Polska w Tanzanii

Położenie geograficzne, ludność, obszar, stolica, język urzędowy

Malawi jest państwem śródlądowym położonym nad jeziorem Niasa (inna nazwa Malawi) w Afryce Wschodniej. Z południowych krańców jeziora wypływa najdłuższa rzeka kraju – Shire - będąca dopływem Zambezi. W krajobrazie dominują wysokie płaskowyże, w tym płaskowyż Nyika sięgający 2600 m n.p.m. oraz wyżyna Shire, która przechodzi w masyw górski Mulanje (najwyższy szczyt 3002 m.n.p.m).

Powierzchnia: 118 tys. km2

Sąsiedzi: Mozambik, Tanzania i Zambia

Ludność: 20,8 mln. Główne grupy etniczne to Chewa (34,3 %), Lomwe (18,8 %), Yao (13,2 %), Ngoni (10,4 %) i  Tumbuka (9,2 %).

Stolica: Lilongwe

Języki urzędowe: angielski (urzędowy), czewa (narodowy).

Warunki klimatyczne

W Malawi występuje klimat podrównikowy – subtropikalny. Znaczne rejony kraju mają charakter górski. Średnie temperatury roczne wynoszą od około 20°C w lipcu do 30°C w październiku (na płaskowyżach w najzimniejszym okresie od 14°C do 16°C), a pora deszczowa trwa od listopada do maja.

Główne bogactwa naturalne

Ziemia uprawna stanowi 40% powierzchni kraju. Większość upraw służy zaspokojeniu potrzeb żywieniowych ludności kraju (kukurydza, słodkie kartofle, ryż, proso, sorgo, maniok, warzywa). Malawi posiada różnorakie pokłady złóż mineralnych: wapienia, zasoby wodne, nieeksploatowane pokłady uranu, węgla i boksytu.

System walutowy, kurs i wymiana

Walutą Malawi jest kwacha malawijska (MWK), której równowartość w styczniu 2023 r. wynosiła:

100 MWK = 0,43 PLN
100 MWK = 0,10 USD
100 MWK = 0,09 EUR

Religia

Malawi jest państwem wielowyznaniowym.  Chrześcijanie stanowią 77,3% ludności kraju, muzułmanie – 13,8%, a reszta wyznawców to animiści i wyznania lokalne.

Wykaz dni świątecznych i wolnych od pracy

Święta stałe:

• 1 stycznia: Nowy Rok
• 15 stycznia: Dzień Johna Chilembwe
• 3 marca: Dzień Męczenników
• 1 maja: Dzień Pracy
• 14 maja: Dzień Wolności (Dzień Kamuzu)
• 6 lipca: Dzień Niepodległości
• 15 października: Dzień Mark
• 25 i 26 grudnia: Boże Narodzenie

Święta ruchome:

• Wielki Piątek
• Poniedziałek Wielkanocny
• Id al-Fitr
• Id al-Adha

Infrastruktura transportowa

Transport w Malawi jest słabo rozwinięty. Kraj ma 39 lotnisk, 6 z utwardzonymi pasami startowymi i 33 z nieutwardzonymi pasami startowymi. Ma 797 km linii kolejowych, wszystkie wąskotorowe. Malawi ma również 700 km dróg wodnych na jeziorze Malawi i wzdłuż rzeki Shire.

Obowiązek wizowy

Od obywateli polskich wymagana jest wiza pobytowa. Aktualne informacje na ten temat można uzyskać w Informacjach dla podróżujących.

Ustrój polityczny

Malawi uzyskało niepodległość od Wielkiej Brytanii w 1964 r. W tym samym roku zmieniło nazwę Niasa na Malawi, a republiką zostało w 1966 r. Obecnie jest państwem unitarnym, podzielonym na trzy regiony i 28 dystryktów. Malawi jest republiką prezydencką. Regiony i dystrykty zarządzane są przez administratorów i komisarzy mianowanych przez rząd centralny.

Do roku 1993 Malawi było państwem jednopartyjnym. System wielopartyjny  wprowadzono po referendum w 1993 r.

Prezydent, wybierany jest w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję.  Jest jednocześnie szefem rządu. Decyduje o składzie Rady Ministrów.

Władza ustawodawcza

Głównym organem władzy ustawodawczej jest jednoizbowy parlament - Zgromadzenie Narodowe, którego 193 członków wybieranych jest w głosowaniu powszechnym na pięcioletnią kadencję. Mimo, że konstytucja Malawi przewiduje funkcjonowanie Senatu, w praktyce ten organ nie istnieje.

