Efekty realizacji Krajowego Planu Odbudowy odczuje każdy obywatel. Będą to inwestycje i reformy, które mają pomóc skutecznie stawić czoła wyzwaniom demograficznym, zmianom klimatu i umożliwią Polakom uczestnictwo w tworzeniu i korzystaniu z nowych technologii oraz rozwiązań cyfrowych

– powiedział minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda.

Zamknięcie negocjacji w sprawie Krajowego Planu Odbudowy to sukces. Doszliśmy do porozumienia we wszystkich kwestiach, które były przedmiotem dyskusji z Komisją Europejską. Wczoraj kolegium komisarzy zgodziło się skierować do Rady UE wniosek o realizację planu. Inwestycje i reformy, które będziemy realizować dzięki pieniądzom z KPO, wzmocnią polską gospodarkę, zwiększą jej produktywność i dadzą wysokiej jakości miejsca pracy

– podkreślił minister rozwoju i technologii Waldemar Buda.

Rok 2020 przyniósł duże zmiany w obrazie świata, w którym żyjemy. Pandemia COVID-19 spowodowała spowolnienie gospodarek europejskich, znaczący kryzys w wielu branżach, a także zmianę stylu życia i pracy ogromnej liczby Europejczyków. Działania Komisji Europejskiej w kierunku łagodzenia skutków pandemii skoncentrowały się na wypracowaniu odpowiednich podstaw prawnych dla stworzenia Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Środki w nim zgromadzone mają pomóc wszystkim unijnym państwom przezwyciężyć kryzys, który je w różnym stopniu dotknął. Każdy kraj UE opracował własny Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności, zawierający konieczne do przeprowadzenia reformy i przewidywane do realizacji inwestycje.

Polska również przygotowała taki dokument. Wynegocjowane w Brukseli bezzwrotne środki w wysokości 106,9 mld zł oraz 51,6 mld zł zaciąganych na preferencyjnych warunkach pożyczek zostaną zainwestowane w sposób ściśle określony w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności.

KPO składa się z sześciu komponentów, w tym pięciu tematycznych:

• A.    Odporność i konkurencyjność gospodarki
• B.    Zielona energia i zmniejszenie energochłonności
• C.    Transformacja cyfrowa
• D.    Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia
• E.    Zielona, inteligentna mobilność

i jednego instytucjonalnego:

• F.    Poprawa jakości instytucji i warunków realizacji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności

Wsparcie w ramach KPO koncentruje się na interwencjach, które przyczyniać się będą do pobudzenia gospodarki, inwestycji, wzrostu gospodarczego oraz zatrudnienia. Realizowane będą działania skierowane do przedsiębiorców, instytucji publicznych oraz innych podmiotów społeczno-gospodarczych. W każdym komponencie znajdą się także działania na rzecz spójności terytorialnej – w zależności od zidentyfikowanych problemów – adresowane do obszarów wiejskich, miast, czy też obszarów szczególnie doświadczonych skutkami pandemii, gdzie występuje kumulacja problemów społeczno-gospodarczych.

Będziemy kontynuować reformę prawa gospodarczego, aby dalej ograniczać obciążenia regulacyjne i administracyjne dla przedsiębiorców. Efektem przyjęcia tzw. tarczy prawnej będzie przyspieszenie wydawania decyzji oraz likwidacja barier utrudniających rozwój przedsiębiorczości. Tarcza prawna zmniejszy nadmierną biurokrację, ułatwi firmom inwestowanie, dywersyfikację działalności, będzie wspierać rozwój gospodarczy po pandemii.

KPO sfinansuje również nowe miejsca w żłobkach i klubach dziecięcych. Powstanie jeden spójny system tworzenia i wspierania instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Reforma ta poprawi sytuację rodziców na rynku pracy.

Dzięki środkom z KPO będzie możliwa wymiana jeszcze większej liczby źródeł ciepła, które poprawią jakość powietrza, którym oddychamy.

Przy wsparciu Funduszu Odbudowy w ramach KPO przyłączymy do internetu o przepustowości co najmniej 100 Mb/s co najmniej 931 tys. gospodarstw domowych.

Będziemy wyrównywać cyfrowe nierówności w dostępie do edukacji. Do szkół zostaną dostarczone przenośne komputery z niezbędnym oprogramowaniem do użytku nauczycieli. Dzięki temu dzieci, nawet te z najmniejszych miejscowości w naszym kraju, będą miały równy dostęp do cyfrowej edukacji.

Dzięki reformie służby zdrowia w 300 szpitalach zostanie zakupiony nowy sprzęt, a w 280 szpitalach zostanie poprawiona infrastruktura.

