Kultura ludowa na kongresie
28.04.2025
Ważną częścią debaty o przyszłości obszarów wiejskich jest dziedzictwo kulturowe. Korzenie kulturowe są kluczowe nie tylko dla zachowania tożsamości społeczności lokalnych ale mogą być także częścią aktywnego życia społeczno-kulturalnego oraz przedsiębiorczości. Dlatego na Europejskim Kongres Odnowy i Rozwoju Wsi nie zabraknie dyskusji o sile kultury ludowej oraz wielu prezentacji jej twórców, które zorganizowane zostaną przez Narodowy Instytut Kultury i Dziedzictwa Wsi.
W trakcie kongresu, na stoisku NIKiDW będzie można wziąć udział w pokazach i warsztatach następujących twórców:
Twórcy
- Jerzy Sowijak – rzeźbiarz z Bukówca Górnego. Tworzyć zaczął w latach 70-tyc XX wieku a cała jego twórczość jest mocno osadzona w klimacie rodzinnej miejscowości – leżącego w południowo-wschodniej Wielkopolsce Bukówca Górnego. Inspiracją jest dla niego folklor i historia wsi. Od kilku lat na ulicach i skwerach wsi z gminy Włoszakowice, można podziwiać monumentalne rzeźby – pomniki upamiętniające lokalne postaci historyczne, bohaterów i ważne osobistości.
Aktywność: prezentacja prac, warsztaty dla chętnych.
- Tadeusz Pięta – plecionkarstwo z wikliny, jedno z najstarszych rzemiosł uprawianych przez człowieka, wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa. Plecionkarz od lat tworzy i popularyzuje tę umiejętność, aby ocalić ją od zapomnienia. Jego prace były wielokrotnie prezentowane i nagradzane w kraju i za granicą – m.in. we Włoszech, Kanadzie i Hiszpanii. Brał też udział w Światowym Festiwalu w Homer na Alasce.
Aktywność: pokaz prac, warsztaty dla chętnych.
- Grzegorz Ciećka – drzeworyt płazowski – bardzo charakterystyczny i jedyny w swoim rodzaju drzeworyt ludowy, który od profesjonalnego, odróżnia używanie wyłącznie najprostszych narzędzi: nożyk, dłuto płaskie, dłuto w kształcie łódeczki. Twórca od lat zajmuje się popularyzacją tej dziedziny. Był stypendystą Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. Aktualnie Został stypendystą Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego na rok 2025. Jest nie tylko drzeworytnikiem, ale także regionalistą i kolekcjonerem. Chciałby stworzyć izbę pamięci poświęconą tej umiejętności.
Aktywność: pokazy wykonywania drzeworytów, prezentacja prac i narzędzi.
- Jadwiga Śliwa – bobowska koronka klockowa, popularna od początków XIX wieku, wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Najczęstsze motywy to te zaczerpnięte z przyrody: ślimaki, pawie pióra, chryzantema, lilie, kacze łapy, tulipany, słonecznik, grzybki, dmuchawce, cygańska droga. Twórczyni zajmuje się koronką odkąd skończyła 14 lat. Należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Jej prace można było oglądać na wystawach w Polsce i za granicą m.in. na XIII Biennale Internazionale del Merletto w Sansepolcro we Włoszech, W Antwerpii, Brukseli a także w Osace w Japonii. Była stypendystką Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi. W 2021 roku otrzymała tytuł honorowy Mistrz Rzemiosł Artystycznych z zawodzie -Hafciarka Koronkarka.
Aktywność: prezentacja prac, warsztaty dla chętnych.
- Magdalena Bochenek – malarstwo Zalipia i Powiśla Dąbrowskiego – dziedzina wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego, najbardziej znana z malowanych, kolorowych chat we wsi Zalipie. tylko chaty. Twórczyni pochodzi z rodziny od lat zajmującej się tą dziedziną. Była laureatką konkursu „Malowana Chata” oraz stypendystką Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Aktywność: prezentacja prac, warsztaty dla chętnych.
- Michał Kowalik – plastyka obrzędowa z Lubelszczyzny wpisana na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Twórca jest absolwentem kulturoznawstwa, doktorantem w Szkole Doktorskiej Nauk Humanistycznych i Sztuki Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Należy do Stowarzyszenia Twórców Ludowych. Tworzy m.in. pająki ze słomy papieru i bibuły, światy z opłatka, pisanki. Jest mistrzem haftu krzczonowskiego. Był stypendystą Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Aktywność: prezentacja prac, warsztaty dla chętnych.
- Sabina Karwat – kroszonkarstwo opolskie w 2019 roku wpisane na Krajową Listę Niematerialnego Dziedzictwa Kulturowego. Twórczyni swoją przygodę z kroszonkarstwem zaczęła w wieku 10 lat i od tamtej pory nieprzerwanie kultywuje tradycje regionalne Opolszczyzny. Jej pisanki można było oglądać na wystawach w Polsce i za granicą m.in. w Muzeum Pisanki w Kołomyi na Ukraninie czy na Wystawie Twórców Ludowych i Rzemiosła Artystycznego pogranicza polsko – czeskiego w Prudniku. Brała także udział w promocji województwa opolskiego w Parlamencie Europejskim w Strasburgu. Jako lokalna patriotka zaprojektowała i koordynowała wykonanie 2,5 metrowej makiety kroszonki, która stanęła przed Łubniańskim Ośrodkiem Kultury. Była stypendystką Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Aktywność: prezentacja prac, warsztaty dla chętnych.
