Mazowiecki Urząd Wojewódzki w Warszawie

Zasady ubiegania się o status Przedsiębiorstwa Społecznego reguluje dział II ustawy o ekonomii społecznej. W art. 3 ustawy wskazane jest jakie podmioty mogą  ubiegać się o ten status. W art. 4 – 9 określone są wymogi, jakie podmiot musi spełnić, aby mógł mu zostać nadany status Przedsiębiorstwa Społecznego. Wymogi te zostały szczegółowo przeanalizowane i opisane w punkcie 3 niniejszego poradnika.

Status Przedsiębiorstwa Społecznego może uzyskać (zgodnie z art. 3 ust 1 ustawy):

• podmiot ekonomii społecznej, o którym mowa w art. 2 ust 5 lit a oraz d-f ustawy, albo,
• jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej.

Jako podmiot ekonomii społecznej, który może uzyskać status Przedsiębiorstwa Społecznego, należy rozumieć:

• spółdzielnię socjalną,
• spółdzielnię inwalidów i spółdzielnię niewidomych,
• spółdzielnię pracy,
• spółdzielnię produkcji rolnej,
• organizację pozarządową, o której mowa w art. 3 ust 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, z wyłączeniem: partii politycznych, europejskich partii politycznych, związków zawodowych i organizacji pracodawców, samorządów zawodowych, fundacji utworzonych przez partie polityczne i europejskie fundacje polityczne,
• podmiot, o którym mowa w art. 3 ust 3 pkt 1, 2 lub 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie (zdefiniowane poniżej).

W przypadku spółdzielni socjalnych kwestia weryfikacji tego kryterium jest całkowicie jednoznaczna. Spółdzielnia socjalna to podmiot działający na podstawie ustawy o spółdzielniach socjalnych, który jest wpisany do Krajowego Rejestru Sądowego (KRS). Odpis z KRS jednoznacznie wskazuje na formę prawną takiego podmiotu, co w tym przypadku przesądza o spełnieniu powyższej przesłanki.

W przypadku organizacji pozarządowych, o których mowa w art. 3 ust 2 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zapis ustawy nie wskazuje wprost formy prawnej organizacji pozarządowej. Określa on jedynie, że organizacją pozarządową jest osoba prawna lub jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której odrębna ustawa przyznaje zdolność prawną, pod warunkiem, że nie działa ona dla zysku i nie jest jednostką sektora finansów publicznych, przedsiębiorstwem, instytucją badawczą, ani bankiem lub spółką prawa handlowego będącą państwową lub samorządową osobą prawną. Czytając ten zapis razem z wyłączeniem wskazanym w ustawie o ekonomii społecznej, należy przyjąć, że organizacją pozarządową będą tutaj: stowarzyszenia, fundacje, związki stowarzyszeń, ale też Koła Gospodyń Wiejskich (KGW) czy Ochotnicze Straże Pożarne (OSP). W przypadku podmiotów zarejestrowanych w Krajowym Rejestrze Sądowym, weryfikacja tego warunku możliwa jest na podstawie odpisu z KRS. W przypadku jeśli wniosek składa Koło Gospodyń Wiejskich zarejestrowane w Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), status podmiotu można potwierdzić poprzez weryfikację wpisu do rejestru ARiMR.

Pod pojęciem podmiotu, o którym mowa w art. 3 ust 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, rozumie się tzw. „kościelne osoby prawne” – mówi o tym art. 3 ust 3 pkt 1 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie. Dokładna definicja tego podmiotu została zawarta w ramce. W art. 3 ust. 3 pkt 4 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie wymienione są spółki akcyjne, spółki z o.o. i kluby sportowe działające w formie spółek, o ile nie działają one w celu osiągnięcia zysku, nie przeznaczają zysku do podziału pomiędzy swoich udziałowców, akcjonariuszy i pracowników oraz przeznaczają całość dochodu na realizację celów statutowych. Są to tzw. spółki non-for-profit. W przypadku tych podmiotów weryfikacja formy prawnej odbywa się poprzez odpis z Krajowego Rejestru Sądowego (potwierdzenie formy prawnej) oraz sprawdzenie umowy spółki, która musi zawierać zapisy odnoszące się do niedziałania dla zysku, zasad dystrybucji zysku oraz przeznaczenia dochodu.

Oprócz podmiotów ekonomii społecznej o status Przedsiębiorstwa Społecznego może wystąpić również jednostka tworząca podmiot ekonomii społecznej. Zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust 3 ustawy o ekonomii społecznej, jest to podmiot, który utworzył i prowadzi podmiot reintegracyjny: warsztat terapii zajęciowej (WTZ), zakład aktywności zawodowej (ZAZ), centrum integracji społecznej (CIS) lub klub integracji społecznej (KIS). Podmiot reintegracyjny nie może samodzielnie uzyskać statusu Przedsiębiorstwa Społecznego, wniosek musi być złożony przez podmiot prowadzący WTZ, ZAZ, CIS lub KIS. W tej sytuacji należy jednak zwrócić uwagę na wyłączenie opisane w art. 3 ust 2 ustawy o ekonomii społecznej