Znaczne środki zostały zaplanowane na poprawę warunków podróżowania koleją. Poprawimy również bezpieczeństwo w ruchu drogowym m.in. poprzez przebudowę miejsc niebezpiecznych, budowę drogowych obwodnic oraz instalację automatycznych urządzeń rejestrujących.

Rok 2020 przyniósł ogromne zmiany w obrazie świata, w którym żyjemy. Pandemia COVID-19 spowodowała spowolnienie gospodarek europejskich, znaczący kryzys w wielu branżach, a także zmianę stylu życia i pracy ogromnej liczby Europejczyków. Działania Komisji Europejskiej w kierunku łagodzenia skutków pandemii skoncentrowały się na wypracowaniu odpowiednich podstaw prawnych dla stworzenia Instrumentu na rzecz Odbudowy i Zwiększania Odporności. Środki w nim zgromadzone mają pomóc wszystkim unijnym państwom przezwyciężyć kryzys, który je w różnym stopniu dotknął. Każdy kraj UE opracował własny Plan Odbudowy i Zwiększania Odporności, zawierający konieczne do przeprowadzenia reformy i przewidywane do realizacji inwestycje.

Polska również przygotowała taki dokument. Wynegocjowane w Brukseli bezzwrotne środki w wysokości 106,9 mld zł oraz 51,6 mld zł zaciąganych na preferencyjnych warunkach pożyczek zostaną zainwestowane w sposób ściśle określony w Krajowym Planie Odbudowy i Zwiększania Odporności (w skrócie KPO). Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej koordynować będzie współpracę kilkunastu resortów w procesie przygotowania i wdrożenia 48 reform i 115 powiązanych z nimi kamieni milowych oraz 54 inwestycji i 168 powiązanych z nimi wskaźników.

Zaplanowane w KPO reformy oraz inwestycje mają na celu nie tyle przywrócić gospodarkę do stanu sprzed pandemii COVID-19, ile przestawić ją na nowe tory rozwoju tak, abyśmy mogli jako państwo stawić czoła wyzwaniom demograficznym, zmianom klimatu, uczestniczyć w tworzeniu i korzystaniu z nowych technologii, skorzystać z dobrodziejstw cyfryzacji. Skutki realizacji KPO odczuje każdy obywatel.

KPO realizuje zalecenia Rady UE dla Polski z 2019 i 2020 roku. Szczególnie mocno wyeksponowane zostały zalecenia dotyczące konieczności transformacji ekologicznej i cyfrowej. Projekty realizujące cele klimatyczne będą stanowiły 42,7% wartości KPO. Drugi kluczowy obszar reform to transformacja cyfrowa, na którą przeznaczymy 20,85 % środków KPO.

Przedsięwzięcia ujęte w KPO zgrupowano w sześciu komponentach tematycznych:

• A.    Odporność i konkurencyjność gospodarki,
• B.    Zielona energia i zmniejszenie energochłonności,
• C.    Transformacja cyfrowa,
• D.    Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia,
• E.    Zielona, inteligentna mobilność,
• F.    Poprawa jakości instytucji i warunków realizacji KPO.

A.    Odporność i konkurencyjność gospodarki

Budżet części dotacyjnej to 20 mld zł, części pożyczkowej to 1,1 mld zł; odpowiedzialne ministerstwa to: Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Aktywów Państwowych, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Wybrane reformy i inwestycje

Będziemy kontynuować reformę prawa gospodarczego, aby dalej ograniczać obciążenia regulacyjne i administracyjne dla przedsiębiorców. Efektem przyjęcia tzw. tarczy prawnej będzie likwidacja barier krępujących przedsiębiorczość oraz przyspieszenie wydawania decyzji. Zlikwiduje ona nadmierną biurokrację, ułatwi firmom inwestowanie, dywersyfikację działalności, będzie wspierać rozwój gospodarczy po pandemii.

Przeznaczamy 1,3 mld zł na przygotowanie terenów inwestycyjnych pod potrzeby kluczowych dla gospodarki inwestycji. Będzie to polegało na scaleniu gruntów, uregulowaniu kwestii technicznych i prawnych, doprowadzeniu niezbędnej infrastruktury (woda, gaz, energia) oraz budowie powierzchni produkcyjnych i magazynowych na cele przemysłowe lub usługowe. Skorzystają na tym poszczególne regiony, a w nich m.in. potrzebujące inwestycji miasta średnie tracące funkcje społeczno-gospodarcze wraz z otaczającymi je gminami.