Władza wykonawcza

Władza wykonawcza należy do prezydenta, który jest zarówno głową państwa, jak i szefem rządu.

Struktura administracji gospodarczej

Sprawy gospodarcze państwa należą do kompetencji Ministerstwa Przemysłu, Handlu i Turystyki. Pozostałymi resortami gospodarczymi są: Ministerstwo Rolnictwa, Irygacji i Rozwoju Sektora Wody, Ministerstwo Transportu i Robót Publicznych, Ministerstwo Finansów, Planowania Gospodarczego i Rozwoju, Ministerstwo Zasobów Naturalnych, Energetyki i Górnictwa, Ministerstwo Edukacji, Nauki i Technologii.

W Malawi działa kilka izb handlowych. Najważniejszą z nich jest Malawi Investment and Trade Centre.

Sądownictwo gospodarcze

System prawny Malawi jest oparty na systemie brytyjskim i składa się z sądów niższych instancji, Sądu Najwyższego i Sądu Apelacyjnego. Istnieją również sądy konwencjonalne i tradycyjne. Najwyższym prawem kraju jest konstytucja pochodząca z 1995 roku, która zastąpiła pierwotną konstytucję z 1966 r. Sądy krajowe zajmują się procesami gospodarczymi w oparciu o system prawny oparty na systemie brytyjskim.

Zapisy konstytucji zapewniają niezależne sądownictwo, jednakże system wymiaru sprawiedliwości nie jest nieefektywny z uwagi na brak właściwych archiwów, braki w obsadzie sędziowskiej i długi okres oczekiwania na rozpoczęcie spraw.

Ogólna charakterystyka sytuacji gospodarczej

Malawi należy do najsłabiej rozwiniętych krajów świata. Wyniki gospodarcze kraju były historycznie słabe ze względu na  niestabilność makroekonomiczną, słabą infrastrukturę, korupcję, wysoki wzrost liczby ludności oraz słabe wyniki zdrowotne i edukacyjne, które ograniczają wydajność pracy. Gospodarka jest głównie rolnicza, a około 80% ludności mieszka na obszarach wiejskich.

Gospodarka zależy od znacznego napływu pomocy gospodarczej z MFW, Banku Światowego i poszczególnych krajów-darczyńców. Darczyńcy wstrzymali bezpośrednie wsparcie budżetowe w latach 2013–2016 ze względu na obawy związane z korupcją i niedbalstwem budżetowym, ale Bank Światowy wznowił wsparcie budżetowe w maju 2017 r.

Główne sektory gospodarki

Rolnictwo stanowi około jedną trzecią PKB i 80% dochodów z eksportu. Wydajność sektora tytoniowego jest kluczem do krótkoterminowego wzrostu, ponieważ tytoń stanowi ponad połowę eksportu, chociaż Malawi chce zdywersyfikować uprawy.

Tabela najważniejszych wskaźników makroekonomicznych

*Dane Banku Światowego

Handel zagraniczny

Dochód z eksportu w głównej mierze zależy od tytoniu (55% eksportu). Innymi towarami eksportowymi są: suszone warzywa (8,8%), cukier (6,7%), herbata (5,7%), bawełna (2%), orzeszki ziemne, kawa, soja. Malawi importuje żywność, produkty naftowe, półfabrykaty, towary konsumpcyjne i sprzęt transportowy.

W 2019 roku Malawi było 145. gospodarką na świecie pod względem PKB, 156. w eksporcie ogółem, 154. pod względem importu ogółem, 186. gospodarką pod względem PKB per capita.

Wg danych za rok 2019 Malawi eksportowało towary głównie do Belgii (168 mln USD), Stanów Zjednoczonych (89 mln USD), Egiptu (72,3 mln USD), RPA (60,4 mln USD) i Niemiec (58,3 mln USD). Import pochodził zaś głównie z RPA (480 mln USD), Chin (456 mln USD), Zjednoczonych Emiratów Arabskich (264 mln USD), Indii (238 mln USD) i Wielkiej Brytanii (220 mln USD).

Inwestycje zagraniczne

Dane dotyczące bezpośrednich inwestycji zagranicznych (Foreign Direct Investment, FDI) publikowane są corocznie w "World Investment Report" wydawanym przez UNCTAD. 

