Polska w Panamie

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Położenie geograficzne: państwo w Ameryce Środkowej, położone między Hondurasem na północy, a Kostaryką na południu. Na zachodzie na długości 320 km otaczają je wody Oceanu Spokojnego, a na wschodzie na długości 480 km – wody Morza Karaibskiego.

Ludność: 6,2 mln mieszkańców (2020). Skład etniczny: Metysi (69%), biali (17%), Murzyni (7%) oraz Indianie (5%). Ponad 50% populacji mieszka w miastach, z których największe to: stolica Managua (2,2 mln mieszkańców), Leon, Masaya, Tipitapa.

Obszar: Nikaragua zajmuje 130 370 km2 (98. miejsce na świecie). Największe terytorialnie państwo w Ameryce Środkowej.

Stolica: Managua.

Język urzędowy: hiszpański.

Warunki klimatyczne

W Nikaragui panuje klimat równikowy, na wschodzie wilgotny z całorocznymi opadami (od 3000 mm do 6000 mm), na zachodzie bardziej suchy z porą deszczową trwającą od maja do listopada. Średnia temperatura miesięczna wynosi 26–27°C na nizinach i ok. 20°C w górach.

Główne bogactwa naturalne

Złoto, srebro, miedź, wolfram, ołów, cynk, drewno, organizmy morskie.

System walutowy, kurs i wymiana

Waluta: 1 córdoba = 100 centavos (1 USD = 33,72 NIO; stan na 30.11.2021 r.)

Religia - katolicy 58,5%; ewangelicy 21,6%; bezwyznaniowcy 15,7%.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

1 stycznia – Nowy Rok; 1 lutego – Dzień Lotnictwa Wojskowego; 1 maja – Święto Pracy; 27 maja – Dzień Sił Zbrojnych; 19 lipca – Dzień Wyzwolenia; 14 września – Rocznica bitwy pod San Jacinto; 15 września – Dzień Niepodległości; 2 listopada – Wszystkich Świętych; 25 grudnia – Boże Narodzenie. Święta ruchome: Wielki Czwartek, Wielki Piątek.

Infrastruktura transportowa

Nikaragua dysponuje 4 lotniskami międzynarodowymi, m.in. w Managui i na Corn Island. Sieć drogowa liczy 19 137 km, z czego tylko niewiele ponad 2000 km to drogi asfaltowe.

Najważniejsze porty morskie znajdują się w Bluefields i El Rama na wybrzeżu M. Karaibskiego oraz Corinto nad Pacyfikiem. Dostęp do Internetu posiada 4% ludności.

Obowiązek wizowy

Obywatele RP nie są objęci obowiązkiem wizowym przy przejeździe tranzytem i pobycie nieprzekraczającym 90 dni. Paszport winien być ważny mini­mum 6 miesięcy od daty wjazdu. Przekraczając granicę, należy okazać bilet powrotny lub umożliwiający kontynuację podróży, a także mieć 500 USD w gotówce. Turyści podróżujący samo­lotem powinni pamiętać, że obowiązuje opłata lotniskowa przy wyjeździe. Podróżujący lądem zobowiązani są do wniesienia opłaty wjazdowej i wyjazdowej.

Ustrój polityczny

Zgodnie z konstytucją z 1987 r. (zmienianą w 1995, 2000, 2010 i 2014 r.), Nikaragua jest republiką, z prezydentem - wybieranym w wyborach bezpośrednich na 5 lat - jako głową państwa, szefem rządu i naczelnym dowódcą sił zbrojnych. Od stycznia 2007 r. nieprzerwanie funkcję prezydenta pełni Daniel Ortega Saavedra (w listopadzie 2021 r. wybrany na czwartą z rzędu kadencję) z partii Sandinistowski Front Wyzwolenia Narodowego (Frente Sandinista de Liberación Nacional, FSLN).

Władza ustawodawcza

Władza ustawodawcza należy do 1-izbowego Zgromadzenia Narodowego, złożonego z 92 członków, wybieranych na 5-letnią kadencję. 

Władza wykonawcza

Władzę wykonawczą sprawuje rząd, powoływany przez prezydenta i przed nim odpowiedzialny.

