Grupa Wyszehradzka
Grupa Wyszehradzka (V4) jest nieformalną regionalną formą współpracy czterech państw Europy Środkowej: Polski, Czech, Słowacji i Węgier, które łączy nie tylko sąsiedztwo i podobne uwarunkowania geopolityczne, ale przede wszystkim - wspólna historia, tradycja, kultura oraz wartości.
Ideą utworzenia Grupy była intensyfikacja współpracy w zakresie budowy demokratycznych struktur państwowych oraz wolnorynkowej gospodarki, a w perspektywie - uczestnictwo w procesie integracji europejskiej. Za datę jej powstania przyjmuje się 15 lutego 1991 r., kiedy to prezydenci Polski Lech Wałęsa i Czechosłowacji Václav Havel oraz premier Węgier József Antall podpisali w węgierskim mieście Wyszehrad wspólną deklarację określającą cele i warunki wzajemnej współpracy.
Od 2004 r. wszystkie kraje V4 są członkami Unii Europejskiej, a Grupa Wyszehradzka stanowi forum wymiany doświadczeń oraz wypracowywania wspólnych stanowisk w sprawach istotnych dla przyszłości regionu i UE.
Poza kwestiami europejskimi, współpraca w ramach V4 koncentruje się przede wszystkim na sprawach dot. Europy Środkowej, wymianie informacji, a także kooperacji w zakresie kultury, nauki, edukacji oraz wymiany młodzieży. Priorytetowymi obszarami współpracy są rozbudowa infrastruktury transportowej oraz umacnianie bezpieczeństwa energetycznego w regionie. Istnieje również mechanizm współpracy z krajami trzecimi w formule „V4+”.
We współpracę wyszehradzką zaangażowane są liczne i zróżnicowane podmioty: prezydenci, premierzy, ministrowie, parlamenty, instytucje rządowe, organizacje pozarządowe, ośrodki naukowe, uczelnie czy instytucje kultury.
Jedyną w pełni zinstytucjonalizowaną formą współpracy w V4 jest Międzynarodowy Fundusz Wyszehradzki z siedzibą w Bratysławie (IVF) mający na celu finansowe wspieranie wspólnych inicjatyw i projektów.
Przewodnictwo w Grupie pełnione jest na zasadzie rotacji i trwa rok, a jej program przyjmowany jest przez premierów państw wyszehradzkich. Od 1 lipca 2020 r. do 30 czerwca br. prezydencję w V4 sprawuje Polska. 1 lipca br. przewodnictwo w Grupie przejmą Węgry.
Sytuacja w Europie, wobec epidemii, postawiła przed środowiskiem twórców kultury oraz przed osobami odpowiedzialnymi za kształtowanie polityki kulturalnej wyjątkowe, nowe wyzwania. Dlatego wprowadzono do programu polskiej prezydencji platformę wymiany doświadczeń i wiedzy, zarówno na temat wpływu kryzysu na funkcjonowanie sektora kultury, ale przede wszystkim sposobów i mechanizmów jego wsparcia. Szczególne znaczenie będzie miało wykorzystanie nowych mediów i Internetu w procesie wzmacniania sektora w czasie kryzysu oraz promowania uczestnictwa w takiej formie kultury wśród społeczeństw V4.
Niezależnie od obecnych okoliczności, w ramach polskiej prezydencji zaplanowane zostało rozwijanie dotychczasowych obszarów współpracy oraz realizowanie projektów pod auspicjami ministrów kultury Grupy. Istotnym elementem prac V4 są badania nad dziedzictwem kulturowym i tożsamością regionu, a także jego popularyzacja.
Swoje prace kontynuować będzie Grupa Robocza Ekspertów do spraw Dziedzictwa Kulturowego Krajów V4. Grupa spotyka się przynajmniej raz do roku oraz patronuje dwóm cyklicznym projektom, które są stale rozwijane:
Forum Dziedzictwa Europy Środkowej oraz V4 – Heritage Academy
Będą też kontynuowane projekty promujące dokonania w poszczególnych dziedzinach artystycznych (np. projekt PACE V4 w kontekście wspólnych prezentacji sztuk scenicznych w świecie, wzornictwo V4 w ramach projektu Rings in Water, czy też sztuki filmowej poprzez projekty takie jak Visegrad Cinema Days).
Dodatkowe informacje nt. Grupy Wyszehradzkiej dostępne są na oficjalnej stronie internetowej Grupy oraz na koncie na portalu Twitter.
Strona internetowa polskiej prezydencji w Grupie Wyszehradzkiej