Polska we Francji

1.1. Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, języki urzędowe.

Położenie geograficzne. Księstwo Monako leży nad Morzem Śródziemnym w pobliżu granicy francusko-włoskiej, na wschód od Nicei. Pod względem administracyjnym Monako jest podzielone na 4 dzielnice: Monako-Miasto, historyczną siedzibę Księstwa, na terenie której znajduje się pałac książęcy, Monte Carlo, ze słynnym kasynem, Condamine i Fontvieille, która zbudowana została na terenie odebranym morzu w ostatnich kilkudziesięciu latach.

Obszar: Ogólna powierzchnia kraju wynosi 2,02 km².

Ludność: Według danych z 31.12.2021 Monako liczy 39,150 mieszkańców -0.24% w por. do 2020 r.) z których obywatelstwo monakijskie posiada 9,611 osób. Średnia długość życia obywatela Monako wynosi 86.7 lat (84.9 lat dla mężczyzn i 88.7 lat dla kobiet). Wskaźnik urodzeń wynosi 10‰, śmiertelności 10.5 ‰.​​​​

Stolica: Monako.

Języki urzędowe: J. francuski (w powszechnym użyciu są również języki włoski  i angielski).

1.2. Warunki klimatyczne.

Monako charakteryzuje się klimatem śródziemnomorskim z łagodną zimą i ciepłym latem. Roczna amplituda temperatury powietrza wynosi 16,31°C. Monako jest państwem o wyjątkowym nasłonecznieniu.

1.3. Główne bogactwa naturalne.

Monako nie posiada naturalnych złóż.

1.4. System walutowy, kurs i wymiana.

Od 1 stycznia 2002 r. prawnym środkiem płatniczym jest euro. Poprzednia waluta, frank francuski, straciła ważność w dniu 17 lutego 2002 r.

1.5. Religia.

Zgodnie z art. 9 Konstytucji z 1962 r. status religii narodowej posiada religia rzymsko-katolicka. Konstytucja gwarantuje wolność wyznania. 93% ludności stanowią katolicy, a 7% przypada na wyznawców innych religii (w tym 1,7% wyznawcy judaizmu).

1.6. Wykaz świąt państwowych.

W Monako istnieje 12 oficjalnych świąt:

• • 1 stycznia – Le Nouvel An (Nowy Rok)
  • 27 stycznia – La Fête de Sainte Dévote (święto patronki Księstwa)
  • Poniedziałek Wielkanocny – Le Lundi de Pâques (święto ruchome)
  • 1 maja – La Fête du Travail (święto pracy)
  • Wniebowstąpienie - L’Ascension (święto ruchome)
  • Zesłanie Ducha Świętego – Le lundi de Pentecôte (święto ruchome)
  • Boże Ciało – la Fête de Dieu (święto ruchome)
  • 15 sierpnia – L’Assomption (Wniebowzięcie NMP)
  • 1 listopada – La Toussaint (Wszystkich Świętych)
  • 19 listopada – La Fête du Prince (święto narodowe)
  • 8 grudnia – L’Immaculée Conception (Niepokalane Poczęcie NMP)
  • 25 grudnia – Noël (Boże Narodzenie)

1.7. Infrastruktura transportowa.

Monako posiada dobrze rozwiniętą infrastrukturę. Dozwolona prędkość jazdy wynosi przeważnie 50 km/h. Ruch uliczny jest mocno utrudniony w maju lub w czerwcu z powodu zawodów Formuły 1. Wstęp do dzielnicy Monako-Miasto mają tylko samochody o monakijskich numerach rejestracyjnych bądź o numerach z francuskiego departamentu Alpes-Maritimes. Zakaz ten nie obejmuje innych dzielnic księstwa. Przejazd z przyczepami kempingowymi jest zabroniony, a parkowanie samochodami kempingowymi jest uregulowane prawnie. Centrum Monako leży zaledwie 8 km od głównej europejskiej sieci autostrad. Sieć kolejowa znajduje się prawie w całości pod ziemią. Wszystkie pociągi zatrzymują się na jedynej stacji: Monako/Monte-Carlo. Dobrze rozwinięty jest także transport miejski z sześcioma liniami autobusowymi, system wspólnego podróżowania do pracy (tzw. „covoiturage”) oraz miejska sieć rowerów elektrycznych. Prężnie działa również lądowisko dla helikopterów, które zapewnia połączenie z lotniskiem w Nicei. Monako posiada 2 porty morskie: Hercule i Fontvieille.

