Europejski Kongres
Odnowy i Rozwoju Wsi

Skąd wzięła się idea Parlamentu Wiejskiego?

Początki idei Parlamentu Wiejskiego sięgają 1989 roku. Wtedy to szwedzki ruch Hela Sverige ska leva HSSL zapoczątkował oddolny proces, który miał zwiększyć ogólne zaangażowanie w życie wsi oraz stworzyć miejsce do debat między jej mieszkańcami a politycznymi decydentami. Dzięki lepszemu wzajemnemu zrozumieniu potrzeb, możliwości i ograniczeń obu stron, tworzeniu odpowiednich programów politycznych i wdrażaniu rozwiązań bieżących problemów dotykających wieś, idea ta rozprzestrzeniała i rozrastała.

Założenia Parlamentu Wiejskiego

Dzisiaj widzimy, że pierwotne założenia Parlamentu Wiejskiego przetrwało próbę czasu. Tak jak ponad 35 lat temu, tak i dziś nadal najważniejsze jest zapewnienie mieszkańcom wsi oddolnej platformy, na której mogą oni wyrazić swój głos na temat obszarów wiejskich oraz mieć gwarancję tego, że zostaną wysłuchani.

Parlament Wiejski nie stanowi formalnej części rządu, nie jest też organem ustawodawczym lub decyzyjnym, a co najważniejsze, jest apolityczny. Stanowi oddolny proces koncentrujący się na osiąganiu praktycznych wyników, odpowiadających wyzwaniom i możliwościom mieszkańców wsi. Wyniki te są monitorowane i dalej rozwijane.

Parlamenty wiejskie w Europie oraz Europejski Parlament Wiejski

Aktualnie proces Parlamentu Wiejskiego jest realizowany w kilkunastu krajach europejskich. Natomiast w 2013 powołano do życia także Europejski Parlament Wiejski, który ma sprawić by głos mieszkańców obszarów wiejskich krajów członkowskich został uwzględniony w politykach europejskich dotyczących rozwoju wsi. Idea Europejskiego Parlamentu Wiejskiego podjęta została przez trzy europejskie organizacje:

• European Rural Community Alliance (Europejskie Zrzeszenie Społeczności Wiejskich, ERCA),
• PREPARE – Partnership for Rural Europe (Partnerstwo dla Wsi Europejskiej),
• European LEADER Association for Rural Development (Europejskie Stowarzyszenie LEADER na rzecz rozwoju wsi, ELARD).

Polski Parlament Wiejski

W 2024 roku Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW)  podjęło inicjatywę rozpoczęcia w Polsce procesu Parlamentu Wiejskiego w Polsce. Do współpracy zaprosiło organizacje i federacje takie jak Związek Młodzieży Wiejskiej, Związek Gmin Wiejskich, Krajowe Stowarzyszenie Sołtysów, Polską Sieć LGD, Krajową Radę Izb Rolniczych, Związek Ochotniczych Straży Pożarnych, Federację Gospodarki Żywnościowej. 

Pierwsze spotkanie Polskiego Parlamentu Wiejskiego odbędzie się 8 maja 2025 r. w Poznaniu, w ramach Europejskiego Kongresu Odnowy i Rozwoju Wsi.

Powołanie Polskiego Parlamentu Wiejskiego bazuje na przekonaniu, że w debatach krajowych i europejskich oraz przy kształtowaniu polityk i programów, interesy społeczności wiejskich są niewystarczająco reprezentowane. Tymczasem to właśnie mieszkańcy obszarów wiejskich posiadają najlepsze zrozumienie swoich mocnych stron, możliwości i potrzeb.

