Polska w Albanii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Albania graniczy z Czarnogórą od północy, Kosowem od północnego wschodu, Macedonią od wschodu i Grecją od południa i południowego wschodu. W przeważającej części jest krajem górzystym. Góry zajmują 75% powierzchni kraju, która wynosi 28 748 km2. Wybrzeże adriatyckie jest w dużej mierze nizinne z piaszczystymi plażami, natomiast jońskie - wysokie, skaliste (Riwiera Albańska), oblewane przez wody Cieśniny Otranto. Najdłuższą rzeką jest Drin o długości 285 km. Najwyższy szczyt Korabi – 2 764 m. Największe jeziora: Ochrydzkie, Szkoderskie, Prespa, Butrint. Albania leży w strefie aktywnej sejsmicznie; ostatnie silne trzęsienie ziemi w 2019 r. (w obwodach Durres, Tirany). Ludność: 2.845.955 wg. danych ze stycznia 2020 r., spadek o 0,29% w porównaniu do 2019 r. bez uwzględnienia obywateli Albanii, którzy wyemigrowali do innych krajów. Ostatni spis ludności został przeprowadzony w listopadzie 2011 r.

Stolica: Tirana

Język urzędowy: albański

Albania dzieli się na 12 obwodów (alb. qark), które tworzą 61 gmin (alb. bashki).

Warunki klimatyczne

Albania ma klimat podzwrotnikowy morski (typu śródziemnomorskiego), we wschodniej części kraju kontynentalny. Średnia temperatura powietrza w styczniu od poniżej -10°C w górach do 5-8°C na wybrzeżu, w lipcu od 15 do 25°C (maksymalna temp. powyżej 40º C). Średnia roczna suma opadów od 700 mm na wybrzeżu i kotlinach śródgórskich do ponad 2500 mm na południowo-zachodnich stokach gór. Opady występują głównie od października do lutego. Lata przeważnie suche, w południowej części kraju długotrwałe susze. W górach opady śniegu. Średnia temperatura powietrza i średnia suma opadów w stolicy kraju wynoszą: w styczniu 7°C i 132 mm, w lipcu 25°C i 28 mm.

Główne bogactwa naturalne

Znaczne bogactwa mineralne pozwalają na rozwój górnictwa. Wydobywa się między innymi rudy chromu, miedzi i żelaza, niklu oraz ropę naftową, gaz ziemny, węgiel, boksyty.

System walutowy, kurs i wymiana

Walutą obowiązującą w Albanii jest albański lek. Informacje o bieżących kursach walut można znaleźć na stronie internetowej Narodowego Banku Albanii (BA) www.bankofalbania.org, podają je także codzienne gazety i portale internetowe. W Albanii jest szeroko rozwinięta sieć kantorów wymiany walut. Korzystając z usług małych punktów handlowych, a zwłaszcza restauracji i kawiarni lepiej jest posiadać ze sobą gotówkę. Aktualny kurs wymiany wg. BA EURO/ALL wynosi 121,19 a USD/ALL  107,49 (dane z 1 grudnia  2021 r.). 

Religia

Od czasu podboju Albanii przez imperium osmańskie, w XV w., większość Albańczyków jest wyznania muzułmańskiego. Różnorodność obrządków nigdy nie stanowiła w Albanii problemu i małżeństwa między wyznawcami odmiennych religii były i są często praktykowane. Wg. prowadzonego spisu ludności z 2011 r. muzułmanie i bektaszyci stanowią 59% wierzących, prawosławni ok. 6,75%, katolicy ok. 10%, ateiści 2,5%, bez określonego wyznania 5,49%, nie deklarowało wyznania 13,8%. W niektórych rodzinach są wyznawcy różnych religii.

 Od 1967 r. do upadku komunizmu praktyki religijne były w Albanii zakazane. W 1973 roku kraj ten został nawet ogłoszony pierwszym ateistycznym państwem na świecie. Wielu Albańczyków do dziś deklaruje ateizm/agnostycyzm. W 1990 r. ponownie otwarto wszystkie świątynie. Nowa konstytucja z 1998 r. gwarantuje równość wszystkich wyznań.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Albańskie święta państwowe w 2022 r.

• 1 i 2 stycznia – Nowy Rok
• 14 marca – Dzień Lata
• 22 marca – Święto muzułmańskie Nevruz
• 17 kwietnia – Wielkanoc (wg obrządku katolickiego)
• 24 kwietnia – Wielkanoc (wg obrządku prawosławnego)
• 1 maja - Międzynarodowy Dzień Pracy
• 2 maja (święto ruchome) - Święto muzułmańskie (Wielki Bajram)
• 9 lipca - (święto ruchome) - Święto muzułmańskie (Kurban Bajram)
• 5 września – Kanonizacja Matki Teresy
• 28 listopada – Dzień Niepodległości proklamowany w 1912 r.
• 29 listopada - Dzień Wyzwolenia (1944 r.)
• 8 grudnia – Narodowy Dzień Młodzieży
• 25 grudnia – Święto Bożego Narodzenia​

Infrastruktura transportowa

W Albanii działa jedno międzynarodowe lotnisko im. Matki Teresy, które znajduje się w odległości 17 km od stolicy kraju Tirany. Lotnisko rozwija się w szybkim tempie dzięki umowie koncesyjnej zawartej na 20 lat. Albanię obecnie obsługuje 18 linii lotniczych: Aegean Airlines, Air Albania, Air Serbia/JU, Albawings/2B, Alitalia/AZ, Austrian Airlines/OS, Blue Panorama Airlines /BV, British Airways/BA, Easy Jet, Edelweiss, Jet Airfly, Lufthansa/LH, LOT Polish Airlines, Pegasus Airlines /PC, Turkish Airlines/TK, Transavia/TO, Wizz Air, Fly Dubai. Zostało również zbudowane lotnisko w Kukes (część północna kraju), ale  jest jeszcze nieuruchomione. Natomiast lotnisko we Wlorze (część południowa kraju) znajduje się w fazie koncesji.

Albania leży na wybrzeżu morza Adriatyckiego i Jońskiego. Porty morskie znajdują się w Durres, Vlorze, Sarandzie i Shengjin. Mają one bezpośrednie połączenia z różnymi portami Grecji i Włoch. Największym portem jest port morski w Durres, który znajduje się w środkowej części wybrzeża i nieopodal (35 km) od stolicy Tirany. Porty w Durres i we Wlorze oferują transport towarowy i pasażerski. Natomiast port w Sarandzie jest wyłącznie dla pasażerów. Port w Shengjinie służy do transportu towarowego i cumowania łodzi rybackich.

Stan głównych sieci drogowych jest dobry. Większość istniejących dróg zostało zmodernizowanych. Budowano również nowe drogi.

W chwili obecnej branża kolejowa znajduje się w dość trudnej sytuacji i wymaga różnych działań w celu rewitalizacji i unowocześnienia. Kolejnictwo albańskie jest w fazie przygotowań do całkowitych zmian organizacyjno-prawnych i gospodarczo-finansowych. Aktualnie kolejnictwo albańskie posiada 66 wagonów osobowych, 225 towarowych i 25 lokomotyw. 

Najważniejsze przejścia graniczne znajdują się Kakavije (granica z Grecją), Kapshtica (granica z Grecją), Hani Hotit (granica z Czarnogórą), Qafa e Thanes (granica z Macedonią).