Struktura administracji gospodarczej

Głównym urzędem centralnym odpowiedzialnym za administrację gospodarczą jest Ministerstwo Rozwoju, Przemysłu i Handlu (Ministerio de Fomento, Industria y Comercio, MIFIC), w którego gestii leżą rozwój przemysłu, przedsiębiorczości i eksportu oraz ochrona konkurencyjności i własności intelektualnej. Ministerstwo Finansów (Ministerio de Hacienda y Credito Publico) zajmuje się finansami publicznymi, skarbem państwa oraz polityką podatkową i celną. Ministerstwo Energetyki i Górnictwa (Ministerio de Energia y Minas, MEM) prowadzi sprawy związane z polityką energetyczną. Rolnictwo, hodowla i leśnictwo oraz rozwój wsi należą do kompetencji Ministerstwa Rolnictwa i Leśnictwa (Ministerio Agropecuario y Forestal, MAGFOR). Transport, budownictwo i infrastruktura publiczna to kwestie prowadzone przez Ministerstwo Transportu i Infrastruktury (Ministerio de Transporte e Infraestructura). Zadaniem agencji ProNicaragua jest wspieranie eksportu i inwestycji zagranicznych.

Polityka monetarna i kredytowa oraz nadzór na systemem finansowym leżą w kompetencjach Banku Centralnego Nikaragui (Banco Central de Nicaragua, BCN).

Sądownictwo gospodarcze

Działalność gospodarcza w Nikaragui regulowana jest przez Kodeks Handlowy z 1914 r. z późniejszymi zmianami.

Nie istnieją wyspecjalizowane sądy ds. gospodarczych. Sądownictwo gospodarcze funkcjonuje w ramach sądów rejonowych (I instancja), sądów apelacyjnych (II instancja) oraz Wydziału ds. cywilnych Sądu Najwyższego (instancja najwyższa).

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Po niewielkim spadku PKB w 2020 r., który wyniósł -2%, gospodarka Nikaragui wzrosła aż o 10% w 2021 r. Następnie w 2022 r. wrost PKB wyniósł 3,8%, jak wynika z oficjalnych danych opublikowanych przez Bank Centralny Nikaragui. Gospodarcze ożywienie regionu wpłynęło bardzo pozytywnie na nikaraguańską produkcję i eksport. Na sytuację gospodarczą Nikaragui negatywny wpływ ma jednak polityka reżimu Daniela Ortegi, powodująca kolejne fale migracji. W jej efekcie na plantacjach sezonowo brakuje rąk do pracy. Największym problemem Nikaragui jest jej dług zagraniczny, który przekracza 100% PKB.

Główne sektory gospodarki

Udział poszczególnych sektorów gospodarki w tworzeniu PKB przedstawia się następująco: 50% usługi (głównie turystyka), 18% przemysł, 31% rolnictwo. Nikaragua ma bogate zasoby ziemi uprawnej. Większość gospodarstw jest niewielka obszarowo i mało wydajna, a pola są słabo nawodnione. Rolnictwo zdominowane jest przez uprawy kawy (trzeci po Hondurasie i Gwatemali producent w Ameryce Centralnej), bananów i trzciny cukrowej. Hodowla bydła i produkcja mleczna od kilku lat odnotowują systematyczny wzrost, głównie dzięki eksportowi do krajów objętych umowami o wolnym handlu.

Przemysł zdominowany jest przez sektor montażowo-wytwórczy „maquila”, nastawiony przede wszystkim na produkcję tekstyliów i elektrycznych części samochodowych.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych:

Handel zagraniczny

Rok 2022 Nikaragua zamknęła eksportem, który wyniósł 7 730,8 mln dolarów, czyli był wyższy o 865,6 mln w porównaniu z 2021 r. Z kolei import opiewał na 10 124,7 mln dolarów co oznacza wzrost o 21% w porównaniu z 2021 r. W efekcie deficyt handlowy kraju wyniósł 2393,8 mln USD i był wyższy o 59,5 proc. w porównaniu do 2021 r. wyniku. W 2022 r. głównymi towarami eksportowymi były złoto, kawa, odzież, mięso wołowe. Głównym odbiorcą towarów pozostają Stany Zjednoczone. Produkty takie jak ropa naftowa, oleje mineralne, leki oraz odzież były importowane głównie z USA, Meksyku i Chin.

Inwestycje zagraniczne

Nikaragua przyciągnęła w zeszłym roku 1842,3 mln dolarów bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ), o 25% więcej niż w 2021 r.

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Nikaragua jest stroną Strefy Wolnego Handlu CAFTA-DR między państwami AŚ, USA i Dominikaną oraz traktatów o wolnym handlu z Meksykiem, Panamą i Tajwanem. W lutym 2007 r. wstąpiła do Boliwariańskiej Alternatywy dla Ameryki (ALBA), inicjatywy powołanej przez byłego prezydenta Wenezueli H. Chaveza. Rząd Nikaragui wykorzystuje ALBA i ścisłe związki z Wenezuelą do finansowania inwestycji publicznych i zwiększania roli partii FSLN w gospodarce.

