O sieci
Natura 2000 jest najmłodszą z form ochrony przyrody, wprowadzoną w 2004 r. w Polsce jako jeden z obowiązków związanych z przystąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej. Obszary Natura 2000 powstają we wszystkich państwach członkowskich tworząc Europejską Sieć Ekologiczną obszarów ochrony Natura 2000.
Głównym celem funkcjonowania Europejskiej Sieci Ekologicznej Natura 2000 jest zachowanie określonych typów siedlisk przyrodniczych oraz gatunków, które uważa się za cenne i zagrożone w skali całej Europy. Drugim jej celem jest ochrona różnorodności biologicznej.
Podstawą funkcjonowania programu są dwie unijne dyrektywy tzw.: Dyrektywa ptasia i Dyrektywa siedliskowa:
- Dyrektywa ptasia (dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/147/WE z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa - wcześniej dyrektywa Rady 79/409/EWG z dnia 2 kwietnia 1979 r. w sprawie ochrony dzikiego ptactwa) - określa kryteria do wyznaczania ostoi dla gatunków ptaków zagrożonych wyginięciem;
- Dyrektywa siedliskowa (dyrektywa Rady 92/43/EWG z dnia 21 maja 1992 r. w sprawie ochrony siedlisk przyrodniczych oraz dzikiej fauny i flory) - ustala zasady ochrony pozostałych gatunków zwierząt, a także roślin i siedlisk przyrodniczych oraz procedury ochrony obszarów szczególnie ważnych przyrodniczo.
W myśl wyżej wymienionych aktów prawa każdy kraj członkowski Unii Europejskiej ma obowiązek zapewnić siedliskom przyrodniczym i gatunkom wymienionym w załącznikach Dyrektywy siedliskowej i ptasiej warunki sprzyjające ochronie, lub zadbać o odtworzenie ich dobrego stanu m.in. poprzez wyznaczenie i objęcie ochroną obszarów, na których te siedliska i gatunki występują.
Dyrektywy wyznaczają dwa typy obszarów:
- obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO),
- obszary mające znaczenie dla Wspólnoty (OZW) / specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO).
Obszary specjalnej ochrony ptaków są wyznaczane do ochrony populacji dziko występujących ptaków jednego lub wielu gatunków. Obszary te wyznaczane są indywidualnie przez każde państwo, w oparciu o zidentyfikowane kryteria. Komisja Europejska sprawdza czy krajowa sieć obszarów uwzględnia wszystkie istotne ostoje ptaków w danym kraju oraz czy wyznaczone obszary stanowią spójną całość.
W przypadku specjalnych obszarów ochrony siedlisk, każde państwo członkowskie opracowuje i przedstawia Komisji Europejskiej listę leżących na jego terytorium obszarów najcenniejszych pod względem przyrodniczym, odpowiadających gatunkowo i siedliskowo wymogom zawartym w Dyrektywie siedliskowej. Po przedłożeniu listy, obszary są przyporządkowywane regionom biogeograficznym, a następnie wartościowane. Kluczowym elementem tej procedury jest Seminarium Biogeograficzne, podczas którego ocenia się kompletność sieci dla każdego z gatunków i siedlisk będących przedmiotami ochrony. Następnie Komisja Europejska zatwierdza w drodze decyzji obszary jako "obszary mające znaczenie dla Wspólnoty - OZW" (Site of Community Importance - SCI). Od tego momentu uzyskują one status obszarów Natura 2000. Kraje członkowskie w ciągu 6 lat od decyzji Komisji zobowiązane są do wyznaczenia tych ostoi jako specjalne obszary ochrony.
Najważniejszym kryterium wyznaczania obszarów Natura 2000 są wartości przyrodnicze danego terenu. Uwarunkowania społeczne i gospodarcze są analizowane i uwzględniane w procesie opracowywania planów zarządzania poszczególnymi obszarami. Dla każdego obszaru Natura 2000 opracowana jest dokumentacja, która składa się z:
- Standardowego Formularza Danych (Standard Data Form - SDF), w którym zawarte są najważniejsze informacje o położeniu i powierzchni obszaru, występujących typach siedlisk przyrodniczych i gatunkach „naturowych", ich liczebności lub reprezentatywności w skali kraju, wartości przyrodniczej i zagrożeniach;
- mapy cyfrowej w postaci wektorowej.