Obowiązek wizowy

Obywatele RP mogą wjeżdżać bez wizy i przebywać na terytorium Albanii do 90 dni w okresie 180 dni. Formalności związanych z przedłużeniem czasu pobytu ponad okres bezwizowy należy dopełnić w komisariacie policji właściwym dla miejsca pobytu. Od obywateli RP nie pobiera się granicznych opłat wjazdowych. Dotyczy to również kierowców tirów i autobusów. Nie wymaga się od turystów posiadania powrotnego biletu ani określonej kwoty pieniędzy. Od maja 2009 r. obywatele UE mogą wjeżdżać do Albanii na podstawie dowodów osobistych. Dla przedłużenia pobytu ponad okres bezwizowy należy posiadać paszport. 

Od połowy grudnia 2010 r., obywatele Albanii korzystają z bezwizowego ruchu osobowego do krajów strefy Schengen. Bez wizy mogą przebywać do 90 dni w okresie sześciu miesięcy.

Ustrój polityczny

Albania jest republiką. Głową państwa jest prezydent, wybierany przez parlament na 5-letnią kadencję. Do jego prerogatyw należy m.in. mianowanie rządu, prawo veta wobec ustaw parlamentarnych, a także prawo do jego rozwiązania. Od kwietnia 2017 r. stanowisko prezydenta pełni  Ilir Meta.

Władza ustawodawcza

Władzę ustawodawczą pełni jednoizbowy parlament - Zgromadzenie Albanii (Kuvend). W jego skład wchodzi 140 posłów wybieranych w wyborach powszechnych. Posłowie są wybierani na czteroletnią kadencję. W niektórych przypadkach, przewidzianych Konstytucją, dozwolone jest przedterminowe rozwiązanie parlamentu i przeprowadzenie nowych wyborów. Parlament wybiera prezydenta większością głosów 3/5. Do głównych funkcji parlamentu należą: formułowanie i uchwalanie ustaw, przyjmowanie ustawy budżetowej, określanie głównych kierunków polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa, uchwalanie i zmienianie Konstytucji, określanie podziału administracyjno-terytorialnego kraju, decydowanie o utworzeniu lub likwidacji ministerstw i innych organów.

Główne partie, które wchodzą w skład aktualnego parlamentu albańskiego to: Socjalistyczna Partia Albanii (Partia Socialiste e Shqipërisë), Demokratyczna Partia Albanii (Partia Demokratike e Shqipërisë), Socjalistyczny Ruch na rzecz Integracji (Lëvizja Socialiste për Integrim), Socjaldemokratyczna Partia Albanii (Partia Socialdemokrate e Shqipërisë).

25 kwietnia 2021 r. odbyły się wybory parlamentarne, które wygrała Partia Socjalistyczna doczasowego premiera E. Ramy, uzyskując 74 mandaty. 

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza sprawowana jest przez Radę Ministrów. Jest ona najwyższym organem wykonawczym i zarządzającym. W skład Rady Ministrów wchodzą: premier, wicepremier, ministrowie oraz inne osoby określone w ustawie. Na urząd premiera z reguły desygnuje się przewodniczącego partii politycznej, która posiada największą liczbę swoich przedstawicieli w parlamencie. Na wniosek premiera powoływani są ministrowie i wiceministrowie.

Rząd wytycza i prowadzi ogólną politykę państwa. Do głównych kompetencji Rady Ministrów należy kierowanie oraz realizowanie działalności w zakresie polityki wewnętrznej i zagranicznej państwa oraz sprawowanie ogólnego kierownictwa nad administracją państwową. Ministrowie oraz inne osoby piastujące równorzędne urzędy kierują ministerstwami i urzędami centralnymi w swych zakresach działalności. Ministrowie odpowiadają za działalność swoich ministerstw. Ministrowie, w sprawach należących do ich kompetencji, wydają rozporządzenia, zarządzenia i decyzje na podstawie i w celu wykonania ustaw, rozporządzeń i zarządzeń Rady Ministrów. Akty ministrów o charakterze normatywnym są publikowane w "Fletore Zyrtare", chyba, że ustawa stanowi inaczej.

Ustawy poddawane pod głosowanie w parlamencie, składane są zwykle przez właściwe ministerstwa w postaci projektów. Parlamentarzystom także przysługuje prawo do składania propozycji ustaw. Po złożeniu do parlamentu projektów ustaw przekazywane są one pod obrady właściwych komisji parlamentarnych a następnie przedkładane pod głosowanie na posiedzeniu plenarnym parlamentu. Projekt ustawy jest poddany trzykrotnemu głosowaniu. Przyjęty tekst ustawy przesyłany jest prezydentowi Republiki. W ciągu 20 dni ustawa jest publikowana w Fletore Zyrtare.

Od września 2013 r. stanowisko premiera pełni Edi Rama, jednocześnie przewodniczący Partii Socjalistycznej. Priorytetami rządu jest kontynuacja procesu integracji Albanii z Unią Europejską, implementacja reformy wymiaru sprawiedliwości, konsolidacja finansów publicznych, zwiększenie zagranicznych inwestycji, dynamizowanie rozwoju gospodarczego.

Struktura administracji gospodarczej

Obecna struktura administracji rządowej obejmuje 15 ministerstw: z tego związek z problematyką gospodarczą mają Ministerstwo Finansów i Gospodarki, Ministerstwo Infrastruktury i Energii, Ministerstwo Turystyki i Środowiska,  Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wiejskiego oraz Ministerstwo Ochrony Przedsiębiorczości.

Powyższe ministerstwa nadzorują takie agencje państwowe jak: Albańska Agencja ds. Rozwoju Inwestycji (AIDA), Główny Urząd Celny, Główny Urząd Podatków, Krajowa Agencja Zasobów Naturalnych, Krajowa Agencja Turystyki, Krajowe Centrum Biznesu, Główny Urząd Własności Przemysłowej, Agencję ds. Koncesji, Państwowy Inspektorat Techniczny i Przemysłowy, Główny Urząd Standaryzacji. W Albanii działa kilka izb gospodarczych i stowarzyszeń biznesowych. Największe i najbardziej znane z nich to: Zrzeszenie Izb Handlowych i Przemysłowych, Izba Handlowa i Przemysłowa w Tiranie (oraz inne w miastach Durres, Shkoder, Elbasan, Vlore), Izba Rzemieślnicy oraz stowarzyszenie biznesowe Konfindustria i Biznes Albanii.

Sądownictwo gospodarcze

Władza sądownicza składa się z sądów pierwszej i drugiej instancji oraz Sądu Najwyższego (w maju 2013 r. uchwalona została nowa ustawa o Sądzie Najwyższym). W maju 2012 r. parlament uchwalił ustawę o Sądzie Administracyjnym. W kompetencje wchodzi rozpatrywanie sporów na tle gospodarczym. Spółki prawa handlowego założone w Albanii są rejestrowane w elektronicznym Rejestrze Handlowym, prowadzonym przez Krajowe Centrum Biznesu przy Ministerstwie Finai.nsów i Gospodark

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Przez lata podstawą gospodarki albańskiej było rolnictwo. Po okresie centralnego planowania i izolacji gospodarczej, utrzymujących się do końca lat 80-tych, przeprowadzono, w warunkach głębokiego kryzysu, reformy gospodarcze zgodne z zaleceniami Międzynarodowego Funduszu Walutowego. Stabilność ekonomiczna oraz znaczące środki pieniężne przekazywane do kraju przez Albańczyków pracujących poza granicami kraju (stanowiących ok. 27,5% ogółu ludności) przyczyniały się w ostatnich latach, mimo trwającego kryzysu, do utrzymania wzrostu gospodarczego na wysokim poziomie. W ostatnich czterech latach  średnia wzrostu gospodarczego wynosiła ok. 2,06%; wpływ na nią miała recesja spowodowana pandemią Covid-19 w 2020 r.

Za wzrost gospodarczy odpowiadają przede wszystkim handel, transport, zakwaterowanie i usługi żywnościowe. Usługi reprezentują 48-procentowy udział w krajowej gospodarce; przemysł i budownictwo – 21% PKB; rolnictwo, łowiectwo i leśnictwo – 18% PKB.

