W niniejszym artykule zaproponowano alternatywną względem stosowanych w literaturze metodykę szacowania zmian luki VAT, pozwalającą na ich bieżący (kwartalny) monitoring. Łączy ona dwie tradycje modelowania dochodów podatkowych – metodę rozbieżności oraz metodę szacowania elastyczności dochodów podatkowych względem bazy podatkowej. Kształtowanie się luki VAT utożsamiane jest ze zmianami reaktywności rzeczywistych dochodów podatkowych względem teoretycznych (czyli – ekwiwalentnie – rzeczywistych dochodów skorygowanych o zmiany stawek podatkowych względem bazy podatkowej). Metoda została wykorzystana do oszacowania zmian luki VAT w Polsce w latach 2016-18. Wyniki wskazują na spadek luki w tym okresie o ok. 21 mld zł. Tym samym spadek luki odpowiadał za niemal połowę wzrostu dochodów z VAT w tym okresie. W ujęciu procentowym luka zmniejszyła się z poziomu 20,8% w 2016 r. (Komisja Europejska, 2018) do poziomu poniżej 10% na koniec 2018 r.

 

This article proposes an alternative methodology for estimating changes in the VAT gap that allows for their timely (quarterly) monitoring. It combines two traditions of tax modelling: calculating a discrepancy between theoretical tax liabilities and the amount of tax actually collected, as well as estimating elasticities of tax revenues. In this approach the VAT gap trajectory is associated with a changing elasticity of actual tax revenues with respect to theoretical revenues (or, equivalently, the  elasticity of actual revenues corrected for changes in the tax system with respect to the tax base). The method was used to estimate changes in the VAT gap in Poland in years 2016 through 2018. The obtained results indicate that the gap decreased by approximately 21 billion PLN, which accounted for almost half of the increase in VAT revenues during that period. In percentage terms, the gap has narrowed from 20.8% in 2016 (European Commission, 2018) to below 10% at the end of 2018.