1.8. Obowiązek wizowy.

Obywatele polscy udający się do Monako są zwolnieni z obowiązku posiadania wizy. Podróżujący mają jednak obowiązek posiadania ważnego dokumentu tożsamości, tj. dowodu osobistego lub paszportu.

2.1. Ustrój polityczny.

System polityczny i administracyjny Księstwa Monako jest określony w Konstytucji
z dnia 17 grudnia 1962 r. (zmienionej w dniu 2 kwietnia 2002 r.). Ustawa zasadnicza określa strukturę rządu i organizację władzy państwowej. Księstwo jest monarchią dziedziczną i konstytucyjną. Władzę wykonawczą sprawuje książę, którym od 2005 r. jest Książę Albert II Grimaldi. W wykonywaniu niektórych uprawnień konstytucyjnych wspiera Księcia Rada Koronna (Conseil de la Couronne). W Monako obowiązuje trójdzielność władzy z podziałem na władzę ustawodawczą, wykonawczą i sądowniczą.

2.2. Władza ustawodawcza.

Władzę ustawodawczą sprawują Książę i Rada Narodowa (Conseil National). W skład Rady wchodzi 24 członków, którzy są wybierani na kadencję trwającą 5 lat
w wyborach powszechnych i bezpośrednich (aktualnie funkcję Przewodniczącego Rady sprawuje Christophe Steiner). Rada Narodowa zbiera się na dwóch sesjach zwykłych, z których każda trwa trzy miesiące: od 1 kwietnia do 30 czerwca (sesja wiosenna jest poświęcona wyłącznie pracom legislacyjnym) oraz od 1 października do 31 grudnia (sesja ta w pierwszym rzędzie jest poświęcona pracom nad budżetem). W ramach Rady Narodowej działają cztery Komisje Stałe (Finansów i Gospodarki, Spraw Socjalnych, Prawodawstwa i Spraw Zagranicznych) oraz pięć Komisji Specjalnych (Edukacji i Młodzieży, Mieszkalnictwa, Prawa Kobiet i Rodziny, Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Środowiska i Warunków Życia).

2.3. Władza wykonawcza.

Zgodnie z art. 43 Konstytucji rząd sprawuje, pod zwierzchnią władzą Księcia, Minister Stanu, wspomagany przez Radę Rządową (Conseil de Gouvernement). Minister Stanu (aktualnie funkcję Ministra Stanu sprawuje Serge Telle), reprezentuje Księcia  i jest drugą najważniejszą osobą w państwie. Rada Rządowa składa się z pięciu Radców Rządowych (Conseillers de Gouvernement), którzy stają na czele następujących departamentów:

1. Stosunków Zewnętrznych

2. Finansów i Gospodarki

3. Spraw Wewnętrznych

4. Spraw Społecznych i Zdrowia

5. Zagospodarowania, Środowiska i Urbanistyki

2.4. Sądownictwo gospodarcze.

Władza sądownicza jest zależna od księcia, który zgodnie z Konstytucją upoważnił sądy i trybunały do pełnienia tej władzy w jego imieniu. Władza sądownicza jest niezależna od władzy wykonawczej. W Monako nie ma ministra sprawiedliwości, a niezależność sędziów jest zagwarantowana. Sądy i Trybunały podlegają Sądowi Rewizyjnemu (Cour de Révision) i Sądowi Najwyższemu (Tribunal suprême). Struktura władzy sądowniczej jest następująca:

- Sędzia Pokoju

- Sąd Pierwszej Instancji

- Sądownictwo parytetowe

- Sąd Pracy

- Komisja arbitrażowa ds. czynszów (w zakresie handlu i mieszkalnictwa)

- Najwyższy Sąd Arbitrażowy

- Sąd Karny

- Sąd Apelacyjny

- Sąd Rewizyjny, Sąd Kasacyjny

- Sąd Najwyższy, Trybunał Konstytucyjny i Najwyższy Sąd Administracyjny

Organizacja sądownictwa jest w dużej mierze zainspirowana francuskim wymiarem sprawiedliwości. Prawo handlowe jest stosowane przez zwyczajnych sędziów. Jednocześnie wprowadzono tzw. „sądownictwo wyjątku” (juridiction d’exception), które ma na celu interweniowanie w zakresie stosunków gospodarczych i społecznych. Prokuratura (Ministère public) jest organem mającym za zadanie zapewnienie porządku publicznego, ściganie i karanie przestępstw i wykroczeń, zapewnienie, w imieniu Księcia, egzekwowania prawa i orzeczeń sądowych. Podlega dyrektorowi służb sądowniczych i jest reprezentowana we wszystkich sądach w Księstwie.