Albania nadal pozostaje jednak jednym z najmniej zamożnych krajów Europy. Świadczy o tym niski poziom PKB per capita, który w 2020 r. wyniósł 6 007 USD (w 2019 r. 5 562 USD). Pod tym względem Albania wciąż znajduje się na jednym z ostatnich miejsc na liście rankingowej krajów bałkańskich. W gospodarce Albanii istotną rolę odgrywają małe i średnie przedsiębiorstwa. Rozwój pozostaje w cieniu takich zjawisk jak korupcja, nieuczciwa konkurencja, nieuregulowane kwestie własności prywatnej oraz trudności w implementacji prawa. 

W raporcie Banku Światowego Doing Bussines 2020 Albania zajęła 82. miejsce wśród 190 badanych państw (w 2019 r. zajęła 63 miejsce). Walka z korupcją jest jednym z priorytetowych zadań stawianych przed Albanią przez Komisję Europejską oraz celów władz albańskich. Albania uzyskała 104. miejsce w Transparency International 2020 (w 2019 r. 106. miejsce) wśród 180 krajów uwzględnionych w indeksie (Corruption Perceptions Index - CPI). Natomiast w rankingu Trade Freedom Index 2021 wg. Heritage Foundation zajmuje 66. miejsce wśród 178 gospodarek.

Rola i znaczenie zagranicznych firm w albańskiej gospodarce z punktu widzenia wzrostu produkcji i zatrudnienia, wzrostu gospodarczego oraz stabilności finansowej pozostają znaczące.

Warto odnotować, że kluczową rolę w przyciągnięciu zagranicznych inwestorów odegrały procesy prywatyzacyjne. W sferze gospodarczej rząd przygotowuje dalsze plany prywatyzacji pozostałych części majątku narodowego, rozbudowy infrastruktury drogowej, a także poprawę infrastruktury gospodarczej i bazy turystycznej. W związku z tym rząd planuje sprzedaż państwowego koncernu Albpetrol  (100% udziałów państwa) działający w sektorze wydobycia ropy naftowej o wartości 95 mln EUR. We własności skarbu państwa pozostały  także udziały w Albtelekom i Armo. Albtelekom, przedsiębiorstwo działające w sektorze telekomunikacyjnym,  w którym państwo posiada 16% udziałów o wartości 26,5 mln EUR, a wartość pozostałych udziałów państwa 15% w Armo (rafineria naftowa) wynosi 22 mln EUR.

Pod koniec grudnia 2013 r. parlament Albanii uchwalił nowe regulacje podatkowe (podatek progresywny) w formie tzw. pakietu fiskalnego, który wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2014 r. Istotnym celem rządu jest konsolidacja fiskalna poprzez przywrócenie równowagi finansów publicznych oraz zmniejszenie zadłużenia publicznego w średnioterminowym okresie. Polityka ta wynikała m.in. z zawartego z Międzynarodowym Funduszem Walutowym Memorandum o współpracy, na podstawie którego Albanii przyznano kredyt w wysokości 330,9 mln EUR. Zgodnie z przyjętymi zasadami podatku progresywnego, firmy o większych obrotach i przychodach mają płacić więcej, a małe firmy powinny odczuć zmniejszenie obciążeń fiskalnych. Dochody firm zagranicznych i miejscowych podlegają opodatkowaniu stawką podatku progresywnego w zależności od wielkości rocznych obrotów

Przykładowe inne zmiany w pakietach fiskalnych na 2018 i 2019 r.:

2018 r.:

• zniesienie taryfy celnej na import niektóre towarów i produktów w zakresie technologii i innowacji;
• wprowadzenie podatku od nieruchomości przeznaczonych na stałe zameldowanie w wysokości 0.05% wartości realnej a o 0.15% od obiektów przeznaczonych do celów handlowych;
• inwestycje w infrastrukturę turystyczną (hotele cztery i pięcio-gwiazdkowe), które posiadają specjalny status będą zwolnione od podatków w okresie 10 lat (z wyjątkiem VAT, który  w sektorze turystyki wynosi 6%).

2019 r.:

• zgodnie z pakietem fiskalnym na 2019r. przedsiębiorstwa o obrocie rocznym od 0 do 5 mln ALL/40,3 tys. EUR są wolne od opodatkowania nad zyskiem. Dla przedsiębiorstw o obrocie rocznym od 5 do 14 mln ALL/ 113 tys. EUR stawka podatkowa wynosi 5%. Natomiast dla firm o obrotach rocznych powyżej 14 mln ALL stawka podatkowa wynosi 15 %;
• obniżenie stawki podatku dochodowego od dywidenda do 8% (poprzednio wyniósł 15%);
• zwolnienie z WAT-u dla surowców w zakresie przemysłu przeżycia (fason);
• zmniejszenie stawki podatku dochodowego w sektorze agroturystyki do 5% , (poprzednio wyniósł 15%), dot. spółek, których działają zgodnie z ustawą nr 38/2012.

Albania oferuje najtańszą siłę roboczą w regionie. Minimalna płaca od stycznia 2019 r. wynosi 26 000 ALL/213 EUR. Wg albańskiego Instytutu Statystyk INSTAT średnia płaca w Albanii wyniosła w 2020 r. 56 475 ALL/452 EUR, a w sektorze publicznym - 64 330 ALL/515 EUR. W 2020 r. Albania zanotowała recesję gospodarczą (-3,31% PKB), spowodowaną pandemią Covid-19. Wskaźnik inflacji w 2020r. wyniósł 1,6%, o 1,4 p.p. mniej niż zakładany cel inflacji. Podstawowa stopa procentowa kształtuje się na poziomie 0,5%. Stopa bezrobocia w 2020 r. wyniosła 11,7 %. Przychody budżetowe w 2020 r. wyniosły 26,5% w stosunku do PKB a wydatki 33,4%.

Mimo iż Albania dokonała szeregu reform gospodarczych (prywatyzacja, liberalizacja cen, reformy rynku finansowego, korzystne warunki podatkowe itp.), pozostaje nadal do rozwiązania kilka istotnych kwestii: regulacje prawne własności gruntów i nieruchomości, nieprzychylne zachowanie administracji, w tym podatkowej, wobec inwestorów, opóźnienia w zwrocie VAT firmom inwestującym, oraz wysoki poziom korupcji. Władze deklarują eliminowanie tych negatywnych zjawisk, aby Albania stawała się coraz bardziej atrakcyjna dla zagranicznych inwestorów. Poważnym problemem pozostają zatory płatnicze i zadłużenie bardzo wielu firm. Zadaniem rządu w 2022 r. będzie kontynuacja i pogłębienie reform strukturalnych, które mają na celu polepszenie klimatu dla biznesu, wzrost produktywności i konkurencyjności gospodarki krajowej, zmniejszenie szarej strefy w gospodarce, poprawy funkcjonowania administracji publicznej, zachęcanie miejscowych i zagranicznych inwestorów oraz wzmocnienie stabilności gospodarczej i finansowej kraju. Sektory priorytetowe to energetyka, poprawa infrastruktury turystycznej, rolnictwo, przemysł rolniczy, edukacja oraz usługi. W najbliższych latach Bank Albanii przewiduje poprawę dynamiki rozwoju gospodarczego. Sprzyjać temu ma oczekiwany wzrost popytu w sektorze prywatnym, polepszenie warunków finansowania działalności gospodarczej oraz spodziewane ożywienie gospodarek w państwach będących głównymi partnerami gospodarczymi Albanii.  W krótkoterminowym okresie wzrost gospodarczy będzie głównie oparty na popycie wewnętrznym, konsumpcji prywatnej i inwestycjach.  Zakłada się, iż dalsze postępy w integracji europejskiej, po uzyskaniu w czerwcu 2014 r. statusu państwa kandydującego do UE oraz zakończenie Transadriatyckiego Gazociągu TAP hydroelektrowni Devoll  będą pozytywne wpływać na rozwój gospodarczy kraju. W gospodarce krajowej ważne znaczenie mają firmy włoskie, greckie i tureckie, które działają w różnych branżach gospodarczych takie jak: sektor bankowy, telekomunikacji, energetyczny, infrastruktury, edukacji itp. W ostatnich latach wzrosło zainteresowanie Chińczyków. Obecnie w Albanii operuje ok. 150 chińskich firm. Chiny są zaangażowane m.in. w infrastrukturze – posiadają np. koncesję na zarządzanie lotniskiem im. Matki Teresy w Tiranie (do października 2016 r. Niemcy były zaangażowane w tym sektorze). W 2016 r. chiński koncern Geo Jade Corporation (Geo-Jade)  kupił firmę Bankers Petroleum (koncesja na pole Patos-Marinze). Zainteresowanie dla Chińczyków stanowią również długoterminowe kontrakty z miejscowymi przedsiębiorstwami działającymi w dziedzinie wydobycia chromu. Chińczycy są najważniejszym kupcem tego minerału.