Nikaragua jest członkiem następujących porozumień i organizacji międzynarodowych: ALBA, BCIE, CACM, FAO, G-77, IADB, IAEA, IBRD, ICAO, ICRM, IDA, IFAD, IFC, IFRCS, ILO, IMF, IMO, Interpol, IOC, IOM, IPU, ITSO, ITU, ITUC, LAES, LAIA (obserwator), MIGA, NAM, OPANAL, OPCW, PCA, PetroCaribe, RG, SICA, UN, UNCTAD, UNESCO, UNHCR, UNIDO, UPU, WCO, WHO, WIPO, WMO, WTO. W listopadzie 2021 r. Nikaragua wystąpiła z Organizacji Państw Amerykańskich.

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Jako strona Systemu Integracji Środkowoamerykańskiej (SICA), Nikaragua utrzymuje wielopłaszczyznowe stosunki z UE.

W maju 2010 r. w ramach odbywającego się w Madrycie szczytu UE-AŚ, Nikaragua, wraz z pozostałymi krajami regionu, podpisała tekst Umowy Stowarzyszeniowej z UE. Porozumienie obejmuje aspekty polityczne i gospodarcze oraz współpracę w zakresie rozwoju. W wymiarze gospodarczym układ ustanawia obszar wolnego handlu w zakresie produktów przemysłowych i obniżenie taryf celnych dla niektórych towarów rolnych (banany, mięso, ryż). Nikaragua była pierwszym państwem, które ratyfikowało Umowę Stowarzyszeniową. Część handlowa porozumienia jest tymczasowo stosowana z Nikaraguą od 1 sierpnia 2013 r. Do czasu pełnego wejścia w życie ww. umowy, kształt stosunkom Nikaragui z UE nadaje Umowa ramowa o współpracy gospodarczej między UE i AŚ z 1993 r.

W świetle danych za rok 2021, Nikaragua dla UE-27 jest 128. pod względem wielkości obrotów partnerem handlowym (110. w imporcie i 142. w eksporcie). Udział Nikaragui zarówno w ogólnym imporcie, jak i eksporcie UE jest znikomy.

W 2021 r. (w porównaniu z rokiem 2020) import UE z Nikaragui wzrósł o 9,1% i osiągnął poziom ok. 341 mln EUR. Eksport UE do tego kraju wzrósł w tym okresie o 27,0%, do poziomu 214 mln EUR.

UE dla Nikaragui jest 3., po USA i Meksyku, pod względem wielkości obrotów, partnerem handlowym (3., po USA i Chinach, pod względem importu oraz 4. pod względem eksportu). W 2021 r. udział importu z UE w ogólnym imporcie Nikaragui wyniósł 11,4%. W przypadku eksportu Nikaragui, współczynnik ten wyniósł 5,5%.

Gospodarcze umowy dwustronne

Relacje gospodarcze z Nikaraguą reguluje Umowa Stowarzyszeniowa UE-AŚ z 2012 r. 

Dwustronna wymiana handlowa

Na tle wymiany handlowej Polski z państwami Ameryki Środkowej, wymiana dwustronna z Nikaraguą należy do jednej z najniższych. Fluktuacje odnotowane w ostatnich latach w wartości i strukturze obrotów z Nikaraguą wskazują, że w dużej mierze opierają się one na okazjonalnych transakcjach przeprowadzanych na międzynarodowym rynku towarowym w zależności od aktualnych cen. Często towary trafiają z Polski do Nikaragui poprzez międzynarodowych pośredników, a bezpośrednie kontakty handlowe miejscowych i polskich przedsiębiorców odnotowywane są sporadycznie.

Wymiana handlowa pomiędzy oboma krajami w 2022 r. kształtowała się w następujący sposób: eksport do Nikaragui wyniósł 2,7 mln USD, zaś import do Polski - 7 mln USD. Importowaliśmy głównie produkty pochodzenia roślinnego - kawę, banany i orzeszki ziemne, z kolei do produktów eksportowych zaliczały się w głównej mierze słód jęczmienny, tekstylia oraz artykuły z tworzyw sztucznych.

Wzajemne inwestycje

Dane Narodowego Banku Polskiego nie odnotowują, by firmy zarejestrowane w Nikaragui dokonywały bezpośrednich inwestycji zagranicznych w Polsce. Również w danych NBP brak jest informacji, by polskie firmy inwestowały w Nikaragui.

