Góra Świętej Anny to najwyższe wzniesienie Masywu Chełmskiego. Wyniosłość ta przyciągała ludzi od pradziejów i była miejscem kultu pogańskiego. W XV w. stała się ośrodkiem wiary chrześcijańskiej. Początkowo używana nazwa, Góra Świętego Jerzego, miała pochodzić od wezwania cechującego średniowieczną kapliczkę. Obecna nazwa wiąże się z imieniem patronki miejscowego kościoła. Świątynia na szczycie góry powstała zapewne w latach 1480-1485, później została przebudowana w stylu barokowym, a w roku 1868 dodano wieżę. W obrębie ołtarza głównego umieszczono cudowną figurę św. Anny Samotrzeć z XV w. Pierwotny, drewniany klasztor został wzniesiony po przybyciu zakonu franciszkanów w 1655 r. Zachowany do dziś powstał w latach 1733-1749, a rozbudowano go w 1905 r. Obok klasztoru znajduje się dziedziniec odpustowy z krużgankami, tzw. Rajski Plac, do którego prowadzą monumentalne schody. Na południowych i południowo-wschodnich stokach góry wytyczono Drogę Męki Pańskiej i Dróżki Matki Boskiej, którym towarzyszą kaplice z lat 1700-1709 i 1760-1764. Rejon Góry Świętej Anny od 1988 r. podlega ochronie jako park krajobrazowy.

Klasztor Franciszkanów
ul. Klasztorna 6
47-154 Góra św. Anny
www.swanna.pl
https://zabytek.pl/pl/obiekty/gora-swietej-anny-gora-swietej-anny-komponowany-krajobraz-kultur

Na wschodnim krańcu Jeziora Głębinowskiego leży Nysa, stolica księstwa ustanowionego w XIII w. przez Henryka Probusa. W XVI w. był to ośrodekżycia kulturalnego Śląska, a w 1624 r. powstało tu kolegium jezuicke. Cennym zabytkiem jest pojezuicki kościół Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, z którym łączy się kompleks zabudowań konwentu, kolegium Carolinum (1669-1673) i gimnazjum (1722-1725). Na uwagę zasługuje też kościół seminaryjny  św. św. Piotra i Pawła z lat 1720-1727 oraz dawny klasztor Bożogrobców z lat 1708-1713. Wszystkie zabytki miasta przerasta skalą i znaczeniem fara św. Jakuba Starszego Apostoła i św. Agnieszki Dziewicy i Męczennicy. To jeden z najbardziej okazałych późnogotyckich kościołów halowych Europy Środkowej, a zarazem pierwsza duża budowla (po katedrze św. Wita w Pradze) nakryta sklepieniem sieciowym. Nyską farę wzniósł w latach 1424-1430 Piotr z Ząbkowic. Obok kościoła znajduje się dzwonnica, którą zaczęto stawiać w 1474 r., lecz budowy nie ukończono.

MKiDN wsparło rewitalizację i renowację gotyckiej Bazyliki św. Jakuba w Nysie z funduszy unijnych i środków z budżetu państwa (17,5 mln zł w latach 2017-2021).

Bazylika św. Jakuba i św. Agnieszki w Nysie
Rynek 2
47-300 Nysa
www.bazylika-nysa.pl 
https://zabytek.pl/pl/obiekty/nysa-nysa-zespol-kosciola-farnego-pod-wezwaniem-sw-jakuba-stars

Mury Paczkowa należą do najlepiej zachowanych średniowiecznych obwarowań miejskich w Polsce. Mają niemalże pełny przebieg – z wyjątkiem dwóch wyłomów – oraz bogaty system wież bramnych i baszt. Unikalnym składnikiem umocnień miejskich Paczkowa jest kościół pw. św. Jana Ewangelisty, jedna ze świątyń obronnych w tej części Europy. Oprócz fortyfikacji na szczególną uwagę zasługuje istniejący do dziś średniowieczny układ przestrzenny miasta wraz z historyczną parcelacją. Paczków otoczono murami obronnymi w XIV w. Włodarze miasta nie zdecydowali się potem na zburzenie murów miejskich. Zasypano jedynie fosę i utworzono w jej miejscu planty. Rozebrano ponadto część bram miejskich, przebito kilka przejść dla pieszych i usunięto niski mur zewnętrzny. W latach 40. XIX w. przeprowadzono prace konserwatorskie obwarowań, a później – rekonstrukcję zwieńczeń murów i baszt. Okres II wojny światowej przyniósł niewielkie zniszczenia w zabudowie miejskiej, głównie w obrębie części mieszkalnej. Po wojnie zniszczone fragmenty miasta odbudowano.