3.1. Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej.

Monako jest małą, ale dynamiczną i wysoko rozwiniętą gospodarką, związaną
z Francją unią celną i monetarną (jednak niebędącą częścią jednolitego rynku europejskiego). Brak podatku dochodowego i niskie podatki od działalności gospodarczej przyciągają najzamożniejszych z całego świata. Monako, które posiada monopol w kilku obszarach (poczta, sieć telefoniczna, wyroby tytoniowe) skoncentrowało się na rozwoju usług, głównie finansowych oraz drobnego przemysłu o dużej wartości dodanej. Na terenie Księstwa działa 6.126 podmiotów gospodarczych (w 2020 r.).

W 2021 r. zatrudnionych było 58,087 osób (+3,9% w por. do 2020 r.), z czego 53,079 w sektorze prywatnym (+4.1% w por. do 2020 r.) i 5,008 w sektorze publicznym (+2% w por. do 2020 r.), z czego 57% to mężczyźni. Sektor publiczny stanowi 8,6% wszystkich pracujących w Monako. Około 23,9 % zatrudnionych jest w działalności naukowej i technicznej lub usługach.

Zaledwie 11,4% osób pracujących w Monako mieszka na jego terenie (79,8% mieszka we Francji), a 1,8% w 2021 roku było narodowości monakijskiej. 62,4% zatrudnionych w sektorze prywatnym pracowników posiada obywatelstwo francuskie, drugą najliczniejszą grupę stanowią obywatele Włoch (15,3%), na miejscu trzecim plasują się Portugalczycy (7,3%). Bezrobocie zostało ujęte w statystykach ostatni raz w 2012 r. i wynosił wtedy 2%.

W 2021 r. nadwyżka budżetowa wyniosła 2,8 mln euro. Tego samego roku dochody Księstwa wyniosły 1,8 mld euro (+ 3,9 % w por. z rokiem 2020). Źródłami najważniejszych wpływów budżetowych były kolejno: wpływy z tytułu podatku VAT (49,3%), transakcje nieruchomościowe (13,4%), opłaty od czynności prawnych (11,3%), transakcje finansowe (10,8%), dochody z działalności handlowej (6,5%), monopole państwowe (2,4%), cła (2,2%), monopole koncesjonowane (2%), i inne dochody (2,1 %).W 2021 r. wydatki wyniosły 1,76 mld euro.

Handel zagraniczny Księstwa Monako bardzo ucierpiał z powodu międzynarodowego kontekstu gospodarczego, w szczególności w pierwszej połowie 2020 roku. W 2021 roku można zaobserwować stopniowy powrót do normy większości wskaźników ekonomicznych. Całkowita wymiana handlowa (z wył. FR) osiągnęła poziom 2,9 mld euro, co oznacza wzrost o 23% w stosunku do roku 2020, jednak wciąż pozostała poniżej wyniku z przed pandemii. Wartość eksportu z Księstwa wyniosła w 2021 roku 1,1 mld euro, osiągając swój rekordowy poziom. W ujęciu wartościowym import rozwijał się 1,5 razy dynamicznej niż eksport. Niemniej jednak względny wzrost importu i eksportu był zbliżony, a zatem wskaźnik pokrycia został utrzymany na poziomie 64,5 % (dane nie uwzględniają wymiany handlowej z FR).

Ponad trzy czwarte handlu zagranicznego Monako przypada na partnerów na kontynencie europejskim. Udział poszczególnych regionów geograficznych w wymianie handlowej Monako, w 2021 r. przedstawiał się następująco: Europa 77,6% (eksport: 920,2 mln euro, import: 1361,7 mln euro), Ameryka 5,4% (eksport: 36,7 mln euro, import: 121,6 mln euro), Afryka 5% ( eksport: 93,3 mln euro, import: 53,2 mln euro), Azja 10,3% (eksport: 76,3 mln euro, import: 226,4 mln euro), Bliski i Środkowy Wschód 1,7% (eksport: 25,7 mln euro, import: 24,2 mln euro).