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Polskie firmy nie informowały placówki o barierach w handlu z Nikaraguą. Niemniej jednak przeszkody, na które natrafiają inni europejscy eksporterzy to m.in.:

1. Słabo rozwinięta infrastruktura podnosząca koszty prowadzenia biznesu (porty, drogi).
2. Skomplikowane i czasochłonne przepisy gospodarcze i wymogi sanitarne.
3. Słaby i skorumpowany system prawny, utrudniający egzekwowanie praw własności i rozstrzyganie sporów handlowych.
4. Korupcja wśród urzędników państwowych, opieszałość w postępowaniu celnym oraz niewłaściwe klasyfikowanie towarów. Według wskaźnika percepcji korupcji Transparency International, Nikaragua w 2020 r. zajęła 159 miejsce na 180 krajów).

Nikaragua zapewnia traktowanie narodowe inwestorom zagranicznym. Generalnie, wszystkie sektory gospodarki - z wyjątkiem transportu lotniczego, morskiego i drogowego - są otwarte dla inwestycji zagranicznych.

W rankingu gospodarek przyjaznych biznesowi „Doing Business 2020” opublikowanym przez BŚ, Nikaragua zajęła 142 miejsce (na 190 państw sklasyfikowanych).

Dostęp do rynku pracy

Cudzoziemiec zamierzający podjąć pracę jest zobowiązany posiadać prawo stałego pobytu oraz uzyskać pozwolenie na pracę z Instytutu Migracyjnego. Szczegółowe informacje dostępne są na stronie www.migob.gob.ni.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Prawo Nikaragui zezwala na nabywanie ziemi i nieruchomości przez obcokrajowców.

System zamówień publicznych

Nikaragua nie jest stroną Porozumienia w sprawie zamówień rządowych (Agreement on Government Procurement, GPA). Główne akty prawne regulujące proces zamówień publicznych to: Ley de contrataciones administrativas del sector público z 2010 r. i Ley de contrataciones municipales z 2007 r. Informacje o przetargach zamieszczane są na stronie www.nicaraguacompra.gob.ni.

Uścisk dłoni i wymiana wizytówek to pierwsza czynność przy rozmowach. Nikaraguańczycy są dość punktualni, prowadzą długą rozmowę wprowadzającą i po wymianie zdań na tematy ogólne przechodzą do sedna sprawy. Można być pewnym, że rozmowy okazały się owocne, jeśli po ich przeprowadzeniu rozmówca przechodzi na tematy osobiste, rodzinne lub związane z krajem pochodzenia albo zainteresowaniami, chcąc niejako lepiej poznać potencjalnego partnera. Mile widziane są upominki – powinien to być upominek z kraju pochodzenia, np. niedostępny na rynku lokalnym alkohol. Pożegnanie jest zazwyczaj bardzo braterskie i ciepłe.

Nikaraguańćzycy są dość opieszali w kontekście udzielania odpowiedzi na maile, telefony etc. Brak rychłej odpowiedzi nie przesądza o fiasku przedsięwzięcia: żeby nie zniechęcić partnera biznesowego, należy nalegać i upominać się o informacje nie częściej niż co 4-5 dni.

Administracja gospodarcza

Ministerstwo Rozwoju, Przemysłu i Handlu / Ministerio de Fomento, Industria y Comercio www.mific.gob.ni

Ministerstwo Finansów / Ministerio de Hacienda y Credito Publico www.hacienda.gob.ni

Ministerstwo Energetyki i Górnictwa / Ministerio de Energia y Minas www.mem.gob.ni

Ministerstwo Rolnictwa / Ministerio Agropecuario www.mag.gob.ni

Ministerstwo Transportu i Infrastruktury / Ministerio de Transporte e Infraestructura www.mti.gob.ni

Bank Centralny Nikaragui / Banco Central de Nicaragua www.bcn.gob.ni

Samorządy gospodarcze

Izba Handlowa Nikaragui / Camara de Comercio de Nicaragua www.ccsn.org.ni 

Izba Przemysłowa Nikaragui / Cámara de Industrias de Nicaragua www.cadin.org.ni

Amerykańska Izba Handlowa w Nikaragui / Cámara de Comercio Americana de Nicaragua www.amcham.org.ni

Oficjalna prasa ekonomiczna

La Prensa www.laprensa.com.ni

El Nuevo Diario www.elnuevodiario.com.ni

Confidencial www.confidencial.com.ni

Oficjalne strony o charakterze ekonomicznym

www.pronicaragua.org