- Beata Syzdół – uprawia tkactwo ludowe podtrzymując tradycję tkactwa bodzentyńskiego. Tkać zaczęła w 2015 r. na ponad stuletnich krosnach korzystając z wiedzy i umiejętności starszych tkaczek w swojej wsi. Jej zamiłowanie do tej dziedziny twórczości skłoniło Beatę Syzdół do założenia w 2018 r. Stowarzyszenia Świętokrzyskie Tkaczki. Twórczyni otrzymała III Nagrodę w konkursie „Świętokrzyska Sztuka Ludowa” zorganizowanym przez Wojewódzki Dom Kultury w roku 2022. Posiada zbiory kilimów, narzut, bieżniki, płótna, obrusy z tkalni w Bodzentynie. Była stypendystką Narodowego Instytutu Kultury i Dziedzictwa Wsi.
Aktywność: prezentacja prac, pokaz.
Do udziału w kongresie NIKiDW zaprosił także muzyków z różnych regionów Polski.
Na kongresie wystąpią:
Kapele
- Zespól Romualda Jędraszak – woj. wielkopolskie
Laureat nagrody imienia Oskara Kolberga z imponującym dorobkiem. Muzyka dudziarska stała się jego pasją i życiowym powołaniem. Techniki gry i melodii uczył się ze słuchu od dudziarzy starszego pokolenia. Jędraszak jest jednym z ostatnich mistrzów stosujących tradycyjną metodą bezpośredniego przekazu „mistrz-uczeń”, bez znajomości nut.
Aktywność: Romuald Jędraszak wraz z uczniami będzie występował na sali plenarnej
i da koncert w Dniu Wielkopolskim – 08.05.2025 r. – czwartek
- Kapela Zespołu Pieśni i Tańca „Łany” im. Wiesława Kaszubkiewicza – woj. wielkopolskie
Kapela Zespołu Pieśni i Tańca Uniwersytetu Przyrodniczego w Poznaniu. „Łany” stanowią wizytówkę miasta Poznania, a nawet całego kraju i prezentuje wysoki poziom na scenach polskich. Jest także rozpoznawalny poza granicami kraju, biorąc udział w licznych festiwalach.
Aktywność: Koncert w Dniu Wielkopolskim – 08.05.2025 r. – czwartek
- Kapela Góralska Harnaś – woj. dolnośląskie
Muzycy śpiewają gwarą góralską i grają na modyfikowanych na styl góralski (i przez rdzennych Górali) instrumentach smyczkowych, wiernie oddając charakter i brzmienie tradycji góralskiej. W ich repertuarze znajdują się przede wszystkim pieśni z Podhala, ale także można usłyszeć nutę sądecką i żywiecką.
Aktywność: Koncert w dniu Europy – 09.05.2025 r. – piątek
- Rodzinna Kapela Wasilewskich – woj. warmińsko–mazurskie
Kapelę w latach 70 i 80 XX w. tworzyły dwie rodziny przesiedlone w ramach „Akcji Wisła” z Bukowca w Bieszczadach do Bobrownika k. Lidzbarka Warmińskiego. Po latach, ten unikatowy dorobek muzyczny wraca i rozbrzmiewa na nowo z inicjatywy członków rodziny Wasilewskich.
Aktywność: Koncert w dniu Europy – 09.05.2025 r. – piątek
- Kapela Romana Wojciechowskiego – woj. łódzkie
Kapela Wojciechowskiego uważana jest za jedną z najlepiej zgranych i autentycznie muzykujących kapel nie tylko w województwie łódzkim, ale i w skali całego kraju. Od 2002 roku istnieje w niezmienionym składzie, wykonując tradycyjną muzykę regionu opoczyńskiego i pogranicza rawsko-opoczyńskiego.
Aktywność: Koncert w Dniu Polskim – 10.05.2025 r. – sobota
- Kapela Dziki Sad – woj. mazowieckie
Zespół bazuje na tradycyjnym repertuarze Puszczy Zielonej, czerpiąc materiał źródłowy z nagrań archiwalnych i zgromadzonych przez siebie materiałów. Członkowie Kapeli jeżdżąc po kurpiowskich wsiach, uczą się bezpośrednio od śpiewaków i muzykantów - utrwalają in crudo pieśni z przekazu ustnego oraz muzykę w jej oryginalnym brzmieniu.
Aktywność: Koncert w Dniu Polskim – 10.05.2025 r. – sobota
Ponadto na kongresie będzie można obejrzeć prezentacje strojów ludowych (strój biskupiański, bamberski, kurpiowski) oraz wystawy posterowe:
- Wystawa „Kobieta w wielkopolskiej kulturze tradycyjnej”
Wyjątkowa wystawa, poświęcona kobiecym strojom z Wielkopolski. Fotografie 35 kobiecych strojów tradycyjnych, pochodzących z różnych subregionów wielkopolskich. Zakładane w dni świąteczne stroje były ważnym elementem dziedzictwa regionalnego, świadczyły też o bogactwie i pracowitości właścicielki. Ubiory, pochodzą ze zbiorów wielu zespołów wielkopolskich, muzeów oraz osób prywatnych.
- Wystawa „Wakacje na wsi #odkrywam”
Wystawa „Wakacje na wsi #odkrywam” jest pokłosiem drugiej edycji konkursu fotograficznego dla dzieci pod tym samym tytułem. Przedmiotem Konkursu „Wakacje na wsi #odkrywam” było wykonanie zdjęć ilustrujących piękno polskiej wsi, jej kultury, tradycji, obrzędów, zwyczajów. Młodzi artyści pokazali ciekawe, czasem nieoczywiste spojrzenie na polską wieś.