W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.

Panama

Informacje ogólne

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne. Panama (oficjalna nazwa: Republika Panamy, hiszp. República de Panamá) zajmuje wąski (od ok. 50 km do ok. 200 km) pas lądu łączący Amerykę Północną z Ameryką Południową. W najwęższej części, zwanej Przesmykiem Panamskim, znajduje się Kanał Panamski. Od północy Panama graniczy z Kostaryką, od południa – z Kolumbią.

Ponad 50% powierzchni kraju zajmują wyżyny i góry Kordylierów Centralnych. Linia brzegowa Panamy charakteryzuje się licznymi zatokami, największe z nich to Panamska (od strony Oceanu Spokojnego) i Moskitów (od Morza Karaibskiego). Do terytorium Panamy należy też ok. 1600 wysp położonych wzdłuż jej wybrzeży.

Ludność: Panamę zamieszkuje 3 928 646 mieszkańców (dane z 2021 r.). Ponad 65% ludności stanowią Metysi, 16% — Mulaci i Murzyni, 12% - Indianie, 7% — ludność pochodzenia europejskiego. 

Obszar: terytorium Panamy zajmuje powierzchnię: 75.517 km2; (wg Krajowego Instytutu Geograficznego "Tommy Guardia"). Administracyjnie kraj dzieli się na 9 prowincji, 75 departamentów, 3 autonomiczne jednostki tzw. comarcas zamieszkane przez Indian (Kuna Yala, Embera, Bugle Ngöbe) i 621 powiatów (w tym 2 comarcas: Kuna i Kuna Madugandí Wargandi).

Stolica: stolicą Panamy jest Panama, miasto portowe położone nad Oceanem Spokojnym, w pobliżu Kanału Panamskiego. Liczbę mieszkańców szacuje się na ok. 1,9 mln.

Języki urzędowe:  językiem urzędowym Panamy jest hiszpański.

Warunki klimatyczne

Klimat równikowy, na północy bardzo wilgotny (opady całoroczne do 4000 mm), na południu wilgotny (opady głownie w półroczu letnim, 1500–2500 mm rocznie). Pora deszczowa jest długa (od maja do grudnia) i krótki sezon letni (od połowy grudnia do końca kwietnia). Średnia temperatura miesięczna: 26–28°C na nizinach i około 17–10°C w górach. Panama jest położona w strefie aktywnej sejsmicznie.

Główne bogactwa naturalne

  • sól kamienna,
  • rudy żelaza, manganu i miedzi
  • złoto
  • lasy mahoniowe

System walutowy, kurs i wymiana

Oficjalna walutą Panamy jest Balboa, PAB, jednak w powszechnym użyciu jest dolar amerykański. Kurs balboa: 1 PAB = 1 USD

Religia

W Panamie przeważają katolicy (48%) oraz protestanci (30%).

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

  • 1 stycznia - Nowy Rok
  • 9 stycznia - Dzień Męczenników
  • Karnawałowy poniedziałek - poniedziałek przed środą popielcową
  • Karnawałowy wtorek - wtorek przed Środą Popielcową
  • Wielki Piątek
  • 1 maja - Święto Pracy
  • 3 listopada - Dzień Niepodległości (od Kolumbii)
  • 4 listopada - Dzień Flagi
  • 5 listopada - Dzień Krzysztofa Kolumba
  • 10 listopada - Primer Grito de Independencia de la Villa de los Santos” czyli “Pierwszy krzyk Niepodległości w Villa de los Santos”- Powstanie w Villa de los Santos przeciwko Hiszpanii
  • 28 listopada - Dzień Niepodległości (od Hiszpanii)
  • 8  grudnia - Dzień Niepokalanego Poczęcia oraz Dzień Matki
  • 25 grudnia - Boże Narodzenie

Infrastruktura transportowa

Infrastruktura drogowa w Panamie jest słabo rozwinięta, zwłaszcza we wschodniej części kraju. Istnieje ok. 12 tys. km dróg, w tym ponad 1/3 o utwardzonej nawierzchni. Główny szlak transportowy stanowi Droga Panamerykańska (545 km) łącząca Panamę z Kostaryką. Długość linii kolejowej wynosi 355 km (głównie kolej wąskotorowa). Najważniejsze porty to Panama, Cristóbal, Colón i Balboa. Główny port lotniczy — Panama Tocumen.

