Dyskusja nad przyszłością polityki spójności Unii Europejskiej po 2027 r. była tematem nieformalnego spotkania w formule V4+7, czyli ministrów Państw Grupy Wyszehradzkiej i rządów Bułgarii, Chorwacji, Estonii, Litwy, Łotwy, Rumunii i Słowenii.

Sukces polegający na osiągnięciu spójności wśród regionów i państw członkowskich jest istotny dla powodzenia całego procesu integracji europejskiej. Spójność stanowi kamień węgielny tego procesu. Bez niej nie da się zbudować demokratycznej, sprawiedliwej, konkurencyjnej i odpornej Europy

– powiedziała minister funduszy i polityki regionalnej Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz, przedstawiając polskie stanowisko w debacie na temat przyszłości polityki spójności po 2027 r.

Minister podkreśliła, że unijne środki muszą dzisiaj bardziej niż kiedykolwiek służyć odważnym reformom, wzmacniającym demokrację, bezpieczeństwo i siłę zjednoczonej Europy.

Polityka spójności nie powinna być postrzegana tylko jako źródło pieniędzy, ale także jako mechanizm koordynacyjny różnych wartości i polityk wewnętrznych państw członkowskich, który wspierałby konkurencyjność całej Unii i wzmacniał odporność jej terytorium. Polityka spójności musi  reagować na takie wyzwania, jak zmiany klimatyczne, spadek demograficzny czy skutki globalizacji

– mówiła minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz.

W spotkaniu ministrów V4+7 uczestniczyła także komisarz ds. spójności i reform Elisa Ferreira oraz goście zaproszeni przez czeskie władze, w tym m.in. zastępca prezesa Europejskiego Banku Inwestycyjnego Kyriacos Kakouris.

Wspólna Deklaracja w sprawie polityki spójności UE

Przyjęta Wspólna Deklaracja w sprawie polityki spójności to inicjatywa Czech, które do lipca 2024 r. sprawują roczne przewodnictwo V4. Do podpisania deklaracji Czechy zaprosiły 11 państw członkowskich: państwa Grupy Wyszehradzkiej, Rumunię, Bułgarię, Słowenię, Chorwację oraz państwa bałtyckie.

Deklaracja  składa się z sześciu części. Są w nich zawarte cele polityki spójności w tym:

• rola spójności w rozwoju UE (spójność została wskazana jako „motor integracji europejskiej”, który wzmacnia konkurencyjność jednolitego rynku i tworzy równe szanse dla wszystkich państw UE);
• główne aspekty polityki spójności po 2027 r. (powinna pozostać główną polityką inwestycyjną UE; zarządzanie dzielone i partnerstwo jest fundamentem polityki spójności);
• zakres polityki spójności po 2027 r. (wspieranie inwestycji i reform strukturalnych zgodnie z priorytetami państw członkowskich, w celu promowania zrównoważonego rozwoju; koncentracja tematyczna i przeznaczenie środków na cele klimatyczne powinno być uelastycznione, aby polityka spójności była bardziej dostosowana do potrzeb poszczególnych terytoriów i ich obywateli; polityka spójności jest polityką dla wszystkich regionów, wspierającą ich odporność i zmniejszającą ryzyko znalezienia się w „pułapce rozwojowej”; szczególna uwaga powinna być poświęcona regionom słabiej rozwiniętym i ich potrzebom);
• aspekty finansowe polityki spójności po 2027 r. (zachowanie obecnej koncepcji kategorii regionów, z PKB per capita jako głównym kryterium podziału);
• wdrażanie polityki spójności (wprowadzenie prostych, elastycznych, przejrzystych i przewidywalnych zasad i ram prawnych w celu ułatwienia i przyspieszenia programowania i wdrażania; zastosowanie podejścia ukierunkowanego terytorialnie);
• wpływ rozszerzenia na politykę spójności po 2027 r. (poparcie dla procesu rozszerzenia).

Rozmowy minister Pełczyńskiej-Nałęcz z ministrami Słowenii i Słowacji

Podczas pobytu w stolicy Czech minister Katarzyna Pełczyńska-Nałęcz spotkała się także z Ministrem Spójności i Rozwoju Regionalnego Słowenii Aleksandrem Jevšekiem i Ministrem Inwestycji, Rozwoju Regionalnego i Informatyzacji Słowacji Richardem Rašim. Tematami rozmów były przyszłość polityki spójności i rozpoczynająca się 1 stycznia 2025 r. półroczna prezydencja Polski w Radzie UE.