www.paczkow.pl
https://zabytek.pl/pl/obiekty/paczkow-paczkow-zespol-staromiejski-ze-sredniowiecznym-systemem

Most wiszący w Ozimku to najstarszy most żelazny o nośnej konstrukcji łańcuchowej przewieszonej przez żeliwne ażurowe pylony. Wykonany został w latach 1825-1827 w Hucie Małapanew w Ozimku jako pionierskie – jedno z pierwszych tego typu – rozwiązanie konstrukcyjne na świecie.  Stanowi zatem istotne świadectwo dziejów kultury przemysłowej i myśli technicznej początków XIX w. Wysoka ranga zabytku wynika z jego wartości historycznej i technicznej, a także pełnienia roli prototypu dla innych konstrukcji. Most w Ozimku posłużył bowiem jako wzór przy budowie podobnych przepraw mostowych na świecie. Oddany do użytku w 1827 r., przetrwał do naszych czasów w niezmienionej postaci, pełniąc funkcję mostu drogowego, a od lat 70. XX w. – mostu dla pieszych. Podobnych konstrukcji mostowych przetrwało do naszych czasów zaledwie kilka, głównie w Wielkiej Brytanii. Nie są to jednak identyczne rozwiązania. Specyficzną i niepowtarzalną cechą konstrukcji nośnej mostu w Ozimku są monumentalne pylony, ustawione po obu stronach rzeki, przez które przewieszono łańcuchy.

ul. Hutnicza 1/5
46-040 Ozimek
www.ozimek.pl 
https://zabytek.pl/pl/obiekty/ozimek-ozimek-zelazny-lancuchowy-most-wiszacy-na-rzece-mala-pa

Kościół odpustowy pw. św. Anny w Oleśnie na Śląsku Opolskim należy do najciekawszych pod względem architektonicznym świątyń drewnianych w Polsce, a także do najważniejszych i najstarszych ośrodków kultu tej patronki. W prezbiterium znajduje się pień „cudownej sosny”, która – jak mówi tradycja – za wstawiennictwem św. Anny stała się bezpiecznym schronieniem dla dziewczyny ściganej przez zbójców. Ufundowana przez rodzinę ocalonego dziecka rzeźba św. Anny szybko zaczęła stanowić cel pielgrzymek. Zrębowa świątynia w Oleśnie składa się z otoczonego podcieniami późnogotyckiego korpusu pierwotnego kościoła (z 1518 r.) i dobudowanej w latach 1669-1670 barokowej kaplicy. Obie części zachowały pierwotną formę i układ. Szczególnie interesująca jest kaplica, zbudowana na planie gwiaździstym, utworzonym z sześcioboku. Przylega do niej pięć kolejnych kaplic. Kościół w Oleśnie był i nadal jest jednym z najważniejszych kościołów odpustowych Opolszczyzny, ważnym nie tylko dla okolicznych mieszkańców, lecz również dla pielgrzymów ze Śląska, całej Polski, Niemiec i Czech.

ul. Gorzowska 76
46-300 Olesno
www.parafia-olesno.pl
https://zabytek.pl/pl/obiekty/olesno-kosciol-odpustowy-pw-sw-anny-2

Rezydencja w Brzegu, wzniesiona pierwotnie w XIII w. i gruntownie przebudowana w wieku XVI, uznawana jest za jeden z najważniejszych zamków renesansowych tej części Europy. Z przebudową związani byli architekci Jakub i Franciszek Parrowie oraz spokrewnieni z nimi Niuronowie – artyści i rzemieślnicy angażowaniprzez wiele europejskich dworów królewskich i książęcych, którzy uczestniczyli również przy budowie Zamku Królewskiego w Warszawie. Wewnątrz rezydencji, której na przestrzeni dziejów nie ominęły duże zniszczenia, najlepiej zachowały się ściany skrzydeł południowego i wschodniego, zdobione renesansową kamieniarką. Integralnie związana z zamkiem kaplica pw. św. Jadwigi jest jednym z największych miejsc pochówku Piastów Śląskich. Spoczęło tu 43 przedstawicieli linii legnicko-brzeskiej. Piastowie z tej linii byli najdłużej rządzącymi (do 1675 r.) reprezentantami pierwszej polskiej dynastii królewskiej. Zorganizowane w zamku Muzeum Piastów Śląskich stanowi jedyną placówkę, która w tak szerokim zakresie gromadzi zbiory związane z historią tej dynastii.