Główne sektory gospodarki

Rolnictwo - Pomimo wielu nakładów, produkcja wytwarzana w kraju jest niewystarczająca. W związku z tym import produktów spożywczych jest nadal konieczny. Daje się natomiast zauważyć, w ciągu ostatnich lat, znaczący wzrost eksportu następujących produktów: owoce i warzywa, zioła, przyprawy, oleje roślinne oraz przetwórstwo rybne. Od kilku lat państwo podejmuje różne działania wspierające branżę rolniczą m.in. poprzez udzielanie subwencji na produkcję  oraz przetwórstwo rolne.

Grunty orne zajmują ok 25% lub 700 tys. hektarów z całej powierzchni kraju 2,8 mln hektarów. 44% gruntów ornych znajduje się w strefie przybrzeżnej, 37% w obszarach wzniesionych, a tylko 19% w obszarach górskich. W sektorze rolnictwa dominują małe i średnie przedsiębiorstwa. Rozprowadzają one swoje wyroby przede wszystkim na rynku lokalnym. Dominuje uprawa warzyw, owoców i oliwek. Maleje natomiast produkcja zbóż. Na niskim poziomie pozostaje dofinansowywanie rolnictwa poprzez kredyty bankowe. Dotychczasowe inwestycje w tym sektorze są niewystarczające. W ostatnich latach dokonano inwestycji m.in. w przetwórstwie mleka, produkcji soków owocowych, mięsa oraz zbóż. Sektor rolniczy stwarza nadal dobre możliwości do inwestowania i handlu sprzętem oraz maszynami rolnymi.

W ostatnich latach produkcja roślin medycznych i aromatycznych nabrała znaczenie większej wagi. Albania jest jeden z liderów krajów w produkcji i eksporcie tych roślin. Z eksportu ww. roślin generuje się ok. 18 mln euro z eksportu. Jego udział w eksporcie rolniczym jest drugim największym a w całkowitym eksporcie stanowi ok. 19%. Natomiast przemysł w zakresie  produkcji olejów esencjalnych  z roślin medycznych i aromatycznych nie jest rozwinięty.

Rząd w programie 2017-2021 wyznaczył rolnictwo jako jeden z priorytetowych sektorów. Gospodarstwa rolne w Albanii są nadal niewielkie i sfragmentyzowane. Szczególna część wsparcia dla rolnictwa będzie przeznaczona do konsolidacji oraz zachęcenia do powstania dużych gospodarstw rolnych, w celu zwiększenia produkcji i wydajności, zmniejszenia kosztów i zwiększenia konkurencyjności produktów rolnych.

Do zachęcenia do  inwestowania kapitału w branży rolniczej m.in. mogą służyć następujące czynniki: odpowiedni klimat (średnia temperatura 16 stopni Celsjusza na wybrzeżu); dywersyfikacja mikroklimatu; odpowiednia ziemia i wystarczająco wody; rozwój sektora rolniczego w ostatnich 5 latach (w tym wzrost eksportów); zalety przychodzące z umowy o wolnym handlu z UE przy eksporcie itp.

Budownictwo - W latach 90 – tych po upadku reżimu komunistycznego w kraju, sektor budowlany rozwijał się gwałtownie, spowodowany głównie wysokim popytem na mieszkania. W okresie 2000-2008 r. następował kolejny rozwój działalności budowlanej, tym razem spowodowany również budową nowych dróg w całym kraju oraz projektami w infrastrukturze energetycznej. W następnych latach uległ on pewnemu zahamowaniu. Przyczyniło się do tego ograniczenie pozwoleń na budowę w miastach, wysokie ceny nieruchomości oraz nasycenie rynku. W ostatnich latach zauważono ożywienie tego sektora. Działalność budowlana skoncentrowana jest głównie w Tiranie, Durres, we Vlorze oraz Fier. Albania importuje duże ilości materiałów budowlanych głównie z Włoch, Turcji, Grecji, Niemiec i Chin. Oczekuje się wzrostu liczby kurortów, biorąc pod uwagę politykę wspierającą rządu w sektorze turystyki dla inwestorów strategicznych oraz wzrost liczby osób zwiedzających Albanię. Ministerstwo Turystyki i Środowiska przewiduje do 2022 r. budowę 5 hoteli 4- i 5-gwiazdkowych oferujących pełen zakres obsługi. Rząd również ogłosił trzyletni program w zakresie partnerstwa publiczno-prywatnego o wartości 1 mld euro przeznaczony szczególnie na poprawę infrastruktury, w tym drogi, szpitale i szkoły. Ważne podsektory, które również mogą ulec wzrostowi to: sektor materiałów budowlanych; sprzętu ciężkiego i maszyn, materiałów energooszczędnych, systemów wentylacyjnych, usług inżynierskich.

Chociaż w ostatnich latach wzrosła produkcja podstawowych materiałów budowlanych w kraju, Albania nadal importuje szeroką gamę materiałów budowlanych. Budowa jakościowych osiedli mieszkaniowych i komercyjnych, a także budowa ośrodków turystycznych doprowadzi do zwiększenia zapotrzebowania na wysokiej jakości materiały, zwłaszcza na energooszczędne materiały.

Przemysł - Przemysł nie jest rozwinięty. Zakłady przemysłu paliwowo-energetycznego (w tym sprywatyzowana rafineria w Ballsh), metalurgicznego (huta Kurum w Elbasan), chemicznego, papierniczego, włókienniczego, materiałów budowlanych, spożywczego (winiarski, tytoniowy, przetwórstwo owoców i warzyw) wymagają odbudowy i modernizacji .

Znaczne bogactwa mineralne pozwalają na rozwój górnictwa, które wymaga jednak znacznej modernizacji i doinwestowania. Wydobywa się: rudy chromu, miedzi, żelaza i niklu, ropę naftową, bitum, gaz ziemny, węgiel i boksyty. Albania jest znana szczególnie z wydobycia i eksportu rudy chromu. W latach 80. zajmowała trzecie miejsce na świecie w produkcji tego surowca. Jego całkowite rezerwy szacuje się na 32,8 mln ton (skoncentrowane są głównie w północnej części kraju). Konsorcjum turecko-chińskie ma koncesję na eksploatację kopalni chromu w Kalimash oraz miedzi w Munellë, Lakrosh, Karmë, a także zakład wzbogacania rudy miedzi w Fushe Arrez. Francuzi zarządzają kopalniami bituminów w Selenicy (we Vlorze). Przewidywana jest gazyfikacja kraju. Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju umożliwia wsparcie techniczne dla państwowego przedsiębiorstwa Albgaz (Operator Systemu Transmisji - Spółka akcyjna), założonego w styczniu 2017r. Przedsiębiorstwo działa w zakresie operacji, rozwoju i utrzymania infrastruktury transmisji, dystrybucji i magazynowania gazu. Obecnie Albania nie produkuje gazu ani nie jest powiązana z żadną  regionalną siecią gazu. Budowa gazociągu Trans Adriatyk powinna doprowadzić do rozwoju rynku gazu w Albanii.  Ministerstwo infrastruktury i energetyki ogłosiło ofertę techniczno-handlową, zapraszając inwestorów z branży przemysłu wydobywczego i przetwórczego miedzi.