Najważniejsze założenia Polskiego Parlamentu Wiejskiego, oparte na ogólnych założeniach idei Parlamentu Wiejskiego to:

• otwarta i oparta na konsensie współpraca najważniejszych organizacji i środowisk pozarządowych działających na wsi lub dla wsi,
• niezależność od administracji publicznej i brak powiązań z jakąkolwiek opcją polityczną,
• okresowe (zwykle raz na 2 lata) spotkania organizacji i środowisk wiejskich, obejmujące dyskusję nad potrzebami wsi oraz przygotowanie rekomendacji dla władz,
• między spotkaniami, proces Parlamentu Wiejskiego, obejmujący upowszechnianie wniosków z poprzednich spotkań i rzecznictwo na rzecz ich lepszego uwzględnienia w politykach, zbieranie głosów i opinii różnych środowisk wiejskich i przygotowywanie kolejnych spotkań.

Planowane działania

W perspektywie dwóch lat, w ramach inicjatywy Polskiego Parlamentu Wiejskiego,  FAOW planuje realizację szeregu działań umożliwiających wypracowanie rekomendacji dla polityk publicznych dotyczących obszarów wiejskich. Ostateczny kształt i zakres tych działań będzie zależał od możliwości pozyskania środków oraz zaangażowania kluczowych organizacji partnerskich.

Planowane jest badanie diagnozujące sytuację na obszarach wiejskich, w tym zawierające identyfikację problemów oraz analizę skutecznych rozwiązań stosowanych w innych krajach. Raport z badań, zawierający rekomendacje dla NGO i samorządów, będzie stanowił narzędzie wspierające rozwój społeczności wiejskich oraz rzecznictwo na rzecz zmian systemowych. Będzie też punktem wyjścia do przeprowadzenia debat regionalnych w czterech różnych regionach Polski, w których udział wezmą przedstawiciele administracji, NGO, eksperci branżowi i mieszkańcy wsi.

Kolejnym elementem procesu będą warsztaty i spotkania branżowe, koncentrujące się na współpracy NGO z sektorem publicznym, biznesem i nauką. Obejmą kluczowe obszary, takie jak zdrowie, energetyka, edukacja, mobilność, usługi społeczne i gospodarka wodna.

I wreszcie zwieńczeniem tego procesu będzie ogólnopolska konferencja prezentująca zarówno wyniki badań, jak i spotkań, debat regionalnych i wypracowanych w trakcie tego całego procesu rekomendacji. Wydarzenie to, zaplanowane na 2027 rok, będzie zarazem okazją do drugiego spotkania Polskiego Parlamentu Wiejskiego i rozpoczęcia kolejnego cyklu całego procesu.

O inicjatorze Polskiego Parlamentu Wiejskiego

Forum Aktywizacji Obszarów Wiejskich (FAOW), inicjator powołania Polskiego Parlamentu Wiejskiego jest ogólnopolskiem porozumieniem organizacji działających na rzecz wsi, zarejestrowane jako związek stowarzyszeń, które w gronie swoich członków ma m.in.: najważniejsze ogólnopolskie organizacje zajmujące się rozwojem wsi, lokalne grupy działania,  małe lokalne stowarzyszenia.

FAOW skupia się na dwóch głównych nurtach działania:

• działalność na rzecz organizacji członkowskich (informowanie, budowanie umiejętności, rzecznictwo, ułatwianie kontaktów między organizacjami w Polsce i  zagranicą),
• realizacja projektów związanych z misją FAOW (projekty szkoleniowe adresowane np. do LGD i innych organizacji wiejskich; projekty obejmujące badanie kondycji wiejskiego sektora pozarządowego; projekty promujące dialog obywatelski i zwiększające udział mieszkańców wsi w kreowaniu polityk publicznych).

Więcej o FAOW:  www.faow.pl

Więcej o działaniach wspierających krajowe parlamenty wiejskie w UE można przeczytać na stronie Europejskiego Parlamentu Wiejskiego: https://www.facebook.com/europeanruralparliament/about oraz the European Rural Community Alliance https://ruralcommunities.eu/

Relacja ze spotkania Europejskiego Parlamentu Wiejskiego w Kielcach w 2022 roku: https://ksow.pl/europejski-parlament-wiejski-kielce-2022