MKiDN finansuje z budżetu państwa modernizację systemów zabezpieczenia obiektu i zbiorów Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu oraz wspiera projekt powstania Muzeum Dziedzictwa i Kultury Kresów - Oddziału Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu.

Muzeum Piastów Śląskich w Brzegu
Plac Zamkowy 1
49-300 Brzeg
www.zamek.brzeg.pl
https://zabytek.pl/pl/obiekty/brzeg-zamek-piastow-slaskich-z-renesansowa-brama-i-kaplica

Ten wyjątkowy zabytek sztuki obronnej znajduje się w dzielnicy portowej Kędzierzyna-Koźla. Jest pierwszą na świecie realizacją idei francuskiego teoretyka wojskowości Marca René de Montalemberta. Działobitnię wzniesiono tu w latach 1805-1807 – w głębi lądu – przy użyciu cegły ceramicznej.  Wybudowana ją na planie okręgu, jako obiekt trójkondygnacyjny, nakryty zapewne dachem płaskim lub o formie zbliżonej do płaskiego. Wieżę otoczono podwójnym wałem ziemnym i mokrą fosą, a także obiektami towarzyszącymi.  W 28-osiowej elewacji ulokowano po 28 otworów strzelniczych na II i III kondygnacji oraz 27 otworów strzelniczych i otwór bramny w przyziemiu. Dziś jest to zabytek niezagospodarowany, popadający w ruinę, ale o niezaprzeczalnych wartościach i niezwykłym potencjale.  

ul. Portowa 26
47-205 Kędzierzyn-Koźle 
https://zabytek.pl/pl/obiekty/kedzierzyn-kozle-fort-fryderyka-wilhelma-(fort-rondel-baszta-mo

Rozwój przemysłu na Górnym Śląsku przyczynił się do budowy – w latach 1934-1945 – Kanału Górnośląskiego. Ta śródlądowa droga wodna służąca do transportu urobku z kopalń i produktów górnośląskiego przemysłu, bogata jest w infrastrukturę inżynieryjno-techniczną, do której należy zaliczyć przede wszystkim śluzy. W granicach województwa opolskiego znajdują się monumentalne śluzy: „Kłodnica”, „Nowa Wieś” i „Sławięcice”. Te dzieła hydrotechniki do dziś spełniają swoje funkcje, a jednym z ich walorów są unikalne rozwiązania techniczne. Krajobraz kulturowy doliny Kłodnicy wzbogacają ponadto relikty Kanału Kłodnickiego, który był poprzednikiem Kanału Górnośląskiego.

https://www.kanalgliwicki.pl/

Gotycka świątynia, której budowę rozpoczęto w XIII w., wyróżnia się na tle wiejskich kościołów regionu jakością warsztatu budowlanego i artystycznego. Wnętrze kościoła pokryte jest gotyckimi polichromiami o bezcennej wartości, które zaczynają się na wysokości ok. 2 metrów  i sięgają samego stropu. Sceny ze Starego i Nowego Testamentu poprzecinane są tutaj bogatymi wzorami roślinnymi, zwierzęcymi, geometrycznymi i heraldycznymi. Warto przyjrzeć się również kamiennym płaskorzeźbom, detalom architektonicznym, kamiennemu portalowi czy renesansowej ambonie.