Wielkość wymiany handlowej Księstwa Monako ogółem, w latach 2008-2021 (w mln euro)

Najważniejsze kierunki eksportowe i importowe Monako w 2021 r. (poza Francją)

Źródło: « Observatoire de l’Economie – Commerce Extérieur» Ministère d’Etat, IMSEE – Institut Monégasque de la Statistique et des Etudes Economiques », Edition 2021.

Do głównych kierunków eksportowych Monako należą: Włochy, Szwajcaria, Niemcy i Belgia, reprezentujące razem równe 50% sprzedaży.

Główne monakijskie towary eksportowe to: sprzęt elektryczny, elektroniczny, informatyczny, maszyny (34,1%), sprzęt transportowy (18,1%), wyroby włókiennicze, odzieżowe, skórzane (9,5%), artykuły spożywcze, napoje, tytoń (5,3%), produkty rolne, leśne i rybołówstwo (2,6%).

Do głównych towarów importowanych należą: maszyny i urządzenia (19%), produkty chemiczne (11,3%), artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe (10,6%), elektronika, komputery, wyroby optyczne (8,5%), sprzęt transportowy (8,1%), wyroby włókiennicze odzieżowe i obuwnicze (7,4%), produkty farmaceutyczne (6,1%).

W przypadku importu, trzech pierwszych dostawców stanowią państwa UE: Włochy (33,1% importu), Niemcy (10,9%), Chiny (6,9%), Stany Zjednoczone (5,2%), Szwajcaria (4,9%).

Maszyny i urządzenia (19%), produkty chemiczne (11,3%), artykuły spożywcze, napoje i wyroby tytoniowe (10,6%), elektronika, komputery, wyroby optyczne (8,5%), sprzęt transportowy (8,1%), wyroby włókiennicze odzieżowe i obuwnicze (7,4%), produkty farmaceutyczne (6,1%).

3.2. Główne sektory gospodarki 

Trzy najważniejsze pod względem PKB sektory gospodarki Monako to: (dane za 2021 r.) działalność naukowo-techniczna – 20,3%, sektor finansowy i ubezpieczeniowy - 18,3% oraz sektor budowlany – 11,4%. Te trzy sektory tworzą ponad połowę (50,1%) bogactwa wytwarzanego w Księstwie.

Udział pozostałych sektorów w wytworzonym PKB mieści się w granicach 2,9%-9,6% Są to kolejno: sektor nieruchomości (9,6%), sektor hotelarsko-restauracyjny (9,1%), handel hurtowy (8,6%), administracja, szkolnictwo i ochrona zdrowia (8,4%), handel detaliczny (4,9%), media i komunikacja (4,9%), przemysł (3,5%), transport i magazynowanie (2,9%), i pozostałe usługi (3,8%).

Istotną rolę w gospodarce monakijskiej odkrywa sektor finansowy zatrudniający w 2021 ok. 7,8% pracujących ogółem, reprezentowany przez 33 banki, 3 towarzystwa finansowe, 60 funduszy i 55 spółek zajmujących się zarządzaniem funduszami inwestycyjnymi. Jeśli chodzi o aktywa i depozyty zarządzane przez ww. instytucje, ich łączna wartość wynosi ok. 115 mln euro.

Ważnym elementem gospodarki jest sektor turystyki i hotelarsko-gastronomiczny,
w których zatrudnienie znalazło w 2021 roku ponad 7148 osób (13,5%). Przyjazdom turystycznym sprzyja rozbudowana infrastruktura portowa, hotelowa i kongresowa, jak również łagodny klimat oraz liczne atrakcje (kasyno, prestiżowe wydarzenia sportowe, oceanarium).

3.3. Tabela głównych wskaźników makroekonomicznych

Dane publikowane są z min. rocznym opóźnieniem; części statystyk nie prowadzi się.

Choć obawiano się, że budżet państwa mocno odczuje skutki pandemii Covid-19, aktywność gospodarcza odnotowana latem 2021 roku pozwoliła na znaczne ograniczenie strat. W 2020 r. gospodarka monakijska zanotowała deficyt w wysokości -114,5 mln, a następnie -71,5 mln w czerwcu 2021 r. Ostatecznie deficyt został zredukowany do -8,8 mln euro we wrześniu 2021 roku, co oznacza spektakularne odzyskanie ponad 105 mln euro.