Inwestycja we wdrażanie technologii i innowacji środowiskowych, w tym związanych z gospodarką o obiegu zamkniętym z budżetem 0,7 mld zł przyczyni się do zmniejszenia presji działalności człowieka na środowisko, nie hamując przy tym rozwoju gospodarczego. Transformacja małych i średnich przedsiębiorstw w kierunku gospodarki o obiegu zamkniętym oznacza stosowanie zielonych technologii, wzrost produktywności, tworzenie wysokiej jakości miejsc pracy, zwiększone wykorzystanie surowców wtórnych oraz oszczędności energetyczne (zmniejszenie energochłonności).

Powstanie jeden spójny system tworzenia i wspierania instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3. Reforma ta poprawia sytuację rodziców na rynku pracy poprzez zwiększenie liczby miejsc w żłobkach, a także ich przystępność cenową i jakość opieki. Powiązana z reformą inwestycja o wartości 1,7 mld zł pozwoli sfinansować powstanie 47,5 tys. nowych miejsc opieki nad dziećmi do lat 3.

Zebrane główne efekty inwestycji

• 4,2 ha terenów inwestycyjnych,
• wsparcie firm i pracowników,
• 47,5 tys. miejsc w żłobkach i klubach dziecięcych,
• nowe produkty i usługi.

B.    Zielona energia i zmniejszenie energochłonności

Budżet części dotacyjnej to 25,5 mld zł, a części pożyczkowej 36,7 mld zł; odpowiedzialne ministerstwa to: Ministerstwo Klimatu i Środowiska, Ministerstwo Infrastruktury, Ministerstwo Aktywów Państwowych, Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Ministerstwo Rozwoju i Technologii, Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej.

Wybrane reformy i inwestycje

Nowelizacja ustawy o efektywności energetycznej, reforma systemu finansowania mieszkalnictwa, aktualizacja Krajowego Programu Ochrony Powietrza zwiększą efektywność prowadzonych dotychczas działań w zakresie poprawy jakości powietrza w Polsce.

Uruchomiony w 2018 roku rządowy Program Czyste Powietrze zapoczątkował likwidację tzw. kopciuchów i wymianę źródeł ciepła na rozwiązania ekologiczne. Dzięki środkom z KPO w wysokości 14,3 mld zł będzie możliwa wymiana jeszcze większej liczby źródeł ciepła wpływających negatywnie na jakość powietrza. W działaniu tym mieści się:

• wymiana nieefektywnych źródeł służących do ogrzewania pomieszczeń i przygotowania ciepłej wody użytkowej;
• termomodernizacja budynków mieszkalnych;
• instalacja paneli fotowoltaicznych i kolektorów słonecznych.

1,3 mld zł przeznaczymy na wymianę źródeł ciepła i termomodernizację energetyczną wraz z zastosowaniem nowoczesnych rozwiązań instalacyjnych dla budynków oświatowych. Kolejne 0,3 mld zł wydamy na kompleksową modernizację energetyczną bibliotek i domów kultury na terenie całego kraju.

Dzięki KPO fundamentem polskiej energetyki mogą stać się morskie farmy wiatrowe na Bałtyku. Już w lutym 2021 r. weszła w życie ustawa o promowaniu wytwarzania energii elektrycznej w morskich farmach wiatrowych.

Zarezerwowane na ten cel środki finansowe z KPO w wysokości prawie 15,6 mld zł wyraźnie pokazują na skalę przedsięwzięcia. Planowana do uruchomienia do 2026 roku moc uzyskana o ilości 1500 MW będzie największym źródłem energii odnawialnej w Polsce.

Zebrane główne efekty inwestycji

• 33,9 tys. nowych przyłączy w zakresie infrastruktury wodociągowej,
• budowa morskich farm wiatrowych o mocy 1500 MW,
• wymiana 791,2 źródeł ciepła w budynkach jednorodzinnych,
• modernizacja energetyczna 332 budynków placówek oświatowych,
• modernizacja lub budowa 320 km sieci elektroenergetycznej,
• 2,5 mln hektarów gruntów rolnych i leśnych, które skorzystają z ulepszonej retencji wody.

C.    Transformacja cyfrowa

Budżet części dotacyjnej to 12,5 mld zł, a części pożyczkowej to 9,4 mld zł; odpowiedzialne ministerstwa to: Kancelaria Prezesa Rady Ministrów, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji, Ministerstwo Edukacji i Nauki, Ministerstwo Finansów.