Małujowice 65
49-353 Małujowice
https://zabytek.pl/pl/obiekty/malujowice-kosciol-par-pw-sw-jakuba-apostola

Dzieje brzeskiego ratusza sięgają 2. poł. XIII w., kiedy to w przestrzeni rynkowej wzniesiono murowaną wieżę służącą m.in. celom administracyjnym. W 1579 r. wieża spłonęła podczas pożaru miasta. Ratusz odbudowano w formie renesansowego pałacu miejskiego pod kierunkiem wybitnych włoskich architektów: Jakuba Parra i Bernarda Niurona. Co ciekawe, pochodzący z Lombardii Parr przybył do Polski, aby zmodernizować Zamek Królewski w Warszawie dla króla Zygmunta Augusta. Tymczasem rajcy brzescy przebili królewską ofertę i w ten sposób powstał jeden z piękniejszych ratuszy w kraju. W jego wnętrzach najokazalsza jest Sala Rajców, z dawnym malarstwem ściennym i cennym plafonem, oraz Sala Stropowa – z modrzewiowym sufitem z roku 1646.

ul. Rynek 1
49-300 Brzeg
https://brzeg.pl/ratusz-w-brzegu/

Burzliwa historia Śląska, który stanowił niegdyś arenę starć rywalizujących ze sobą Habsburgów i Hohenzolernów, obecna jest w miejscowej przestrzeni krajobrazowej m.in. w postaci twierdz. W granicach Opolszczyzny wyróżnia się – pod względem stopnia zachowania i wartości – Twierdza Nysa – jeden z największych systemów fortyfikacyjnych w Europie. Miasto otoczono tu fortyfikacjami już pod koniec XVI w., jednak zachowane do dzisiejszych czasów obiekty pochodzą głównie z okresu wielkiej przebudowy dokonanej w latach 1742-1756. Do najstarszych obiektów twierdzy należy, wzniesiony w 1643 r., Bastion św. Jadwigi, który w ostatnich latach zaadaptowano m.in. na Centrum Informacji Turystycznej.

http://www.twierdzanysa.com/ 
https://zabytek.pl/pl/obiekty/nysa-bastion-sw-jadwigi

Teb gotycki zamek został wzniesiony w 1313 r. przez księcia Bolesława Niemodlińskiego z linii opolskich Piastów. Kolejni właściciele, Pucklerowie, a potem Promnitzowie, przekształcili go w renesansową rezydencję wzorowaną na Wawelu. Budowlę otacza czworokątny dziedziniec, w którego narożnikach znajdują się charakterystyczne wieże z klatkami schodowymi. Wieżę bramną ozdobiono przy użyciu techniki sgraffito (czyli poprzez nakładanie kolorowych warstw tynku i usuwanie ich fragmentów tak, by powstały określone wzory). Zachowały się też elementy wyposażenia i dekoracji z różnych faz budowy – stiuki, klasycystyczny kominek, ornamenty kolebkowego sklepienia, polichromowane kasetony stropów, malowidła w kaplicy. Nad dawną fosą zbudowano kamienny most, który ozdobiono rzeźbami świętych.

ul. Rynek 55
49-100 Niemodlin
http://niemodlinzamek.pl/

To pochodzące z XIII w. miasto jest otoczone murami, które ocalały do dziś niemal w całości i ciągną sięprzez ponad 900 m, tworząc owalny kształt. Ich średnia wysokość sięga 6 m, a grubość to ok. 1,5 m. Są tu także dwie wieże bramne: Niemiecka i Polska, oraz baszta Piaskowa. Ceglane fortyfikacje wznoszone były tutaj od XIV do XVI stulecia. Zwiedzając umocnienia Byczyny, warto przejść się ulicami miasta, które zachowały swój średniowieczny układ. W Byczynie interesujący jest teżXIV-wieczny kościół gotycki (od czasów reformacji służący jako zbór ewangelicki), w którego krypcie spoczywa m.in. książę Maksymilian von Württemberg. Ponadto warto zobaczyć wzniesiony w 1757 r. barokowy kościół św. Trójcy, zaprojektowany przez Johanna Martina Pohlmanna.