3.4. Handel zagraniczny.

Statystyki GUS nie podają danych dotyczących wzajemnej wymiany handlowej. Eksport i import w latach 2010-2021, wraz z udziałem przypadającym na Polskę w handlu zagranicznym ogółem, na postawie danych Księstwa Monako, przedstawia poniższa tabela.

Źródło: « Observatoire de l’Economie – Commerce Extérieur» Ministère d’Etat, IMSEE – Institut Monégasque de la Statistique et des Etudes Economiques https://www.gouv.mc/Action-Gouvernementale/L-Economie/Analyses-et-Statistiques/Publications/Observatoire-du-Commerce-exterieur ).

W dniu 19 października 2010 r. w Warszawie miało miejsce Forum Ekonomiczne Polska-Monako, z udziałem A. Arendarskiego, prezesa Krajowej Izby Gospodarczej oraz M. Dotta, prezesa Monegaskiej Izby Rozwoju Gospodarczego.

W polskich danych GUS o handlu zagranicznym towarami według krajów brak wyodrębnionej informacji o wymianie z Monako. W przypadku Monako informacje te włączone są do danych o wymianie handlowej z Francją.

3.5. Inwestycje zagraniczne.

Statystyki NBP nie uwzględniają przepływów inwestycyjnych między obydwoma krajami.

3.6. Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach
o charakterze ekonomicznym.

Monako jako członek ONZ od 1993 r. uczestniczy w pracach jej agend gospodarczych (UNIDO, UNCTAD). Księstwo jest również donorem pomocy rozwojowej, zwiększającej się systematycznie rok do roku, udzielanej w ramach:

• współpracy bilateralnej, na podstawie umów dwustronnych z państwami, samorządami bądź organizacjami pozarządowymi (w ten sposób wydatkowane jest 50% pomocy rozwojowej ogółem),
• współpracy bilateralnej lub wielostronnej z udziałem organizacji międzynarodowych i ich wyspecjalizowanych agend;
• doraźnie udzielanej pomocy humanitarnej;
• umów partnerskich  z udziałem monakijskich organizacji pozarządowych.

3.7. Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Negocjacje umowy stowarzyszeniowej Andory, Monako i San Marino z UE (z oddzielnymi protokołami dla każdego z mikropaństw) rozpoczęły się 18 marca 2015 r. ESDZ planuje ich zakończenie w 2019 r. Z uwagi na ograniczone możliwości aparatu administracyjnego mikropaństw negocjacje (runda co sześć tygodni) postępowały dotychczas dość powoli, dlatego ESDZ zapowiedziała szereg spotkań w br. w celu ich przyspieszenia. Monako w negocjacjach wspiera Francja (ekspertyzy), która wyraża zadowolenie z ich przebiegu. Zespołem negocjacyjnym Monako kieruje minister sz Gilles Tonelli.

Monako uzależnia zawarcie porozumienia od zachowania specyfiki kraju – „lignes rouges” stanowi utrzymanie priorytetu zatrudnienia dla obywateli Monako oraz zachowanie odrębnych przepisów w kwestii zakupu mieszkań, swobody osiedlania się osób fizycznych i zakładania działalności gospodarczej na terenie kraju.

Monako utrzymuje z UE stałe relacje (SP MC przy UE został akredytowany w Brukseli w 1999 r.). Od 1968 r. Monako jest częścią obszaru celnego Wspólnoty, co wynika z unii celnej z FR (brak unii celnej MC z UE). Monako nie jest stroną Układu z Schengen, jednak z uwagi na porozumienie o swobodnym przepływie osób z FR, należy do obszaru Schengen. Monako zawarło również porozumienia sektorowe z UE, m.in. umowę o zastosowaniu niektórych aktów wspólnotowych na terytorium Monako w dziedzinie leków stosowanych u ludzi i produktów weterynaryjnych, kosmetyków i wyrobów medycznych (2003 r.), a także umowę ws. opodatkowania dochodów z oszczędności w formie wypłacanych odsetek (2004 r.).

Obecnie z uwagi na brak stosownych porozumień Monako z UE produkty monakijskie nie uzyskują automatycznego dostępu do wspólnego rynku. Problem ten dotyczy także swobodnego przepływu osób, usług i swobody osiedlania się.