Obowiązek wizowy

Od 23 sierpnia 2002 r. między Polską a Panamą obowiązuje umowa o ruchu bezwizowym. Zgodnie z nią obywatele polscy mający ważne paszporty mogą wjeżdżać oraz przebywać na terytorium Panamy do 90 dni bez wizy. Zwolnienie z obowiązku wizowego nie obejmuje osób zamierzających podjąć naukę, pracę lub inną działalność zarobkową, a także przyjeżdżających na pobyt stały. Każdy przyjeżdżający do Panamy ma obowiązek posiadania wystarczających środków na pokrycie kosztów pobytu (gotówka nie jest konieczna, wystarczy udokumentowany stan konta bankowego i karta kredytowa).

Panamska służba graniczna może skrócić dozwolony pobyt obcokrajowca w Panamie do mniej niż 90 dni. Turystów opuszczających Panamę samolotem obowiązuje tzw. podatek wyjazdowy (w postaci opłaty lotniskowej) w wysokości 20 USD od osoby. W Panamie nie ma obowiązku meldunkowego.

System administracyjny

Ustrój polityczny

Panama jest republiką. Głową państwa i jednocześnie szefem rządu jest prezydent wybierany w wyborach powszechnych na 5-letnią kadencję.

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Ustawodawczego wybieranego w wyborach powszechnych na 5 lat.

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd powoływany przez prezydenta i przed nim odpowiedzialny.

Struktura administracji gospodarczej

Głównym organem odpowiedzialnym za gospodarkę krajową oraz międzynarodowe relacje gospodarcze są Ministerstwo Gospodarki i Finansów oraz Ministerstwo Handlu i Przemysłu. Dodatkowo przy Ministerstwie Spraw Zagranicznych funkcjonuje Dyrekcja Generalna do Międzynarodowych Spraw Ekonomicznych. Promocją panamskiego eksportu oraz przyciąganiem zagranicznych inwestycji zajmuje się wyspecjalizowana agencja rządowa - PROPANAMA.

Sądownictwo gospodarcze

Sądownictwem gospodarczym  zajmują się: 

  • wyspecjalizowane Sądy Gospodarcze
  • Komisja Wolnej Konkurencji i Ochrony Konsumentów  (Comisión de Libre Competencia y Asuntos del Consumidor CLICAC)
  • Sąd Najwyższy
Gospodarka

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

PKB

W latach 2011-2017 Panama odnotowywała dobre wyniki gospodarcze, ze stopami wzrostu powyżej 5%. Gospodarka spowolniła w latach 2018 i 2019, gdy PKB wzrósł odpowiednio o 3,6% i 3%. W wyniku pandemii COVID-19, w 2020 r. Panama odnotowała największy w regionie spadek PKB rzędu 17,9%. Jednak w 2021 r. wzrost gospodarczy wyniósł 15,3%, podczas gdy w 2022 r. PKB Panamy wzrósł o kolejne 10,8%, osiągając poziom 73 449,3 mln USD.

Prognozy dotyczące wzrostu realnego PKB Panamy w 2023 należą do najwyższych w regionie.

Inflacja

Panama zamknęła rok 2022 skumulowaną inflacją od stycznia do grudnia na poziomie 2,9%, jak wynika z indeksu cen towarów i usług konsumpcyjnych (CPI) opublikowanego przez Narodowy Instytut Statystyki i Spisu Powszechnego (INEC).

Rachunek Bieżący

Rachunek bieżący Panamy wykazał w pierwszym kwartale 2022 r. saldo deficytu w wysokości 292,6 mln USD, co oznacza wzrost o 90,3%.

