia przyjęto wskaźnik liczby mieszkańców miast przypadających na hektar lasu społecznego. W miastach, w których uzgodniono zasięg lasów społecznych, wskaźnik ten wynosi 44 osoby na ha lasu społecznego. W przypadku braku możliwości osiągnięcia zbliżonego wskaźnika w ramach bufora 10 km dobierano lasy społeczne poza buforem, kierując się przesłanką faktycznego i intensywnego użytkowania kompleksów leśnych przez społeczeństwo oraz dostępności komunikacyjnej.

6. W analizach uwzględniono również inne materiały, np. ustalenia dotyczące lasów społecznych zawarte w planie urządzenia lasu (PUL) lub przygotowywanym PUL oraz opinie uczestników procesu.

Łączna powierzchnia lasów społecznych dla miast Warszawa, Kraków, Gdańsk-Sopot-Gdynia, Wrocław, Łódź, Poznań, Katowice, Bydgoszcz-Toruń, Szczecin, Bielsko-Biała, Kielce, to ponad 158 tys. ha, czyli około 2,2% ogólnej powierzchni lasów Skarbu Państwa zarządzanych przez Lasy Państwowe.

Szersza informacja o wynikach rozstrzygnięć i proponowanym zasięgu lasów społecznych znajduje się w zakładce: Miasta

Tymczasowe środki zabezpieczające 
 

Dotychczasowe prace nad wyznaczeniem lasów społecznych pokazały, że jest to proces bardzo złożony i wymagający czasu. Dlatego kierownictwo MKiŚ, po konsultacji z ekspertami z Instytutu Ochrony Środowiska – PIB, podjęło decyzję o wydłużeniu prac nad określeniem zasad gospodarowania w lasach społecznych do lipca 2026. Dodatkowo MKiŚ zwróciło się do Lasów Państwowych o zastosowanie tymczasowych środków zabezpieczających lasy o szczególnym znaczeniu dla społeczeństwa, do czasu wypracowania docelowych rozwiązań prawnych.

W piśmie z 17 czerwca 2025 roku MKiŚ zwróciło się do Lasów Państwowych z prośbą o wdrożenie następujących modyfikacji prospołecznych gospodarki leśnej na obszarze projektowanych lasów o wiodącej funkcji społecznej:

• ograniczenie rębni zupełnych oraz cięć zupełnych,
• niestosowanie cięć zupełnych i cięć uprzątających w pasie o szerokości co najmniej 30 metrów od: granicy lasu, zabudowy mieszkaniowej, dróg, ścieżek i szlaków wykorzystywanych intensywnie przez społeczeństwo,
• niepozyskiwanie drewna: na stokach bardzo stromych ≥30° na obszarach górskich oraz stromych ≥20° na pozostałych obszarach oraz w buforze minimum 30 m od brzegów cieków i zbiorników wodnych,
• ograniczenie prac związanych z pozyskaniem drewna w miesiącach o najwyższej intensywności rekreacyjnego korzystania z lasu,
• zachowywanie w trakcie wykonywania cięć pielęgnacyjnych gatunków domieszkowych i biocenotycznych,
• pozostawianie w nienaruszonym stanie elementów zwiększających różnorodność krajobrazu: wąwozy, dolinki, skały, wydmy i inne elementy rzeźby terenu: okazałe głazy, wypływy i wysięki wód podziemnych, elementy kulturowe itp., wraz z otuliną drzewostanu,
• zwracanie szczególnej uwagi w trakcie prowadzonych cięć pielęgnacyjnych i odnowieniowych na wygląd lasu bezpośrednio po zabiegach, tak, aby ślady wykonanych prac jak najszybciej ulegały zatarciu (szybkie wywożenie drewna po zabiegach, niepozostawianie pozostałości drewna po cięciach na ścieżkach i drogach leśnych, które utrudniłyby korzystanie z lasu, naprawa uszkodzonych szlaków operacyjnych i dróg).

W projektowanych lasach społecznych, charakteryzujących się dodatkowo potencjalnie wysoką wartością przyrodniczą, tymczasowe środki zabezpieczające obejmują dodatkowo przesunięcie prac związanych z pozyskaniem drewna na końcowy okres obowiązywania PUL. Zaproponowane rozwiązanie daje możliwość przeprowadzenia rzetelnej weryfikacji walorów przyrodniczych tych obszarów w terenie. Pozwoli również na dobór oraz wdrożenie docelowych środków, które umożliwią trwałą ochronę najcenniejszych leśnych obszarów przyrodniczych położonych w pobliżu miast objętych pilotażem.

Tymczasowe zabezpieczenie nie powinno ingerować w obowiązujące umowy na wykonanie usług leśnych. Podjęte działania zabezpieczające powinny uwzględniać również w szczególności możliwość wykonywania prac związanych z ochroną lasów, bezpieczeństw publicznym, jak również utrzymaniem infrastruktury, w tym infrastruktury krytycznej i linii energetycznych.

Ponadto, w tym samym piśmie, zwrócono się o uwzględnienie na etapie opracowywania nowych planów urządzenia lasów, w zakresie w jakim jest to możliwe w obecnym stanie prawnym, rozstrzygnięć dotyczących zasięgu lasów o wiodącej funkcji społecznej wokół miast objętych pilotażem, jak również wyników pozostałych uzgodnień, dla których wypracowano porozumienie w trakcie spotkań lokalnych zespołów aglomeracyjnych w roku 2024.

Lasy Państwowe do 30 września 2025 roku mają przeprowadzić szczegółową weryfikację istniejących i opracowywanych PUL oraz przekazać do MKiŚ szczegółową informację na temat planowanych do wdrożenia modyfikacji prospołecznych w poszczególnych nadleśnictwach, jak również środków zabezpieczających walory przyrodnicze. 

Pismo z 17 czerwca 2025 roku wraz z załącznikami znajduje się w zakładce: Dokumenty do pobrania.