Energia elektryczna w Albanii jest w prawie 100% uzyskiwana z elektrowni wodnych. Z tego powodu sprawność i wydajność Albańskiego Systemu Elektroenergetycznego (ASE) zależy w dużym stopniu od warunków hydrologicznych. Warunki te zmuszają kraj do niezbędnego importu energii elektrycznej. W okresach dużych opadów i wysokich zasobów wody w hydroelektrowniach, Albania jest w stanie również eksportować nadwyżki energii. Roczna średnia produkcji z hydroelektrowni wynosi ok. 4,5 mld KWh. 35% energii wyprodukowanej w kraju  pochodzi z prywatnych hydroelektrowni a reszta z państwowych. Braki w dostawach prądu (w ostatnich latach znacznie mniejsze) spowodowane są przestarzałą infrastrukturą i wzrostem zapotrzebowania na energię po roku 1990. Technologie elektrowni wodnych oraz sieci transmisyjnych w Albanii wymagają modernizacji. Największe hydroelektrownie w Albanii wg. zainstalowanej mocy (w tys. KW):  Koman (Puke) - 600, Fierza (Tropoje) - 500, Vau Dejes (Shkoder) - 250. Ostatnio wzrosło zainteresowanie budową farm wiatrowych i słonecznych. We Vlorze wybudowano również elektrownię opartą głównie na wykorzystaniu spalania ropy oraz gazu naturalnego. Ze względów techniczno - odbiorczych elektrownia nie została dotychczas uruchomiona.

W ostatnich latach w sektorze energetycznym nastąpiły poważne zmiany z punktu widzenia instytucjonalizacji rynku, transformacji przedsiębiorstw działających w tej dziedzinie oraz poziomu inwestycji publicznych i prywatnych, szczególnie w podsektorze produkcji, transmisji i dystrybucji energii elektrycznej. Poziom strat w sieci pod koniec 2019 r. wyniósł ok. 21,7% (jeszcze w 2013 r. kształtował się na poziomie 45%). Rząd Albanii uznał energię odnawialną za najwyższy priorytet w swoim planie rozwoju gospodarczego w celu rozwoju gospodarki opartej na zielonej energii.

Usługi

Transport - Reżim komunistyczny pozostawił nierozwinięty system transportowy w Albanii. W ostatnich dwóch dekadach dokonano wielkich i kluczowych inwestycji w infrastrukturze drogowej. Znaczący rozwój sektora transportowego pozytywnie wpływał na podwyższenie poziomu życia Albańczyków oraz polepszenie warunków gospodarki rynkowej, a także na rozwój współpracy regionalnej i przyspieszenie integracji z Europą. W ostatnich latach wzrosło znaczenie Albanii jako kraju tranzytowego (Korytarz VIII oraz Korytarz Północ-Południe). Wybudowana została autostrada Durres-Kukes-Morine, która stanowi część Korytarza VIII. Budowa dróg jest finansowana przez rząd albański oraz instytucje międzynarodowe, zwłaszcza Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Europejski Bank Inwestycyjny. W 2013 r. został zbudowany tunel łączący Tiranę z Elbasan. Rozpoczęła się również budowa drogi łączącej Albanii z Macedonią przez okręg Diber (droga Arber) na podstawie umowy koncesyjnej.

Turystyka - Turystyka jest priorytetowym sektorem dla stabilnego rozwoju gospodarczego i społecznego w albańskiej gospodarce. Generuje wysokie dochody, biorąc pod uwagę inne z nią powiązane dziedziny, a także zapewnia możliwości zatrudnienia i samozatrudnienia.

Albania leży na wybrzeżu Morza Adriatyckiego i Jońskiego. Na jej terytorium znajduje się kilka jezior, które stanowią ciekawe miejsca do wypoczynku i zwiedzania. Wiele miejsc zachowało bogate dziedzictwo kulturalne kraju: Apollonia, Berat, Butrint, Durres, Gjirokastra. Niektóre z nich jak np. Butrint, Berat i Gjirokastra znalazły się na Liście Światowego Dziedzictwa UNESCO. Można tam zwiedzić zabytki z czasów starożytnych, bizantyjskich i późniejszych.

Do 2028 r. oczekuje się, że wkład sektora turystycznego wyniesie ok. 9,3% w stosunku do PKB, a uwzględniając efekty pośrednie ok. 28,9% czyniąc turystykę jednym z kluczowych sektorów gospodarki w kraju. Przychody brutto z turystyki w 2018 r. wyniosły ok. 1,85 mld euro.

Wg oficjalnych danych rządowych liczba deklarowanych obiektów zakwaterowania w 2018 r. wyniosła  2437, w tym udział hoteli 65% a kompleksów i kurortów turystycznych tylko 1%. Problemem pozostaje nadal brak wprowadzenia klasyfikacji obiektów zakwaterowania, nierozwinięta na poziomie infrastruktura drogowa i niska liczba łóżek. Oczekuje się wzrostu liczby kurortów, biorąc pod uwagę politykę wspierającą rządu w sektorze turystyki, polegającą na wykluczeniu z podatków w okresie 10 lat (z wyjątkiem VAT, który w sektorze turystyki kształtuje się na poziomie 6%) dla inwestycji strategicznych oraz kurortów brand name. Warunkiem korzystania z tej inicjatywy jest wartość inwestycyjna powyżej 8 mln euro w przypadku budowy hoteli 4-gwiazdkowych, a powyżej 15 mln euro dla  hoteli 5-gwiazdkowych. W Albanii działa 75 operatorów turystycznych, 322 agencje podróży, 306 przewodników autoryzowanych, w tym 156 krajowych, 78 lokalnych, 69 typu specjalnego  i 3 honorowych.

Jak wyżej wspomniano, Ministerstwo Turystyki i Środowiska przewiduje do 2022 r. budowę 5 hoteli 4- i 5-gwiazdkowych, oferujących pełen zakres obsługi. W planach leży również klasyfikacja ok. 2000 obiektów zakwaterowania zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa do 2022 r. oraz rejestracja rodzinnych obiektów typu pokoi, mieszkań bądź domów.

W 2019 r. łączna liczba przyjeżdzających obcych obywateli do Albanii wyniosła 6 406 038, w tym: z Kosowa 2 246 540; Macedonii Północnej 753 533; Grecji 596 884; Włoch 467 745 itd. Natomiast z Polski, Albanię zwiedziło 132 403 osób, odnotowując spadek o 13,9% w porównaniu do poprzedniego roku (153 718). Liczba polskich turystów w Albanii przejawia jednak generalnie tendencję rosnącą. W 2017 r. odnotowano ok. 115 tys. przyjazdów obywateli polskich do Albanii, w 2016 r. ok. 80 tys., w 2015 r. ok. 60 tys., w 2014 r. ok. 55 tys. a w 2013 r. ok. 40 tys.