Wybrane reformy i inwestycje

Zwiększymy skalę zastosowań cyfrowych w sferze publicznej, gospodarce i społeczeństwie. Będziemy uruchamiać nowe e-usługi publiczne, publiczne platformy danych, systemy informatyczne. Będziemy też jednocześnie podnosić kompetencje cyfrowe obywateli. Służyć temu będzie przyjęcie Programu Rozwoju Kompetencji Cyfrowych określającego zarządzanie rozwojem kompetencji i edukacji cyfrowej oraz wsparcie kompetencji cyfrowych obywateli i pracowników różnych sektorów gospodarki w perspektywie do 2030 r. Planujemy przeszkolić 380 tys. osób.

Zwiększy się bezpieczeństwo systemów informatycznych, a także wzmocniona zostanie infrastruktura przetwarzania danych na skutek nowelizacji ustawy z dnia 5 lipca 2018 r. o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Pozwoli to m.in. na utworzenie sieci sektorowych zespołów reagowania na incydenty bezpieczeństwa komputerowego oraz wzmocnienie mechanizmów współpracy pomiędzy administracją rządową a jednostkami samorządu terytorialnego w zakresie reagowania na incydenty naruszające bezpieczeństwo.

Dążymy do tego, aby w każdym miejscu w naszym kraju był dostęp do szerokopasmowego internetu. Zapewni to inwestycja w przyłączenie do Internetu o przepustowości co najmniej 100 Mb/s (z możliwością zwiększenia do przepustowości gigabitowej) co najmniej 931 000 gospodarstw domowych znajdujących się na obszarach tzw. białych plam.

Wyrównywać też będziemy cyfrowe nierówności w dostępie do edukacji. Przenośne komputery z niezbędnym oprogramowaniem zostaną dostarczone do szkół do użytku nauczycieli i uczniów.

Zebrane główne efekty inwestycji

• 931 tys. gospodarstw domowych z dostępem do szybkiego Internetu,
• przenośne komputery z niezbędnym oprogramowaniem dostarczone do szkół do użytku nauczycieli i uczniów,
• 380 tys. osób przeszkolonych w zakresie kompetencji cyfrowych,
• 65 nowoczesnych e-usług publicznych,
• 4,2 tys. stacji bazowych wdrożonych na obszarach wiejskich z 5G.

D.    Efektywność, dostępność i jakość systemu ochrony zdrowia

Budżet części dotacyjnej to 18,3 mld zł, a części pożyczkowej to 1,23 mld zł; odpowiedzialne ministerstwa to Ministerstwo Zdrowia i Ministerstwo Rozwoju i Technologii.

Wybrane reformy i inwestycje

Reforma ochrony zdrowia jest skomplikowanym i złożonym procesem obejmującym wiele aktów prawnych. Planowane są zarówno zmiany w funkcjonowaniu szpitali, jak i usprawnienie funkcjonowania podstawowej opieki zdrowotnej. Dzięki wdrożeniu reform możliwe będzie uruchomienie inwestycji na kwotę 9,5 mld zł wspierających infrastrukturę podmiotów ochrony zdrowia. Dzięki tym środkom możliwe będzie przeprowadzenie przebudowy, rozbudowy i modernizacji m.in. szpitali, czy uzdrowisk. Trafi tam również nowoczesny sprzęt i aparatura medyczna, które pozwolą na poprawę jakości leczenia pacjentów.

Reforma ochrony zdrowia wymaga również transformacji cyfrowej. Pandemia COVID-19 uświadomiła jak ważne jest rozwijanie systemu e-zdrowia. 4,5 mld zł zostanie przeznaczony m.in. na cyfryzację dokumentacji medycznej z uwzględnieniem bezpieczeństwa danych. Infrastruktura ochrony zdrowia staje się bezużyteczna bez odpowiednio wykwalifikowanej kadry medycznej. W celu zwiększenia liczby pracowników ochrony zdrowia reforma zawarta w KPO zakłada wprowadzenie systemu zachęt dla studentów kierunków medycznych m.in. lekarskiego, ratownictwa medycznego, pielęgniarskiego, czy fizjoterapii. Nie można zapominać, że do nauki niezbędne jest zapewnienie odpowiednich warunków. W tym celu zmodernizujemy obiekty dydaktyczne, np. poprzez tworzenie centrów symulacji medycznej, ale też poprawę infrastruktury bibliotek, czy domów studenckich. Na ten cel przeznaczymy aż 3,2 mld zł.

Zebrane główne efekty inwestycji

• nowy sprzęt dla 300 szpitali,
• w 280 szpitalach wykonane zostaną prace polegające na poprawie stanu ich infrastruktury,
• remont, modernizacja lub doposażenie w 212 obiektach dydaktycznych z zakresu nauk medycznych,
• finansowe wsparcie dla 80 projektów badawczych,
• wsparcie finansowe lub mentorskie dla 25,4 tys. studentów z zakresu nauk medycznych.