W dniu 5 grudnia 2017 r. UE wykreśliła Monako z listy rajów podatkowych – zarówno z listy czarnej (jurysdykcji niewspółpracujących w kwestiach podatkowych), jak i listy szarej (jurysdykcji, które zobowiązały się współpracować). Oceny dokonano na podstawie trzech kryteriów : (1) przejrzystości obiegu kapitału – Monako uzyskało notę largely compliant; (2) zrównoważonego finansowania – gospodarka Monako bazująca na modelu onshore, tj. bogactwo kraju oparte na konsumpcji rezydentów zamieszkujących Księstwo oraz przedsiębiorstw produkujących w Monako; (3) zobowiązania do wdrożenia projektu BEPS (Base erosion and profit shifting) realizowanego przez OECD (Monako zobowiązało się 17 maja 2016 r. do przyjęcia wszystkich działań obowiązkowych w ramach BEPS).

12 lipca 2016 r. UE i Monako podpisały umowę o automatycznej wymianie informacji podatkowych. Poprzednia umowa (z 2004 r.) opierała się na ówczesnej unijnej dyrektywie o opodatkowaniu dochodów z oszczędności (2003/48/WE). Dyrektywę uchylono w listopadzie 2015 r., gdyż pokrywała się z dyrektywą 2014/107/UE, która zawiera surowsze przepisy zapobiegające oszustwom podatkowym. Nowa umowa jest zgodna z globalnym standardem w zakresie automatycznej wymiany informacji finansowych opracowanym przez OECD w 2014 r. Ogranicza możliwości podatników, jeśli chodzi o ukrywanie dochodu przed urzędem podatkowym przez przemieszczenie aktywów - wymieniane są nie tylko informacje o dochodzie w postaci odsetek i dywidend, ale także o saldach rachunków i wpływach ze sprzedaży aktywów finansowych. Umowa weszła w życie 1 stycznia 2017 r.

W ostatnich latach wartość eksportu z Monako do Polski wynosiła ok.  20 mln euro. Wielkość importu pochodząca z Polski wynosi ok. 10 mln euro.

Sektorami perspektywicznymi do ew. współpracy z polską mogą być obszary gdzie Monako prowadzi aktywne działania inwestycyjne, tj. zielone technologie, smart cities, a także projekty infrastrukturalne oraz sprzęt morski (okręty, jachty).

Przykładem udanej współpracy gospodarczej polsko-monakijskiej w ostatnim czasie jest projekt powiększenia terytorium Księstwa Monako, w której uczestniczyły polskie firmy. Dzięki inwestycji zwiększono powierzchnię o 6 hektarów poprzez budowę osiedla apartamentowców w pobliżu centrum konferencyjnego Grimaldi Forum, w miejscu gdzie dziś znajduje się zatoka morska.

4.1. Gospodarcze umowy dwustronne.

Polska nie posiada umów gospodarczych z Monako.

4.2 Dwustronna wymiana handlowa

Ze względu na specyfikę Monako, wymiana handlowa Polski z Monako jest nieznaczna. Eksport Monaco do Polski w 2020 r. wyniósł 12,5 mln euro. Brak danych nt. importu.  

4.3 Wzajemne inwestycje

Statystyki nie uwzględniają przepływów inwestycyjnych między obydwoma krajami.

5.1. Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług.

W Monako wszystkie produkty, które są oznaczone znakiem zgodności CE mają swobodny dostęp do rynku.

Prowadzenie działalności handlowej, przemysłowej, rzemieślniczej lub świadczenie usług na terytorium Monako reguluje Ustawa nr 1144 z dnia 26 lipca 1991 r. Działalność ta wymaga uprzedniego uzyskania zezwolenia, o które należy wystąpić do Dyrekcji Rozwoju Gospodarczego (adres poniżej).

Direction de l’Expansion Économique

9, rue du Gabian

MC 980000 Monaco

Tel . : (+377) 98 98 98 00

Fax. : (+377) 92 05 75 20

Mail : contact-entreprise@gouv.mc

Zezwolenie, wydawane na czas określony, jest indywidualne i niezbywalne. Każda zmiana wykonywanej działalności lub jej miejsca wymaga nowego zezwolenia.
W przypadku niestosowania się do przepisów Ustawy nr 1144 zezwolenie może zostać cofnięte lub zawieszone. W niektórych obszarach reglamentowanych wymagane jest spełnienie specyficznych warunków (dotyczy to m.in. architektów, adwokatów i notariuszy, działalności bankowej i ubezpieczeniowej, kinematograficznej, medycznej, zarządzania nieruchomościami, handlu bronią, ochrony dóbr i osób, sprzedaży napojów alkoholowych).