SDF i mapy będą aktualizowane w miarę postępu wiedzy o występowaniu zasobów przyrodniczych w obszarze Natura 2000 (inwentaryzacja, monitoring przyrodniczy), zgodnie z procedurą określoną przez Komisję Europejską.
Obszar Natura 2000 może obejmować część lub całość obszarów i obiektów objętych innymi formami ochrony przyrody.
Powstanie sieci Natura 2000, która jest światowym ewenementem w zakresie międzynarodowej, obszarowej ochrony przyrody potwierdza, że ochrona zagrożonej różnorodności biologicznej Europy jest jednym z priorytetów działalności Unii Europejskiej.
|
Tabela nr 1. Wykaz opolskich obszarów Natura 2000 |
||||
| L.p. |
Status/Nazwa i Kod |
Pow. [ha] |
Położenie (gmina) |
Przedmiot ochrony |
|
Ostoje siedliskowe: |
||||
| 1 |
OZW Forty Nyskie PLH160001 |
55,4 |
Nysa |
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, nocek orzęsiony, mopek, |
| 2 |
OZW Góra Świętej Anny PLH160002
|
5084,3 |
Leśnica, Strzelce Opolskie, Ujazd, Zdzieszowice |
6110 Skały wapienne i neutrofilne z roślinnością pionierską Alysso-Sedion, 6210 Murawy kserotermiczne, 6430 Ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 7220 Źródliska wapienne ze zbiorowiskami Cratoneurion commutati, 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, 8210 Wapienne ściany skalne ze zbiorowiskami Potentilletalia caulescentis, 9110 Kwaśne buczyny, 9130 Żyzne buczyny, 9150 Ciepłolubne buczyny storczykowe, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe |
| 3 |
OZW Kamień Śląski PLH160003
|
832,4 |
Gogolin, Izbicko |
6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, czerwończyk nieparek, suseł moręgowany |
| 4 |
OZW Ostoja Sławniowicko-Burgrabicka PLH160004 |
771,6 |
Gluchołazy |
9110 Kwaśne buczyny, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, kumak górski, podkowiec mały, nocek duży |
| 5 |
OZW Bory Niemodlińskie PLH160005
|
4541,3 |
Dąbrowa, Niemodlin, Tułowice, Łambinowice, Lewin Brzeski |
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, 7120 Torfowiska wysokie zdegradowane, lecz zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji, 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska, 7150 Obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion, 9110 Kwaśne buczyny, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, 91D0 Bory i lasy bagienne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, traszka grzebieniasta, kumak nizinny, mopek, nocek łydkowłosy, nocek duży, wydra, |
| 6 |
OZW Góry Opawskie PLH160007
|
5583,3 |
Głuchołazy, Prudnik, Lubrza, Głubczyce |
3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników, 6430 Ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, 8220 Ściany skalne i urwiska krzemianowe ze zbiorowiskami z Androsacion vandelii, 9110 Kwaśne buczyny, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9180 Jaworzyny i lasy klonowo-lipowe na stokach i zboczach, 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, 9410 Górskie bory świerkowe, modraszek telejus, modraszek nausitous, czerwończyk nieparek, minóg strumieniowy, kumak górski, podkowiec mały, nocek duży, widłoząb zielony |
| 7 |
OZW Dolina Małej Panwi PLH160008
|
1106,3 |
Dobrodzień, Jemielnica, Kolonowskie, Zawadzkie, Krupski Młyn (woj. śląskie) |
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników, 6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, 7230 Górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 91D0 Bory i lasy bagienne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe |
