Regionalna Dyrekcja
Ochrony Środowiska w Bydgoszczy

Do roku 2019 ustalano je dla ptaków szponiastych: bielików Haliaeetus albicilla, wspomnianych orlików krzykliwych, kań czarnych i rudych Milvus migrans, M. milvus, rybołowa Pandion haliaeetus, a także dla bociana czarnego Ciconia nigra. W roku 2020 r. ustalono także pierwsze strefy ochrony dla niewielkiego gatunku sów – włochatek Aegolius funereus, gniazdujących w Puszczy Bydgoskiej.

Na terenie województwa kujawsko-pomorskiego strefy ustalono dotychczas tylko wokół gniazd ptaków, jednakże rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 grudnia 2016 r. w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt (Dz. U. z 2016 r. poz. 2183 ze zm.) w załączniku nr 4 wskazuje, że mogą one obejmować również np. miejsca rozrodu rysi Lynx lynx, wilków Canis lupus, wyspy, na których stwierdzono gniazdowanie szlacharów Mergus serrator, tokowiska głuszców Tetrao urogallus, a nawet miejsca rozrodu i regularnego przebywania ważek z gatunku iglica mała Nehalennia speciosa.

Zgodnie z art. 60 ust. 3 Regionalny Dyrektor Ochrony Środowiska w Bydgoszczy może ustalać i likwidować strefy ochrony ostoi, miejsca rozrodu i regularnego przebywania zwierząt. Najczęściej powstają one na terenie PGL Lasy Państwowe i dzieje się to na skutek zgłoszenia pracowników służby leśnej, którzy będąc regularnie w terenie, odnajdują je na terenach swoich nadleśnictw. Niejednokrotnie takie informacje wpływają również od osób prywatnych i organizacji pozarządowych. Dzięki temu na przestrzeni ostatnich lat sukcesywnie przybywa stref ochrony ptaków w naszym województwie:

ilość stref ochrony na koniec roku 2019

gatunek	liczba stref
bocian czarny	23
orlik krzykliwy	3
bielik	70
kania czarna	2
kania ruda	7
suma	105

 

ilość stref ochrony na koniec roku 2020

gatunek	liczba stref
bocian czarny	26
orlik krzykliwy	3
bielik	78
kania czarna	2
kania ruda	8
włochatka	3
suma	120

 

ilość stref ochrony na koniec roku 2021

gatunek	liczba stref
bocian czarny	29
orlik krzykliwy	1
bielik	91
kania czarna	2
kania ruda	9
włochatka	7
suma	139

Powstanie strefy rodzi pewne ograniczenia w gospodarowaniu na ich terenie, gdyż zgodnie z art. 60 ust. 6 ustawy o ochronie przyrody obowiązuje w nich zakaz:

1. przebywania osób, z wyjątkiem właściciela nieruchomości objętej strefą ochrony oraz osób sprawujących zarząd i nadzór nad obszarami objętymi strefą ochrony, oraz osób wykonujących prace na podstawie umowy zawartej z właścicielem lub zarządcą;
2. wycinania drzew lub krzewów;
3. dokonywania zmian stosunków wodnych, jeżeli nie jest to związane z potrzebą ochrony poszczególnych gatunków;
4. wznoszenia obiektów, urządzeń i instalacji.

Ograniczenia te służą ochronie miejsc gniazdowania ptaków, w tym zapobiegają radykalnym zmianom ich charakteru, a także ograniczają możliwość ich płoszenia w kluczowym okresie toków i lęgów.

Na wykonanie tych czynności, zależnie od czasu ich prowadzenia i lokalizacji (czy zaplanowano je w strefie ochrony okresowej, czy całorocznej) może być konieczne zezwolenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Bydgoszczy. Niejednokrotnie z różnych względów w strefach ochrony prowadzone są zabiegi z zakresu gospodarki leśnej, jednakże czynności zakazane, a nawet dozwolone, są konsultowane przez leśników z RDOŚ. Szczególnie problematyczne przypadki omawiane są w terenie i prowadzą zwykle do wypracowania kompromisu pozwalającego wyeliminować zagrożenia dla ptaków i przeprowadzić niezbędne prace.

Podkreślenia wymaga, że w przypadku zaobserwowania któregoś z wymienionych gatunków w terenie, a szczególnie w miejscach gniazdowania, należy zachować ciszę i ostrożność, a najlepiej wycofać się, aby nie spowodować jego spłoszenia. W stosunku m.in. do bielika i bociana czarnego obowiązują zakazy określone w § 6 ww. rozporządzenia w sprawie ochrony gatunkowej zwierząt, m.in. fotografowania, filmowania lub obserwacji, mogących powodować ich płoszenie lub niepokojenie, umyślnego płoszenia lub niepokojenia w miejscach noclegu, w okresie lęgowym w miejscach rozrodu lub wychowu młodych. Poza tym wchodzenie do miejsc gniazdowania może spowodować trwałe porzucenie gniazda, a nawet znajdujących się w nim jaj i piskląt. Poza tym młode pozbawione opieki rodziców są narażone na zjedzenie przez inne gatunki ptaków, a także ssaki.

Obserwacje ptaków objętych ochroną strefową należy zgłaszać do Regionalnej Dyrekcji Ochrony Środowiska w Bydgoszczy w celu ustalenia strefy ochrony, a także właściwego miejscowo nadleśnictwa, ale stanowczo odradza się samodzielne penetrowanie miejsc gniazdowania i długotrwałe obserwacje. Takie podejście umożliwi bezpieczne bytowanie i wyprowadzanie lęgów przez ptaki przez długie lata.