Dług Publiczny

Na koniec IV kwartału 2022 r. saldo długu publicznego wyniosło 44 274,01 mln USD, co oznacza wzrost o 3 786,15 mln USD (9,35%) w porównaniu do salda zarejestrowanego na koniec grudnia 2021 r.

Bezrobocie

Stopa bezrobocia w 2022 r. wyniosła 9,9%.

Główne sektory gospodarki

Logistyka i transport, usługi finansowe, usługi bankowe, pośrednictwo w handlu międzynarodowym (strefy wolnocłowe).

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

Wyszczególnienie

2020 2021

2022

PKB

52,938 mld USD

40,736 mld USD

73,449 mld USD

PKB na jednego mieszkańca

12,2 tys. USD 11,7 tys. USD

13,8 tys. USD

Tempo wzrostu PKB w procentach

-17,9 15,3% 10,8 %

Relacja deficytu/nadwyżki finansów publicznych do PKB w procentach

10%

 5,5%

13%

Relacja całkowitego długu publicznego do PKB w procentach

68% 58% 63,8%

Stopa inflacji (indeks cen konsumpcyjnych CPI) w procentach

-1,55%

1,6 %

1,4%

Stopa bezrobocia w procentach

18,5% 11,30% 9,9%

Wartość obrotów handlu zagranicznego (w Euro lub USD)

9,803 mln USD 5,115 mln USD

11,334 mln USD

Wartość eksportu (w Euro lub USD)

1,726 mln USD 3,558 mln USD

3, 868 mln USD

Wartość importu (w Euro lub USD)

8,077 mln USD 1,557  mln USD

7,466  mln USD

Relacja deficytu/nadwyżki na rachunku obrotów bieżących bilansu płatniczego do PKB w procentach

-10%

 -5,54%

10%

Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich w kraju urzędowania (w Euro lub USD)

4,835 mld USD

1,611 mIn USD

1,611 mIn USD

Wartość zagranicznych inwestycji bezpośrednich kraju urzędowania za granicą (w Euro lub USD)

b/d

b/d

b/d


Handel zagraniczny

Raport Rachunku Głównego Skarbu Państwa przedstawiony przez Ministerstwo Gospodarki i Finansów (MEF) podsumowuje, że eksport towarów pochodzenia krajowego wyniósł 3 558,2 mln USD, co odzwierciedla wzrost o 1 849,0 mln USD, czyli 108,2%, według danych z sekcji Handlu Zagranicznego Narodowego Instytutu Statystyki i Spisu Powszechnego (INEC). Należy zauważyć, że większość eksportu dotyczyła miedzi i jej koncentratów, które osiągnęły wartość 2 813,5 mln USD, co stanowi 79,1% eksportu ogółem. W związku z eksportem miedzi, głównymi kierunkami eksportowymi Panamy w pierwszych 6 miesiącach 2022 r. były Chiny, Japonia, Korea Południowa, Bułgaria i Niemcy. Pozostałymi produktami eksportowanymi w 2022 r. były przede wszystkim: banany, odpady metalowe, krewetki, ryby i olej palmowy. 94% całkowitego eksportu Panamy w pierwszej połowie 2022 r. wysłano drogą morską.

Import do Republiki Panamy osiągnął w 2022 r. wartość 7 466 191 mln USD, co stanowi wzrost o 2 303 487 mln USD w porównaniu z 2021 r. Wynik ten spowodowany jest przede wszystkim wzrostem cen podstawowych dóbr konsumpcyjnych, takich jak paliwa oraz produkty spożywcze. Głównymi partnerami handlowymi Panamy w 2022 pozostali: Stany Zjednoczone, Holandia, Tajwan oraz Chiny.

Inwestycje zagraniczne

Inwestycje zagraniczne w Panamie kierowane są głównie do projektów związanych z usługami, infrastrukturą, energetyką i sektorem finansowym. Przepływ bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ) w gospodarce Panamy według stanu na marzec 2022 r. osiągnął saldo netto w wysokości 716,1 mln USD, co oznacza wzrost o 203% w porównaniu do 2021 r. Zgodnie z dostępnymi danymi, do drugiego kwartału 2022 r. BIZ w Panamie wzrosły o 150% w porównaniu do poprzedniego roku.