Uczestnictwo w wielostronnych organizacjach i porozumieniach o charakterze gospodarczym

Malawi jest członkiem następujących organizacji międzynarodowych: Organizacja Narodów Zjednoczonych (ONZ), Wspólnota Rozwoju Afryki Południowej (Southern African Development Community, SADC), Bank Światowy, Międzynarodowy Fundusz Walutowy (IMF), Światowa Organizacja Handlu (WTO), Grupa AKP, Commonwealth, Wspólny Rynek Afryki Wschodniej
i Południowej (Common Market for Eastern and Southern Africa, COMESA), Unia Afrykańska, Afrykański Bank Rozwoju (African Development Bank, AFDB), Multilateral Investment Guarantee Agency (MIGA), Światowa Organizacja Handlu (WHO), UNIDO, UNESCO, UNCTAD (Konferencji Narodów Zjednoczonych ds. Handlu i Rozwoju).

Stosunki gospodarcze z Unią Europejską

Unia Europejska pozostaje największym partnerem handlowym Malawi na świecie pod względem całkowitego handlu (20,8%). Eksport Malawi do UE obejmuje głównie napoje i tytoń, cukier i herbatę, podczas gdy kraj ten importuje głównie chemikalia, maszyny / urządzenia i sprzęt transportowy z UE.

Malawi korzysta z preferencyjnego traktowania w dostępie do rynku UE i podlega reżimowi „wszystko oprócz broni” (EBA).

Gospodarcze umowy dwustronne

Brak.

Dwustronna wymiana handlowa

Wzajemne inwestycje

Brak

Dostęp do rynku dla polskich towarów i usług

Polskie firmy nie napotykają żadnych dodatkowych barier w eksporcie do Malawi, mają pełnoprawny dostęp do tego rynku i takie same warunki jak inne firmy z UE.   

Dostęp do rynku pracy

Rząd Malawi nie stosuje żadnych utrudnień w dostępie do rynku pracy. W celu przyciągnięcia inwestycji do Malawi rząd tego kraju zaaprobował szereg ulg inwestycyjnych, podatkowych oraz dochodowych. Istnieją tez specjalne strefy proeksportowe – Export Processing Zones. Firmy w takich strefach korzystają ze zwolnień od podatku dochodowego, zwolnień celnych na import dóbr inwestycyjnych, zwolnień z podatku VAT i in.

W celu ubiegania się o zezwolenie na pracę / zezwolenie na tymczasowe zatrudnienie należy udać się Immigration Office w Lilongwe lub do regionalnego urzędu imigracyjnego. Więcej informacji można znaleźć na stronach Immigration.

Nabywanie i wynajem nieruchomości

Cudzoziemcy nie mogą nabywać nieruchomości w Malawi. Tylko obywatele Malawi mogą kupować nieruchomości w tym kraju.

Obecnie większość gruntów jest zwyczajowo dzierżawiona, ale dzierżawcy rzadko posiadają prawnie wiążący tytuł do gruntu. Ponad połowa gruntów ornych jest bez prawnego tytułu. Rząd przedstawił parlamentowi projekty ustaw, które przekształciłyby zwyczajową dzierżawę ziemi w tytuł dzierżawy, tak aby osoby aktualnie korzystające z tej ziemi mogły mieć prawo do ziemi. Umożliwiłoby to wykorzystanie takich gruntów jako zabezpieczenia do nabycia finansowania w celu zagospodarowania gruntu i / lub finansowania innych przedsięwzięć gospodarczych.

Obecnie prowadzenie ewidencji w celu rejestracji własności gruntów jest scentralizowane
i nieefektywne. Trwają starania, aby skomputeryzować zapisy i zdecentralizować je do poziomu dystryktów.

System zamówień publicznych

Zamówienia publiczne w większości przypadków podlegają procedurom przetargowym. W większości przetargi są otwarte i nie ma teoretycznie ograniczeń w składaniu ofert. Przy większych przetargach obowiązuje klauzula pre-kwalifikacji bądź też dopuszczane są tylko te firmy, które zostały już zarejestrowane i uznane przez organizatora przetargu. Zamówienia publiczne są ewaluowane przez Internal Procurement Committee.

Głównym wyzwaniem w nawiązywaniu kontaktów biznesowych jest nastawienie na osobisty kontakt i osobistą relację między kontrahentami. Utrudnione, choć nie niemożliwe, jest budowanie relacji handlowych zdalnie.

Ministerstwo Przemysłu i Handlu

Ministerstwo Rolnictwa, Irygacji I Rozwoju Sektora Wody

Ministerstwo Edukacji, Nauki i Technologii

Oficjalna strona Prezydenta i rządu Malawi

Malawi Investment and Trade Centre

Malawi Confederation of Chambers of Commerce and Industry (MCCCI)