| 8 |
OZW Lasy Barucickie PLH160009
|
4394,5 |
Lubsza, Namysłów, Świerczów, Jelcz-Laskowice (woj. dolnośląskie) |
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 9110 Kwaśne buczyny, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, jelonek rogacz i kozioróg dębosz, |
| 9 |
OZW Łąki w okolicach Chrząstowic PLH160010 |
795,0 |
Chrząstowice |
modraszek nausitous, modraszek telejus, czerwończyk nieparek |
| 10 |
OZW Łęg Zdzieszowicki PLH160011
|
619,9 |
Reńska Wieś, Zdzieszowice, Kędzierzyn – Koźle |
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3270 Zalewane muliste brzegi rzek, 6430 Ziołorośla górskie i ziołorośla nadrzeczne, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe, pachnica gębowa, traszka grzebieniasta, kumak nizinny |
| 11 |
OZW Łąki w okolicach Karłowic nad Stobrawą PLH160012 |
933,5 |
Popielów |
modraszek nausitous, modraszek telejus, czerwończyk nieparek |
| 12 |
OZW Łąki w okolicach Kluczborka nad Stobrawą PLH160013 |
356,6 |
Kluczbork, Wołczyn |
modraszek nausitous, czerwończyk nieparek |
| 13 |
OZW Opolska Dolina Nysy Kłodzkiej PLH160014 |
1439,6 |
Grodków, Lewin Brzeski, Niemodlin, Olszanka |
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe |
| 14 |
OZW Przyłęk nad Białą Głuchołaską PLH160016 |
166,0 |
Nysa, Głuchołazy |
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe |
| 15 |
OZW Teklusia PLH160017
|
316,5 |
Wołczyn |
6410 Zmiennowilgotne łąki trzęślicowe, 6510 Niżowe i górskie świeże łąki użytkowane ekstensywnie, 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska, 9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, bóbr europejski |
| 16 |
OZW Rozumicki Las PLH160018 |
96,6 |
Kietrz |
9170 Grąd środkowoeuropejski i subkontynentalny, 9190 Pomorski kwaśny las brzozowo-dębowy, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, 91F0 Łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe |
| 17 |
OZW Żywocickie Łęgi PLH160019 |
101,7 |
Gogolin, Krapkowice |
91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe |
| 18 |
OZW Dolina Budkowiczanki PLH160020 |
99,1 |
Lasowice Wielkie |
3150 Starorzecza i naturalne eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion, Potamion, 3260 Nizinne i podgórskie rzeki ze zbiorowiskami włosieniczników, 7110 Torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą, 7140 Torfowiska przejściowe i trzęsawiska, 91D0 Bory i lasy bagienne, 91E0 Łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe |
|
Ostoje ptasie: |
||||
| 19 |
OZO Zbiornik Nyski PLB160002 |
2127,8 |
Otmuchów, Nysa |
biegus malutki, czajka, gęś zbożowa, krzyżówka, kulik wielki, mewa czarnogłowa, rybitwa rzeczna, rybitwa białoczelna, śmieszka, |
| 20 |
OZO Zbiornik Otmuchowski PLB160003 |
2027,0 |
Otmuchów, Paczków, Ziębice (woj. dolnośląskie) |
czajka, czapla siwa, gęś zbożowa, krzyżówka, kulik wielki, rybitwa białowąsa, ślepowron |
| 21 |
OSO Zbiornik Turawa PLB160004 |
2124,9 |
Turawa |
biegus malutki, gęś zbożowa, krzyżówka, płaskonos, rybitwa białowąsa, rybitwa czarna, zausznik |
| 22 |
OSO Grądy Odrzańskie PLB020002 |
19 999,3, w tym w woj. opolskim 7880,7 |
Brzeg, Skarbimierz, Lubsza, Popielów, Dobrzeń Wielki, Lewin Brzeski, Dąbrowa oraz Oława, Jelcz-Laskowice, Czernica, Siechnice, Wrocław (woj. dolnośląskie) |
dzięcioł średni , dzięcioł zielonosiwy , gęś zbożowa, kania ruda kania czarna,muchołówka białoszyja
|
Źródło: opracowanie własne na podstawie danych RDOŚ w Opolu