E.    Zielona, inteligentna mobilność

Budżet części dotacyjnej to 30,6 mld zł, a części pożyczkowej to 3,1 mld zł; odpowiedzialne ministerstwa to: Ministerstwo Infrastruktury i Ministerstwo Klimatu i Środowiska.

Wybrane reformy i inwestycje

Zmniejszanie zanieczyszczeń środowiska to nie tylko kwestia wymiany źródeł ciepła, ale i wymiana przestarzałego taboru transportowego. Szereg nowych uregulowań prawnych składających się na reformę pozwoli zwiększyć udział paliw alternatywnych. Nowelizacja ustawy o elektromobilności zwiększy udział pojazdów ekologicznych w zamówieniach publicznych, wprowadzi dla miast ustawowy obowiązek wymiany autobusów na elektryczne i wodorowe.

Działanie to będziemy łączyli z polepszeniem komunikacji we wszystkich regionach. Zaplanowane działania uwzględniają zakup nowoczesnego taboru kolejowego, autobusów o napędzie elektrycznym, wodorowym i gazowym, a także budowę ścieżek rowerowych i bezpiecznych ciągów pieszych. To także szeroko pojęte działania w kierunku upowszechniania samochodów elektrycznych.

Zwiększenie udziału zero i niskoemisyjnego transportu oraz przeciwdziałanie i zmniejszenie negatywnego oddziaływania transportu na środowisko będzie także możliwe poprzez wprowadzenie obowiązku tworzenia stref czystego transportu w miastach o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys.

Znaczne środki zostały zaplanowane na poprawę warunków podróżowania koleją zarówno w komunikacji regionalnej, jak i międzywojewódzkiej. Zakup ponad 100 nowoczesnych jednostek na potrzeby PKP Intercity oraz regionalnych operatorów będzie możliwy z części grantowej, a kolejnych 75 sztuk (zmodernizowanych lub nowych) będzie możliwy z części pożyczkowej. Łączna kwota wsparcia to blisko 6,6 mld zł.

Poprawimy również bezpieczeństwo w ruchu drogowym m.in. poprzez przebudowę 305 miejsc niebezpiecznych, budowę 90 km drogowych obwodnic oraz instalację 128 automatycznych urządzeń rejestrujących. Celem tej inwestycji, o wartości 3,1 mld zł, jest zwiększenie poziomu bezpieczeństwa ruchu, w szczególności jego niechronionych uczestników, jak również eliminacja ruchu tranzytowego z obszarów o zwartej zabudowie mieszkaniowej.

Zebrane główne efekty inwestycji

• zakup 1 738 ekologicznych autobusów dla transportu miejskiego i pozamiejskiego,
• remonty 478 km linii kolejowych,
• budowa 90 km obwodnic,
• zakup 110 tramwajów,
• modernizacja 305 miejsc niebezpiecznych (czarnych punktów).

F.    Poprawa jakości instytucji i warunków realizacji Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności

W tym komponencie są tylko reformy, nie ma tu inwestycji; odpowiedzialne ministerstwa to: Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej oraz Kancelaria Prezesa Rady Ministrów.

Wskazane w tym komponencie reformy przyczynią się do:

• poprawy jakości stanowienia prawa poprzez wzmocnienie konsultacji z partnerami społecznymi w procesie stanowienia prawa, zwiększenie wykorzystania ocen skutków regulacji oraz ograniczenie stosowania przyspieszonej procedury w procesie stanowienia prawa;
• włączenia partnerów społecznych, gospodarczych oraz organizacji pozarządowych we wdrażanie reform i inwestycji KPO w ramach Komitetu Monitorującego;
• przygotowania krajowego systemu informatycznego, współpracującego z systemem Arachne KE do realizacji skutecznych działań kontrolnych i audytowych.

Za poszczególne reformy i inwestycje KPO odpowiadają właściwe ministerstwa. To one m.in.: określają kryteria wyboru przedsięwzięć, wzory dokumentów, bezpośrednio lub z pomocą tzw. jednostek wspierających przekazują wsparcie ostatecznym odbiorcom.

Ministerstwa będą informować poprzez strony internetowe o realizowanych działaniach. Będą odpowiedzialne za komunikację z potencjalnymi projektodawcami i informowanie opinii publicznej.

Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej koordynuje realizację KPO, a także m.in.: będzie raportować KE nt. KPO i przekazywać wnioski o płatność.