Telekomunikacja - Rynek telekomunikacyjny ulega stałej liberalizacji. W ostatniej dekadzie wielki rozwój przeżywa rynek telefonii komórkowej. Obecnie w Albanii działają 3 sieci komórkowe: Telekom Albania, Vodafone, Eagle Mobile. Nadal jednak taryfy telefoniczne pozostają wysokie w porównaniu z innymi krajami regionu i państwami UE.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych                                                       

*dane wstępne

Źródło: dane z grudnia 2021 r., Ministerstwo Finansów i Gospodarki, Bank Światowy, Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, Główny Urząd Statystyczny (AL), Międzynarodowy Fundusz Walutowy

Inwestycje zagraniczne

Liczne inwestycje dokonano w infrastrukturze drogowej i lotniczej, energetyce szczególnie w hydroelektrowniach, ropy naftowej, gazu ziemnego. Jednakże inwestycje w zakresie rolnictwa i w nowoczesnych technologiach są nadal na niskim poziomie. Kapitał obcy pochodzi głównie ze Szwajcarii, Austrii, Holandii, Francji, Włoch, Turcji. Do najważniejszych zachęt inwestycyjnych należy wymienić: liberalny klimat inwestycyjny, konkurencyjne koszty pracy, młoda i wykształcona ludność, konkurencyjny system podatkowy, korzystne położenie geograficzne, wolne strefy gospodarcze, stabilność makroekonomiczna.

Handel zagraniczny

Albania eksportuje głównie tekstylia i obuwie (38% całości eksportu), surowce mineralne, paliwa i elektryczność (15%) oraz materiały budowlane i rudy metali (15%), importuje natomiast maszyny (22% całości importu), produkty żywnościowe (18%) i chemiczne (15%). Eksport za 2020 r. osiągnął 272 mld ALL/2,18 mld EUR (w porównaniu do 2019 r. nastąpił spadek o 9%) a import 605 mld ALL/4,84 mld EUR (w porównaniu do 2019 r. nastąpił spadek o 7%) co daje deficyt handlowy 146 mld ALL/1,17 mld EUR. Główni partnerzy eksportowi Albanii to Włochy (45,4% wartości eksportu), Hiszpania (8,1%) i Niemcy (6,01%). Główni partnerzy importowi to z kolei: Włochy (28,2% wartości importu), Grecja (11,9%) i Chiny (11,1%).

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Od września 2000 r. Albania jest członkiem WTO i obecnie stosuje się do redukcji taryf celnych. W organizacjach o charakterze regionalnym stara się odgrywać ważną rolę. Należy do:

• SECI – South East European Cooperative Initiative (Inicjatywa Współpracy Europy Południowo-Wschodniej),
• RCC – Regional Cooperation Council (Rada Współpracy Regionalnej),
• CEFTA – Central European Free Trade Agreement (Środkowo-Europejskie Porozumienie o Wolnym Handlu),
• SEECP – South East European Cooperation Process (Proces Współpracy Europy Południowo-Wschodniej),
• SEEREN – South - East Europe Regional Energy Market (Regionalny Rynek Energetyki Europy Południowo-Wschodniej).
• SEETO -  South East Europe Transport Observatory  
• BSEC - Black Sea Economic Cooperation (Organizacja Współpracy Gospodarczej Państw Morza Czarnego)

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

W 2003 r. Albania rozpoczęła z Unią Europejską negocjacje Układu o Stabilizacji i Stowarzyszeniu (SAA). Po trzech latach, w czerwcu 2006 r., doszło do jego podpisania. Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu został ratyfikowany przez 25 państw unijnych; ostatnia ratyfikowała go Grecja 14 stycznia 2009 r. W dniu 1 kwietnia 2009 r. wszedł w życie.

W grudniu 2006 r. weszło w życie Interim Agrement, które dotyczy spraw handlu. W 2007 r. Albania podpisała z UE porozumienie w obszarze finansowania związane z Instrumentem Pomocy Przedakcesyjnej (Instrument for Pre-Accession Assistance (IPA)). Porozumienie z UE o ułatwieniach wizowych Albania podpisała we wrześniu 2007 r. Weszło ono w życie 1 stycznia 2008 r. Porozumienie z UE o readmisji weszło w życie w maju 2006 r. Od połowy grudnia 2010 r. na podstawie decyzji UE obywatele Albanii mogą podróżować bez wizy do krajów Schengen przez 90 dni w okresie sześciu miesięcy. W czerwcu 2014 r. Albania uzyskała statusu państwa kandydującego do UE.

Obecnie Unia Europejska jest głównym partnerem handlowym Albanii. Udział obrotów handlowych z państwami unijnymi w wymianie handlowej wynosi ok. 68%.

Gospodarcze umowy dwustronne

Podpisane zostały najważniejsze umowy między Polską a Albanią, umożliwiające współpracę gospodarczą i wymianę handlową:

• Umowa między Rządem RP a Radą Ministrów Republiki Albanii o współpracy gospodarczej, podpisana 4 czerwca 2007r.;
  • Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Albanii w sprawie unikania podwójnego opodatkowania w zakresie podatków od dochodu i majątku, podpisana 5 marca 1993r.;
  • Umowa między Rządem RP i Rządem Republiki Albanii w sprawie wzajemnego popierania i ochrony inwestycji, podpisana 5 marca 1993r.;
  • Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Albanii o współpracy w transporcie morskim, podpisana 16 grudnia 1992r.;
  • Umowa między Rządem PRL a Rządem Ludowej Socjalistycznej Republiki Albanii o międzynarodowych przewozach drogowych, podpisana 18 stycznia 1990r.;
  • Porozumienie w formie wymiany not o zmianie art.17 Umowy między Rządem PRL a Rządem Republiki Albanii o międzynarodowych przewozach drogowych sporządzonej w Tiranie dnia 18 stycznia 1990r. Data podpisania porozumienia1 lipca 2003r.;
  • Umowa między Rządem RP a Rządem Republiki Albanii o współpracy w dziedzinie turystyki, podpisana 28 października 1994r.;
  • Umowa między MRiGŻ a Ministerstwem Rolnictwa Republiki Albańskiej o współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej w dziedzinie rolnictwa i gospodarki żywnościowej, podpisana 30 września 1994r.
  •  Umowa między Rządem PRL a Rządem Ludowej Republiki Albanii o komunikacji lotniczej, podpisana 8 lipca 1957r.
  • Zgodnie z postanowieniami art. 2 Umowy o współpracy gospodarczej, zawartej 4 czerwca 2007r. między Rządem Rzeczypospolitej Polskiej a Rządem Republiki Albanii odbyło się  6 posiedzeń Wspólnej Komisji Polsko-Albańskiej ds. Współpracy Gospodarczej. Pierwsza odbyła się w Tiranie, w dniach 4-5 grudnia 2008r. pierwsze posiedzenie Wspólnej Komisji Polsko-Albańskiej do spraw Współpracy Gospodarczej. Podczas posiedzenia został podpisany Protokół, wg którego zadanie koordynowania współpracy gospodarczej ze strony polskiej przypadło Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, a ze strony albańskiej – ówcześnie agencji Albinvest (obecnie Agencja ds. Rozwoju Inwestycji). Szóste posiedzenie odbyło się 30 maja 2017r. w Warszawie. Dokonano przeglądu stanu dwustronnej współpracy gospodarczej i handlowej oraz omówiono możliwości zintensyfikowania rozwoju współpracy ekonomicznej w zakresie handlu, biznesu i inwestycji, transportu infrastruktury; energetyki i górnictwa; komunikacji i technologii informacji; finansów i podatków; rolnictwa; turystyki; edukacji i nauki; innych. Polskie firmy uczestniczyły na różne targi ogólno-branżowe i specjalistyczne. Cieszyły się one zainteresowaniem albańskich władz państwowych i specjalistów z branży.
  • Polska i Albania zrealizowały wspólne kilka projektów takie jak w zakresie ceł, wewnętrznej kontroli finansowej i w ramach najwyższych izb kontroli.