Panama przyciąga zagranicznych inwestorów oferując szeroki wachlarz zachęt inwestycyjnych. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie: https://propanama.gob.pa/en/.

W Panamie funkcjonują specjalne strefy gospodarcze ułatwiające prowadzenie działalności, wśród nich warto wymienić: Specjalny Obszar Gospodarczy Panama-Pacyfik, strefę wolnocłową w Colón i Ciudad del Saber.

Aby rozpocząć działalność gospodarczą w Panamie należy:

1. zarejestrować się w Wydziale Dochodów (DGI) i uzyskać wpis do Krajowego Rejestru Podatników (RUC);

2. uzyskać licencję komercyjną (Aviso de Operaciones);

3. zarejestrować się w gminie, w której firma ma siedzibę;

4. zarejestrować się w Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (CSS);

5. zarejestrować się w Ministerstwie Pracy i Rozwoju Pracowników;

6. uzyskać zezwolenie na prowadzenie działalności od służb sanitarnych (Operación Sanitaria).

Istnieje możliwość założenia firmy w Panamie jako spółki zagranicznej. Musi ona być zarejestrowana w rejestrze publicznym i wnieść opłatę 250 dolarów w pierwszym roku i po 300 dolarów w kolejnych latach. Nie ma wymogów co do minimalnego kapitału. Proces rejestracji jest zwykle prowadzony przez prawnika (koszt od 800 do 2000 dolarów).

Rok rozliczeniowy pokrywa się z rokiem kalendarzowym, chociaż w niektórych przypadkach organy podatkowe mogą żądać specjalnego okresu rozliczeniowego (zawsze obejmującego dwanaście miesięcy). Organami podatkowymi są: Ministerstwo Gospodarki i Finansów oraz Urząd Celny. Firmy zagraniczne muszą być zarejestrowane w Generalnej Dyrekcji Wpływów i są zobowiązane do płacenia podatku w wysokości 25% dochodu netto. Specjalne ulgi podatkowe występują w strefach wolnocłowych.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Panama należy m.in do następujących organizacji: CEPAL, AEC, CAF. OPA i ONZ. Jest stroną Układu stowarzyszeniowego Unia Europejska – Ameryka Środkowa z 2012 r.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Z racji przynależności do Układu stowarzyszeniowego Unia Europejska – Ameryka Środkowa z 2012 r., Panama jest zobowiązana spełniać wszystkie warunki handlowe przewidziane w dokumencie.

Panama wciąż figuruje na unijnej liście krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową w zakresie podatku dochodowego od osób fizycznych (tzw. raje podatkowe). 

Dwustronna współpraca gospodarcza

Gospodarcze umowy dwustronne

Polska nie ma dwustronnej umowy gospodarczej z Panamą.

Dwustronna wymiana handlowa

Według danych GUS w  2022 r. import do Polski z Panamy wyniósł 76 mln USD i dotyczył głównie produktów pochodzenia roślinnego – bananów, arbuzów i kawy. Z kolei eksport z Polski do Panamy wyniósł prawie 93 mln USD i obejmował w głównej mierze wyroby z tworzyw sztucznych, narzędzia medyczne, urządzenia elektryczne oraz produkty z metalu. Powyższe oznacza niewielki spadek w porównaniu do dwustronnych obrotów handlowych z 2021 r., kiedy polski eksport do Panamy wyniósł 111 mln USD, a import 78 mln USD.

Wśród gałęzi rynku, które oferują największy potencjał eksportu na panamski rynek znajdują się maszyny dla budownictwa, rolnictwa oraz robót publicznych, towary konsumpcyjne, farmaceutyki, pojazdy, w tym jednostki pływające, wytwarzanie energii i technologia przemysłowa.