Działalność gospodarcza w Monako może być wykonywana w następujących formach:

- przedsiębiorstwo indywidualne (handlowe, wolny zawód lub przedstawiciel handlowy),

- spółka jawna (SNC),

- spółka komandytowa (SCS),

- spółka akcyjna (SAM),

- spółka komandytowo-akcyjna (SCA),

- spółka z ograniczoną odpowiedzialnością (SARL).

Spółki zagraniczne mogą ponadto prowadzić działalność za pośrednictwem biur
i przedstawicielstw handlowych.

Jeśli działalność jest wykonywana w formie spółki akcyjnej lub spółki komandytowo-akcyjnej, zezwolenie na jej prowadzenie wydaje się na podstawie rozporządzenia
z 5 marca 1895 r. Powstanie SAM i SCA jest możliwe jedynie za zgodą rządu, udzieloną w formie zarządzenia ministerialnego. Koszty założycielskie wynoszą 1% kapitału zakładowego dla SNC i SCS oraz 1,5% plus 0,9% opłaty notarialnej dla SAM i SCA. Wpis do rejestru handlowego kosztuje 35 euro od osoby fizycznej i 55 euro od osoby prawnej.

Każda osoba posiadająca zezwolenie na prowadzenie działalności musi przystąpić do kasy ubezpieczeniowej oraz kasy emerytalnej. Wszystkie spółki są zobowiązane do sporządzenia bilansu, rachunku zysków i strat oraz raportu zarządczego. Deklarację
o rozpoczęciu działalności składa się w Wydziale Podatkowym Księstwa:

Direction des Services Fiscaux

57, rue Grimaldi

MC 98000 Monaco

Informacje dotyczące zakładania i prowadzenia różnych form działalności gospodarczej dostępne są na stronie: http://service-public-entreprises.gouv.mc/

5.2. Dostęp do rynku pracy. Świadczenie usług i zatrudnianie obywateli RP.

Wszystkie osoby, które ukończyły 16 lat i pragną przebywać na terytorium Monako dłużej niż 3 miesiące powinny uzyskać kartę rezydenta. W Monako wydawane są następujące rodzaje kart pobytowych:

• dokument pobytowy dla rezydentów tymczasowych (karta ta może być wydana niezależnie od długości pobytu na terytorium Monako, jest ważna przez okres 1 roku. Opłata za jej wydanie wynosi 7 euro),
• dokument pobytowy dla rezydentów zwykłych (może być wydana osobom po 3 latach pobytu na terytorium Monako, a także urzędnikom francuskim - jako pierwszy dokument pobytowy - oddelegowanym na terytorium Monako. Karta jest ważna przez okres 3 lat, a opłata za jej wydanie wynosi 13 euro),
• dokument pobytowy dla rezydentów uprzywilejowanych (karta może być wydana osobom, które od 10 lat przebywają na terytorium Monako. Karta jest ważna przez okres 10 lat, a opłata za jej wydanie wynosi 20 euro).
• dokument pobytowy dla małżonka osoby będącej obywatelem Monako (karta może być wydana obcokrajowcowi, który jest małżonkiem obywatela Monako
  i który przebywa na terytorium Monako od co najmniej 1 roku. Karta jest ważna przez okres 5 lat, a opłata za jej wydanie wynosi 16 euro).

W celu uzyskania karty rezydenta, należy zgłosić się do Dyrekcji Bezpieczeństwa Publicznego, w ramach której działa Wydział ds. Rezydentów i przedstawić następujące dokumenty:

1. wyciąg z krajowego rejestru karnego lub z rejestru karnego państwa, na którego terytorium przebywała osoba ubiegająca się o kartę rezydenta,
2. oświadczenie stwierdzające, że osoba ubiegająca się o kartę rezydenta nigdy nie była karana,
3. dokument poświadczający zatrudnienie, wniosek na zezwolenie na utworzenie firmy lub spółki lub zaświadczenie z banku poświadczające posiadanie wystarczających środków,
4. aktualne zdjęcie,
5. umowę najmu mieszkania lub zaświadczenie o zakwaterowaniu lub akt własności,
6. paszport.