Dwustronna wymiana handlowa

Wymiana handlowa pomiędzy Polską a Albanią kształtuje się wciąż na relatywnie niewysokim poziomie.

Trend wymiany handlowej między naszymi krajami jest rosnący głównie dzięki wzrostowi polskiego eksportu (mln EUR).

Obroty handlowe między Polską i Albanią w latach 2015 - 2020  w mln EUR

Źródło: Ministerstwo Rozwoju RP

Polska eksportuje do Albanii przede wszystkim: artykuły rolno – spożywcze (dżemy, czekolady, wyroby cukiernicze, soki owocowe, herbaty itp.), maszyny i ich części,  wyroby metalurgiczne, produkty chemiczne i ceramiczne. Natomiast Polska sprowadza z Albanii głównie wyroby przemysłu drzewno–papierniczego, wyroby przemysłu lekkiego, produkty pochodzenia roślinnego oraz produkty chemiczne.

Wzajemne inwestycje

W Albanii bezpośrednie polskie inwestycji są minimalne. Wg. danych statystycznych Banku Albanii kształtują się one na poziomie 4 mln euro. Obecność polskich przedsiębiorstw jest niewielka, głównie w zakresie technologii informatycznych, górnictwa, biur turystycznych, handlu. W ostatnich latach odnotowuje się wzrost zainteresowania polskich firm rynkiem albańskim. Istnieje duży potencjał do rozwijania dwustronnej współpracy gospodarczej. Wśród dziedzin, w których Polska i Albania mogłyby rozwijać współpracę znajdują się: przemysł, energetyka, górnictwo, przemysł wydobywczy, przemysł spożywczy, zielone technologie, kolejnictwo, turystyka, ochrona środowiska, rolnictwo oraz wymiana doświadczeń w wykorzystaniu funduszy unijnych. Biorąc pod uwagę warunki geograficzne Albanii, perspektywiczna mogłaby się okazać współpraca w zakresie energii odnawialnej.

Współpraca regionalna

Albania jest aktywnym uczestnikiem procesu współpracy regionalnej i wszystkich inicjatyw regionalnych, takich jak SEECP - Proces Współpracy w Południowo-Wschodniej Europie; RCC - Regionalna Rada Współpracy; CEI - Inicjatywa Środkowoeuropejska; AII - Inicjatywa adriatycko-jońska; BSEC - Współpraca Gospodarcza Państw Morza Czarnego; MARRI - Regionalna Inicjatywa w zakresie Migracji, Azylu oraz Uchodźców itd.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Polskie firmy zamierzające operować na albańskim rynku albo dystrybuować swoje produkty mogą znaleźć do dyspozycji znaczną liczbę handlowców, agentów, pośredników, hurtowników oraz detalistów. Wszystkie typowe kanały dystrybucji są dostępne, niemniej jednak należy dodać, iż charakteryzują się one brakiem nowoczesnych form działania w porównaniu z zachodnimi rynkami. Aby uniknąć skomplikowanych sytuacji sugeruje się korzystanie z usług miejscowych firm prawniczych i konsultingowych oraz specjalizowanych agencji i organizacji, które mogą w miarę możliwości oferować istotne informacje dot. wiarygodności danego partnera.

Reżim handlowy w Albanii jest liberalny. W czerwcu 2006r. Albania podpisała Układ o Stabilizacji i Stowarzyszeniu z Unią Europejską, który wszedł w życie 1 kwietnia 2009r. Interim Agreement dot. spraw handlu, która weszła w życie w Grudniu 2006r. umożliwia preferencyjny dostęp produktom pochodzącym z tych krajów obu stron. Wobec większości produktów rolnych i przemysłowych, które pochodzą z państw unijnych stosuje się zerową stawkę celną. Te z produktów unijnych, które nie podlegają stawce zerowej, korzystają z ulg celnych. Stawki celne na te produkty będą stopniowo obniżane do zera. Poziom taryf celnych jest uregulowany na podstawie Nomenklatury Scalonej Klasyfikacji Towarów. Klasyfikacja ta jest w pełni zgodna z nomenklaturą obowiązującą w Unii Europejskiej. W Albanii obowiązuje sześć podstawowych stawek celnych na import, w zależności od przywożonego produktu: 0%, 2%, 5%, 6%, 10% i 15%. Maksymalna stawka celna 15% jest stosowana na wyroby włókiennicze, biżuterię oraz niektóre luksusowe artykuły spożywcze. W zakresie pomocy humanitarnej oraz urządzeń do przetwarzania odpadów obowiązuje stawka 0%. Eksport jest wolny od VAT.

Dokumenty wymagane na eksport lub import to:

- deklaracja celna,

- faktura

- dokument transportowy,

- packing list (tylko przy imporcie) 

Procedury stosowane wobec importu - Importerzy powinni wypełnić formularz deklaracji dóbr przywożonych do Albanii. Służba celna sprawdza wyżej wymienione dokumenty, dokonuje inspekcji wyrobów importowanych oraz wylicza opłaty celne na import). Ograniczeniom podlega import broni i amunicji. Wymagane są licencje na import specyficznych artykułów jak np.: leki, środki psychotropowe, artykuły wojskowe, radioaktywne itp. W Albanii VAT wynosi 20 procent.

Dostęp do rynku pracy

Ustawa Nr. 108/2013r. “O Cudzoziemcach” reguluje kwestie w sprawie wjazdu, pozwolenia na pobyt, pozwolenia na pracę i wyjazdu cudzoziemców.

Pobyt w Albanii - Obywatele RP mogą wjeżdżać bez wizy i przebywać na terytorium Albanii do 90 dni w okresie 180 dni. W przypadku potrzeby dodatkowego pobytu formalności przedłużenia należy dopełnić w komisariacie policji właściwym dla miejsca tego pobytu (Drejtoria Rajonale e Kufirit dhe Migracionit). Od maja 2009 r. obywatele UE mogą wjeżdżać do Albanii na podstawie dowodów osobistych.

Zezwolenie na pracę w Albanii - Nowa ustawa o cudzoziemcach z marca 2013r., przygotowana zgodnie z rekomendacjami UE, traktuje obywateli UE podobnie jak obywateli Albanii. Złożenie wniosku o pozwolenie na pracę nie jest wymagane pod warunkiem legalnego pobytu na terytorium Albanii.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Rynek nieruchomości w Albanii jest otwartym rynkiem. W przypadku nabywania nieruchomości, cudzoziemiec może zwrócić się na lokalnym rynku bankowym po kredyt hipoteczny. W Albanii działa 12 banków. Kredyty są udzielane w różnych walutach, zwykle w euro, USD i albańskim Leku, na okres od 1 do 25 lat. Możliwość sfinansowania nabycia nieruchomości wynosi od 60 do 100%. W procesie nabywania nieruchomości, cudzoziemcy mogą korzystać z usług prawnych lokalnych notariuszy i biur prawnych.

Państwowe Główne Biuro Rejestracji Nieruchomości (Zyra Qendrore e Regjistrimit te Pasurive tё Paluajtshme) jest instytucją, która zajmuje się rejestracją nieruchomości oraz udziela informacji o wymaganych dokumentach transakcji.

Albańskie prawo ogranicza w niektórych przypadkach nabywanie gruntów rolnych i nieruchomości będących własnością państwową. Cudzoziemcy mogą wydzierżawić nieruchomość będącą własnością państwową, jak grunty czy budynki. Ustawa nr 7501 z dnia 19.07.1991r., ,,O gruncie’ stanowi podstawę prawną, która reguluje kwestie dotyczące ziemi w Albanii. Zagraniczne osoby prawne lub fizyczne mogą dzierżawić państwowe grunty i budować na nich. Cel i okres użytkowania gruntu określa się w specjalnym kontrakcie. Cena wynajęcia jest kalkulowana na podstawie celu, obszaru oraz innych warunków ekonomicznych, według kryteriów ustalonych przez Radę Ministrów.