Wzajemne inwestycje

W chwili obecnej nie ma znaczących polskich inwestycji bezpośrednich w Panamie.

Dostęp do rynku

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

W opublikowanym przez Bank Światowy zestawieniu „Doing Business 2020”, Panama pod względem warunków sprzyjających do prowadzenia działalności gospodarczej, zajmuje 86. pozycję wśród 190 ujętych w rankingu gospodarek świata. Oznacza to spadek o 7 miejsc w tym zakresie wobec rankingu z 2019 r.

W odniesieniu do kategorii handel zagraniczny, Panama zajmuje 59. pozycję (spadek o 2 miejsca w stosunku do roku 2019).

Procedury importowe w Panamie wymagają sporządzenia 4 dokumentów, a całkowity czas i koszt związany z procedurami importowymi (dokumentacja i odprawa na granicy) to stosownie 30 godzin i 540 USD. Procedury eksportowe wymagają sporządzenia 5 dokumentów, a całkowity czas i koszt związany z procedurami eksportowymi (dokumentacja i odprawa na granicy) to stosownie 30 godzin i 330 USD.

Gospodarka Panamy jest otwarta i dynamiczna, z dobrze rozwiniętym sektorem usług. Kraj ma również dogodną lokalizację geograficzną, dzięki której stał się nowoczesną platformą logistyczną, z jej głównym atutem – Kanałem Panamskim. Panama jest międzynarodowym centrum redystrybucji dóbr, ruchu pasażerskiego i komunikacji międzynarodowej. W strefie wolnocłowej w Colón działa około 3000 firm, a wielkość rocznych obrotów wynosi ponad 19 mld USD. W Międzynarodowym Centrum Bankowości funkcjonuje ponad 90 instytucji finansowych.

Bariery:

- pozwolenie na import jest wymagane dla niektórych towarów objętych kontyngentem lub mających wpływ na produkcję krajową;

- import produktów pochodzenia roślinnego i zwierzęcego wymaga przedłożenia świadectwa sanitarnego wystawionego w kraju pochodzenia, a ich zatwierdzanie przez miejscowe instytucje trwa bardzo długo;

- środki owadobójcze, leki i ich pochodne wymagają certyfikatu, potwierdzającego ich dopuszczenie do sprzedaży w kraju ich pochodzenia;

- w niektórych sektorach gospodarki, istotnych dla interesu narodowego, istnieją ograniczenia dla inwestycji zagranicznych. Są to m.in.:

1. ograniczenie zakupu ziemi: artykuł 286 Konstytucji zakazuje cudzoziemcom nabywania gruntów państwowych, a także prywatnych, położonych w odległości mniejszej niż 10 km od granicy;

2. ograniczenie w prowadzeniu handlu detalicznego: artykuł 288 Konstytucji zastrzega handel detaliczny dla rodowitych Panamczyków, obcokrajowców posiadających kartę stałego pobytu od co najmniej trzech lat oraz licencjonowanych podmiotów prawnych;

3. połów niektórych gatunków ryb w wodach Panamy jest zarezerwowany dla podmiotów krajowych, co określa Ustawa o Zasobach Morskich. Artykuł 4 nr 38 przepisów wykonawczych z dnia 15 czerwca 1992 r. zastrzega dla obywateli Panamy połowy tuńczyka na łodziach poniżej 150 ton wyporności i połowy krewetek w wodach przybrzeżnych na łodziach poniżej 10 ton wyporności (Artykuł 3 nr 124 z 8 listopada 1990 r.);

4. artykuł 74 ustawy nr 21 z 29 stycznia 2003 zezwala firmom zagranicznym na lotniczy transport kabotażowy, o ile Panama ma podpisaną umowę z państwem, w którym te firmy są zarejestrowane. Nie wszystkie takie umowy zawierają pozwolenie na tego typu transport. Np. Hiszpania od 2001 r. ma podpisaną Umowę o Transporcie Lotniczym z Panamą, która jednak nie uwzględnia transportu kabotażowego;

5. artykuł 14 ustawy nr 24 z dnia 30 czerwca 1999 rezerwuje dla obywateli Panamy prawo do działalności nadawczej.