W Monako pierwszeństwo w dostępie do rynku pracy mają osoby będące obywatelami Monako, następnie osoby posiadające kartę rezydenta lub osoby zamieszkujące na terenach przylegających do terytorium Monako. Jeżeli pracodawca chce zatrudnić obywatela polskiego, musi zwrócić się do właściwych władz, które w pierwszej kolejności zobowiązane są do poszukiwania kandydata na oferowane stanowisko w grupie osób, o których mowa powyżej. Jeżeli żadna z osób nie spełnia warunków pracodawcy, w takim wypadku istnieje możliwość zatrudnienia obywatela polskiego.

5.3. Nabywanie i wynajem nieruchomości.

Z uwagi na ograniczone pod względem wielkości terytorium Monako, ceny nieruchomości, jak też koszty najmu mieszkań w Monako są bardzo wysokie. Przy kupnie, cena mieszkania waha się od 35 tysięcy do 50 tysięcy za m2, dlatego zdecydowana większość mieszkań jest wynajmowana. Generalnie umowa najmu mieszkania jest zawierana na okres 3 lat, rzadziej na krótszy okres. Istnieje obowiązek wpłacenia kaucji mieszkaniowej, której wysokość stanowi równowartość trzymiesięcznego kosztu najmu. Przy wynajmie mieszkań bardzo często wymaga się od potencjalnego najemcy okazania referencji z banku, od ostatniego wynajmującego lub też z miejsca pracy. Istnieje szereg agencji działających na rynku nieruchomości. Informacje o nich można znaleźć pod adresem: www.chambre-immo.monte-carlo.mc

5.4. System zamówień publicznych.

Podstawowymi aktami prawnymi regulującymi rynek zamówień publicznych
w Monako są:

· Rozporządzenie nr 2.097 z dnia 23 października 1959 r. regulujące rynki państwa,

· Zarządzenie ministerialne nr 89-406 z dnia 12 lipca 1989 r. dotyczące podwykonawstwa w zakresie zamówień publicznych.

Rolę Urzędu Zamówień Publicznych pełni Wydział ds. Zamówień Publicznych (Centre Administratif – 8 rue Louis NOTARI, 98000 Monako, tel.: +377 98 98 88 17, fax: +377 98 98 86 04), który działa w ramach Departamentu Wyposażenia, Środowiska i Urbanistyki.

Spotkania biznesowe należy ustalać  z wyprzedzeniem od 2 do 3 tygodni i należy je wykonać pisemnie lub telefonicznie. W przypadku odwołania konieczne jest powiadomienie telefoniczne z uzasadnieniem. Zaleca się unikanie umawiania spotkań w lipcu i sierpniu – okresie wakacyjnym.

Warto pamiętać, że decyzje nie zapadają na spotkaniach. Jest to czas przeznaczony jedynie do dyskusji. W rozmowie należy zachować wyraźną granicę pomiędzy życiem prywatnym a zawodowym.

Monakijczycy lubią podkreślać swoją niezależność oraz zwracają uwagę, gdy ktoś myli ich z Francuzami.

1. 1. 7.1. Administracja gospodarcza

      Pałac Książęcy - http://www.palais.mc/

      Minister Stanu i  podległe Departamenty - http://www.gouv.mc/

      Dyrekcja ds. turystyki i kongresu - http://www.visitmonaco.com/

      Portal dla inwestorów i firm -  http://service-public-entreprises.gouv.mc/

      Komitet ds. Kontroli Działalności Finansowej - http://www.ccaf.mc/

      7.2. Samorządy gospodarcze

      Monakijska Izba Handlowa - http://www.cde.mc/

      Monakijska Izba Pośredników Nieruchomości - http://www.chambre-immo.monte-carlo.mc/

      7.3. Oficjalna prasa

      Monaco Matin - http://www.monacomatin.mc/

      Monaco Hebdo (tygodnik) - http://www.monacohebdo.mc/

      Il Corriere di Monaco (dziennik) - www.corrieremonaco.com

      La Gazette de Monaco - http://www.lagazettedemonaco.com/

      Centrum prasowe Rządu - www.presse.gouv.mc

      7.4. Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

      Urząd Statystyczny – http://www.imsee.mc/

      Dziennik Ustaw - http://www.legimonaco.mc/305//legismc.nsf/jo-search.html

      Kodeksy i ustawy – http://www.legimonaco.mc/305//legismc.nsf/Home

      Rejestr Handlu i Przemysłu Monako - http://www.rci.gouv.mc/rc/