W Albanii funkcjonuje szereg agencji pośrednictwa i wynajmu nieruchomości.

Odnośnie do rynku nieruchomości w Albanii należy odnotować, że nadal brak spójnych norm i przepisów prawnych regulujących prawa właścicieli do nieruchomości. Taka sytuacja prowadzi często do sporów prawnych i sądowych o prawa do posiadania tytułu własności. Brak właściwych i przejrzystych przepisów i związane z tym zwiększone ryzyko dla działalności biznesowej powoduje zmniejszenie zainteresowania potencjalnych inwestorów zagranicznych.

System zamówień publicznych

Albańskie prawo dotyczące procedury zamówień publicznych w niewielkim stopniu różnicuje firmy zagraniczne i krajowe. Albania przybliżyła krajowe publiczne regulacje przetargowe do standardów unijnych. Kwestie procedury zamówień publicznych reguluje Ustawa nr 9643 z dnia 20.11.2006r. „O Zamówieniach Publicznych” ze zmianami.

W zależności od charakteru przetargu prawo przewiduje dwa kryteria oceny ofert: najniższą ofertę cenową (w przypadku zakupu) oraz najlepszą wartość ekonomiczną (w przypadku sprzedaży aktywów państwowych lub koncesji państwowych). Np. w przypadku zakupu przez państwo towarów/usług zgodnie ze standardami wyspecyfikowanymi w dokumentach przetargowych, zwycięzcą zostaje wybrana firma, która złoży najniższą ofertę finansową. Natomiast w przypadku sprzedaży (np. prywatyzacje/koncesje) wygrywa ta firma, która oferuje najwyższą cenę.

 Rodzaje zamówień publicznych to:

            - procedura nieograniczona,

            - procedura ograniczona,

            - procedura z negocjacją z ogłoszeniem,

            - procedura z negocjacją bez ogłoszenia,

            - zapytanie o cenę,

            - usługi doradcze,

            - konkurs projektowy.

W każdy poniedziałek Agencja Zamówień Publicznych publikuje Biuletyn Zamówień Ogłoszeń Publicznych. System licytacji elektronicznej jest projektowany zgodnie z dyrektywą UE. Dąży się do tego, aby wszystkie procedury zamówień publicznych były umieszczane w systemie elektronicznym.

Ochrona Własności Przemysłowej i Intelektualnej - Własność przemysłowa jest kategorią własności intelektualnej. Prawo autorskie (Ustawa nr 35 z dnia 31.03.2016r. odnosi się do kwestii dotyczących prawa własności natury literackiej, artystycznej i naukowej. Do podmiotów własności przemysłowej należą: patenty i wzory użytkowe, wzory przemysłowe, znaki towarowe i usługowe, oznaczenia geograficzne, topografie i układy scalone.

 Sprawy dotyczące własności przemysłowej w Albanii są uregulowane w Ustawie nr 9947 z dnia 07.07.2008r. “O własności przemysłowej”, ze późniejszymi zmianami która zapewnia ochronę prawną podmiotom własności przemysłowej obejmując regulacje dotyczące wynalazków i wzorów użytkowych, przemysłowych, znaków towarowych i usługowych oraz oznaczenia geograficzne.

Patenty, zgodnie z prawem, podlegają rejestracji w Głównym Urzędzie Własności Przemysłowej w Tiranie. Okres trwania prawa ochronnego na  patenty wynosi 20 lat od daty zgłoszenia z możliwością przedłużenia na kolejne  5 lat w przypadku branży farmaceutycznej i roślin.

 Albania podpisała liczne umowy międzynarodowe oraz konwencje w zakresie własności przemysłowej jak:

- Konwencja WIPO – Convention Establishing the World Intellectual Property Organization – (Konwencja o Ustanowieniu Światowej Organizacji Własności Intelektualnej), podpisana 30 czerwca1992r.,

- Konwencja Paryska o Ochronie Własności Przemysłowej, podpisana 4 października1995r.,

-Porozumienie Madryckie o Międzynarodowej Rejestracji Znaków, podpisane 4 października1995r.,

- Porozumienie Strasburskie o międzynarodową klasyfikację patentów, 1979r., ratyfikowane przez parlament albański z 2006r.

- Protokół do Porozumienia Madryckiego dotyczący Międzynarodowej Rejestracji Znaków, podpisany 30 lipca 2003r.,

- Traktat o Współpracy Patentowej, podpisany 4 października 1995 r.,

- Porozumienie między rządem albańskim a Europejską Organizacją Patentową.

Informacje o aktach prawnych - Podstawowym źródłem na temat obowiązujących w Albanii wszystkich aktów prawnych jest strona internetowa http://www.qbz.gov.al/ - Centrum Publikacji Urzędowych (Qendra e Publikimeve Zyrtare) wyłącznie w języku albańskim. Dobrym źródłem przepisów prawnych (również w języku angielskim) obowiązujących w różnych sektorach gospodarki albańskiej jest Albańska Agencja ds. Rozwoju Inwestycji. Instytucja ta udziela informacji nie tylko dotyczących regulacji prawnych w poszczególnych sektorach, ale również na temat systemu podatkowego, celnego oraz warunków rozpoczynania działalności gospodarczej w Albanii.

W Albanii obowiązują normy obyczajowe podobne do norm przyjętych w innych krajach bałkańskich. Mimo, że większość ludności jest wyznania muzułmańskiego Albania to kraj tolerancji religijnej, a kwestie natury religijnej nie stwarzają problemów przyjezdnym.

Ministerstwo  Finansów i Gospodarki http://www.financa.gov.al

Ministerstwo Infrastruktury i Energii https://www.infrastruktura.gov.al/

Ministerstwo Ochrony Przedsiębiorczości  http://sipermarrja.gov.al

Albańska Agencja ds. Rozwoju i Inwestycji  http://aida.gov.al

Zrzeszenie Izb Handlowych i Przemysłowych http://uccial.al

Izba Handlowa i Przemysłowa w Tiranie http://cci.al/

Krajowe Centrum Biznesu http://www.qkr.gov.al

Krajowa Agencja Zasobów Naturalnych  http://www.akbn.gov.al

Krajowa Agencja Turystyki http://albania.al/

Stowarzyszenie biznesowe Konfindustria http://www.konfindustria.al

Krajowa Izba Rzemieślnicza www.dhkz.org.al

Ministerstwo   Europy i Spraw Zagranicznych   http://www.punetejashtme.gov.al

Ministerstwo Zdrowia i Ochrony Społecznej http://www.shendetesia.gov.al/

Ministerstwo Spraw Wewnętrznych  https://mb.gov.al/

Centrum Publikacji urzędowych http://www.qbz.gov.al/

Główny Urząd Własności Przemysłowej http://www.dppm.gov.al/

Urząd ds. praw autorskich http://dda.gov.al/

Główne Biuro Rejestracji Nieruchomości http://www.zrpp.gov.al

Główny Urząd Statystyczny http://www.instat.gov.al

Bank Albanii http://www.bankofalbania.org

Agencja Zamówień Publicznych http://www.app.gov.al/

Główny Urząd Podatkowy www.tatime.gov.al

Główny Urząd Celny http://www.dogana.gov.al/

Tygodnik ekonomiczny www.monitor.al

Prasa anglojęzyczna https://www.albaniandailynews.com/

Prasa anglojęzyczna https://www.tiranatimes.com/