Czym są rezerwaty i jak z nich korzystać?
23.05.2025
Rezerwaty to specjalnie wyznaczone obszary chronione, których celem jest zachowanie dzikiej przyrody w jak najbardziej nienaruszonym stanie. Chronią cenne siedliska oraz zagrożone gatunki roślin i zwierząt. Wbrew powszechnym opiniom, rezerwaty nie są całkowicie zamknięte dla ludzi - można z nich korzystać, o ile przestrzega się określonych zasad.
Dlaczego powstają rezerwaty?
Rezerwaty przyrody to jedna z najskuteczniejszych form ochrony środowiska. Tworzy się je tam, gdzie przyroda zachowała się w naturalnym stanie. To siedliska rzadkich i zagrożonych wyginięciem gatunków, reliktów przyrody oraz endemitów – organizmów występujących tylko w jednym miejscu na świecie. Chroniąc te obszary, wspieramy naturalne procesy ekologiczne, takie jak: oczyszczanie powietrza czy retencja wody. Rezerwaty pełnią także funkcję edukacyjną i naukową – są żywym laboratorium, które pozwala lepiej zrozumieć mechanizmy funkcjonowania przyrody.
W Polsce mamy już ponad 1600 rezerwatów przyrody, które obejmują łącznie około 180 tysięcy ha, co stanowi ok 0,6% powierzchni lądowej kraju. Najwięcej rezerwatów znajdowało się w województwie mazowieckim (prawie 200). Co ważne, nie wszytskie rezerwaty są objęte ochroną ścisłą. Więc można do nich wejść i je podziwiać.
Co wolno, a czego nie wolno w rezerwacie?
W niektórych rezerwatach można poruszać się po wyznaczonych szlakach, a jeśli nie ma takich szlaków, to w danym rezerwacie obowiązuje zakaz wstępu. W niektórych rezerwatach dopuszczalne są dodatkowe aktywności, takie jak:
- korzystanie z plaż i kąpielisk,
- łowienie ryb,
- pływanie po akwenach,
- jazda konna,
- wprowadzanie psów,
- zbieranie grzybów.
Zasady korzystania z każdego rezerwatu przyrody ustala miejscowa Regionalna Dyrekcja Ochrony Środowiska (RDOŚ).
Kiedy można uzyskać zgodę na odstępstwa?
Możliwe jest uzyskanie zgody na odstępstwa od zakazów obowiązujących w rezerwatach. Dotyczy to m.in. sytuacji, gdy:
- planowane jest wydarzenie sportowe, edukacyjne lub kulturalne,
- celem jest prowadzenie badań naukowych,
- działania mają charakter edukacyjny, turystyczny lub rekreacyjny.
Wniosek o zgodę należy złożyć do regionalnego dyrektora ochrony środowiska. Decyzja jest wydawana po przeprowadzeniu indywidualnego postępowania administracyjnego, w którym oceniany jest wpływ planowanych działań na środowisko rezerwatu.
Rezerwaty dla przyrody i ludzi
Rezerwaty przyrody to nie tylko obszary chronione, ale także przestrzenie, w których możliwe jest pogodzenie ochrony przyrody z odpowiedzialnym korzystaniem z jej zasobów. Dzięki jasnym zasadom i możliwości uzyskania zgody na odstępstwa, rezerwaty pozostają dostępne dla ludzi, jednocześnie chroniąc to, co najcenniejsze – dziką naturę.
Tu sprawdzisz gdzie są rezerwaty: CRFOP - Wyszukiwanie
Autor: Robert Sawicki
Autor zdjęcia: Michał Smoleń