Dostęp do rynku pracy

Kodeks pracy przewiduje zatrudnianie cudzoziemców pod warunkiem udzielenia zezwolenia na pracę przez Ministerstwo Pracy i Rozwoju Pracowników. Jednak co do zasady, pracownicy zagraniczni nie mogą przekroczyć 10% wszystkich zatrudnionych w firmie ani 10% funduszu płac. Na takich samych prawach jak obywateli Panamy można zatrudniać cudzoziemców pozostających w związku małżeńskim z Panamczykami oraz cudzoziemców przebywających w Panamie od minimum 10 lat. W przypadku pracowników technicznych lub specjalistycznych udział personelu zagranicznego może sięgać 15% wszystkich pracowników (jednak istnieje obowiązek szkolenia Panamczyków, by mogli zastąpić cudzoziemców, gdy ich kontrakt przekroczy 6 miesięcy). Firmy zatrudniające mniej niż 10 pracowników mogą zatrudniać jednego pracownika zagranicznego.

Podatek i składkę na ubezpieczenie społeczne płaci zarówno pracownik, jak i pracodawca, odpowiednio 9,75% i 12,25%. Pracownicy na własny rachunek płacą 12,5% od 52% dochodu brutto.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Brak ograniczeń w tym zakresie.

System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne ogłaszane są na stronie: https://www.panamacompra.gob.pa/Inicio/#!/ 

Różnice kulturowe w kontaktach biznesowych

Z uwagi na wieloletnią obecność Amerykanów w Panamie, popularny jest amerykański styl biznesowy. Pierwsze spotkanie jest bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na dalszy proces prowadzenia negocjacji. Panamczycy sprawiają wrażenie zrelaksowanych i pewnych siebie, raczej stosujących ubranie mniej formalne (bez garniturów), ale bardzo dobrej jakości i znanych marek. Uścisk dłoni i wymiana wizytówek to pierwsza czynność przy rozmowach. Panamczycy, w odróżnieniu do obywateli innych państw regionu, są dość punktualni, prowadzą bardzo krótką rozmowę wprowadzającą i po paru minutach przechodzą do sedna sprawy. Można być pewnym, że rozmowy okazały się owocne, jeśli po ich przeprowadzeniu panamski rozmówca przechodzi na tematy osobiste, rodzinne lub związane z krajem pochodzenia albo zainteresowaniami, chcąc niejako lepiej poznać potencjalnego partnera. Mile widziane są upominki, choć nie należy się ich spodziewać od panamskiego rozmówcy – powinien to być upominek z kraju pochodzenia, np. niedostępny na rynku lokalnym alkohol. Na ogół nie powinny być to książki ani albumy. Pożegnanie jest zazwyczaj bardzo braterskie i ciepłe. Kontakty z osobami pochodzenia żydowskiego lub arabskiego są ściśle związane z obyczajami obowiązującymi w ich kulturach i należy je szanować.

Panamczycy są dość opieszali w kontekście udzielania odpowiedzi na maile, telefony etc. Posługują się nowoczesnymi aplikacjami, a najbardziej powszechną metodą komunikacji jest aplikacja Whatsapp. Brak rychłej odpowiedzi nie przesądza o fiasku przedsięwzięcia: żeby nie zniechęcić partnera biznesowego, należy nalegać i upominać się o informacje nie częściej niż co 4-5 dni.

Przydatne kontakty i linki

Panamá Tramita

Zbiór wszystkich wymaganych procedur i formalności urzędowych w Panamie

PROPANAMA

Panamska agencja ds. promocji eksportu i inwestycji zagranicznych

INEC

Panamski Urząd Statystyczny

Autoridad Nacional de Aduanas

Panamski Urząd Celny


Data aktualizacji:  czerwiec 2023

{"register":{"columns":[]}}