W 2022 r. MKiDN przyznało dotację z programu „Ochrona zabytków” na prace konserwatorskie przy murach miejskich i wieżach oraz baszcie w Byczynie (500 000 zł).

https://zabytek.pl/pl/obiekty/byczyna-kosciol-par-pw-swietej-trojcy 
https://zabytek.pl/pl/obiekty/byczyna-kosciol-rzymskokatolicki-ob-ewangelicko-augsburski-fil 

To jeden z najcenniejszych zabytków miasta – symbol Opola i całego województwa. Wieża była częścią rozebranego w latach 1928-1931 zamku piastowskiego na Ostrówku. Ją także zamierzano zburzyć, ale po protestach mieszkańców decyzję wstrzymano. Cylindryczna, ceglana wieża została wzniesiona przez księcia Bolka I prawdopodobnie u schyłku XIII w. Jest jednym z najstarszych tego typu zabytków w Polsce. Podczas niedawnych prac konserwatorskich odkryto na jej ścianach średniowieczne rysunki i inskrypcje, wykonane być może przez strażników zamkowych. Wieża Piastowska stanowi znany w całym kraju element scenografii odbywającego się w Opolu Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej.

ul. Piastowska 14
45-081 Opole
https://zabytek.pl/pl/obiekty/opole-wieza-piastowska 

To jeden z najcenniejszych zabytków miasta – symbol Opola i całego województwa. Wieża była częścią rozebranego w latach 1928-1931 zamku piastowskiego na Ostrówku. Ją także zamierzano zburzyć, ale po protestach mieszkańców decyzję wstrzymano. Cylindryczna, ceglana wieża została wzniesiona przez księcia Bolka I prawdopodobnie u schyłku XIII w. Jest jednym z najstarszych tego typu zabytków w Polsce. Podczas niedawnych prac konserwatorskich odkryto na jej ścianach średniowieczne rysunki i inskrypcje, wykonane być może przez strażników zamkowych. Wieża Piastowska stanowi znany w całym kraju element scenografii odbywającego się w Opolu Krajowego Festiwalu Piosenki Polskiej.

ul. Piastowska 14
45-081 Opole
https://zabytek.pl/pl/obiekty/opole-wieza-piastowska 

To doskonały przykład budynku użyteczności publicznej. Wzniesiono go według projektu Friedricha Lehmanna, zgodnie z duchem niemieckiego modernizmu zwanego Neues Bauen (Nowe Budownictwo). Malowniczo położony na Wyspie Pasiece gmach pełni ważną rolę w kształtowaniu przestrzeni miejskiej. Jest też wyraźnym symbolem władzy – w tym miejscu już w X w. istniał gród piastowski, wchodzący w skład państwa Mieszka I. Niewiele mamy w Polsce miejsc, gdzie nieprzerwanie od średniowiecza aż do dziś sprawowana jest funkcja administracyjna. Przy okazji zwiedzania gmachu warto obejrzeć majestatyczny klon polny, posadzony prawdopodobnie w latach 30. XX w. na pamiątkę modernistycznej przebudowy budynku. 

ul. Piastowska 14
45-082 Opole
https://zabytek.pl/pl/obiekty/opole-gmach-rejencji-gornoslaskiej-ob-opolski-urzad-wojewodzki 

W czasie jesiennych lub wiosennych zasiewów zbóż rolnicy rysują patykami na ziemi symbol krzyża lub serca zakończonego krzyżem. W wyżłobione miejsca sieją zboża – najczęściej jęczmień lub żyto. Takie znaki mają zapewnić siejącym urodzaj i ochronić przed kataklizmami. Tradycja symbolicznego zasiewu krzyży i serc na polach powiatu strzeleckiego i ma za sobą wieloletnią, może nawet wielowiekową tradycję. Pamięć o tym zwyczaju sięga kilku pokoleń. W zasiewaniu serc i krzyży biorą udział wszyscy członkowie danej rodziny. Siewcą może być każdy – od najstarszego członka rodziny po młodych; zarówno mężczyzna, jak i kobieta, a nawet dzieci. 

Kroszonka to zabarwione jajo zdobione metodą rytowniczą (drapane) z wykorzystaniem tradycyjnych ornamentów roślinnych, takich jak palmy, kwiaty czy liście Te same wzory często stosuje się przy haftowaniu obrusów i zasłon, dekorowaniu pościeli (kap) i strojów  czy w malarstwie ludowym. Różnorodność wzorów zależy od inwencji artystycznej twórcy. Kroszonkarstwo  to niewątpliwie symbol Opolszczyzny. Początkowo kroszonki wykonywano tylko w okresie Świąt Wielkanocnych, obecnie stały się one powszechnym elementem zdobniczym w województwie opolskim.