Jak miasta mogą się chronić przed skutkami zmiany klimatu? Kluczowa rola błękitno-zielonej infrastruktury
16.07.2025
Zmiana klimatu to jedno z największych wyzwań współczesnych miast. Coraz silniejsze burze i związane z tym podtopienia, długotrwałe susze i fale upałów wpływają na zdrowie mieszkańców i jakość ich życia. Sprawiają też, że koszty utrzymania terenów miejskich rosną, a korzystanie z nich nie raz jest utrudnione. Odpowiedzią na te wyzwania jest budowa klimatycznej odporności miast, a podstawowym narzędziem do realizacji tego zadania jest błękitno-zielona infrastruktura. To naturalne rozwiązania, które zwiększają tę odporność w sposób efektywny, estetyczny i zrównoważony.
Bezpieczeństwo klimatyczne, czyli wyzwanie współczesności
Adaptacja do zmiany klimatu to działania i polityka, która ogranicza negatywny wpływ ekstremalnych zjawisk pogodowych na społeczeństwo i środowisko.
Budowanie odporności klimatycznej to wysiłek podejmowany w celu ograniczenia wpływu ekstremalnych zjawisk pogodowych na różne sektory i obszary, w tym na miasta, w których żyjemy, i na społeczność miejską. Chodzi o to, żeby infrastruktura była mniej podatna na skutki zmiany klimatu, a ich ludzie, którzy z niej korzystają, czuli się bezpieczniej. Działania adaptacyjne mogą mieć charakter minimalny – reagujący na obecne zagrożenia – lub maksymalny, czyli uwzględniający przyszłe zmiany klimatyczne
- podkreśla Paweł Jaworski, dyrektor Departamentu Adaptacji do Zmian Klimatu Ministerstwa Klimatu i Środowiska.
Dotyczy to przede wszystkim przygotowania miast do takich zjawisk jak:
- fale upałów i tworzenie się miejskich wysp ciepła, które zagrażają zdrowiu, a czasem nawet życiu mieszkańców, w szczególności najmłodszych i najstarszych;
- huragany i silne wiatry, które mogą niszczyć infrastrukturę oraz zabytkowe kompozycje, jak miało to miejsce w zeszłym roku w Parku Łazienkowskim w Warszawie;
- problemów z wodą – zarówno podtopień, jak i suszy, które stwarzają zagrożenie dla bezpieczeństwa i majątku mieszkańców, ale też skutkują degradacją terenów zieleni miejskich.
Celem adaptacji miast jest zwiększenie ich odporności, aby mogły one lepiej znosić skutki ekstremalnych zjawisk pogodowych – zarówno tych, które już występują, jak i tych, które dopiero nadejdą. Obejmuje to różne narzędzia, od inżynierskich po naturalne, które promujemy i wspieramy funduszowo.
Czym jest błękitno-zielona infrastruktura?
Błękitno-zielona infrastruktura to rozwiązania oparte na przyrodzie, które wspierają miasta w radzeniu sobie z wyzwaniami klimatycznymi. Ich znaczenie podkreślane jest na zarówno na poziomie unijnym, jak i krajowym – z uwagi na ich efektywność.
Gdzie w mieście znajduje się błękitno-zielona infrastruktura?
To po prostu tereny parkowe i skwery, w których temperatura jest niższa niż w przestrzeni pozbawionej roślinności. To również ogrody deszczowe, w których magazynowana jest deszczówka w trakcie obfitych opadów, co sprawia, że trafia do gruntu i odbudowuje zasoby wodne.
Chodzi więc o rozwiązania korzystne dla środowiska, ale atrakcyjne dla ludzi, którzy w mieście mieszkają lub spędzają codziennie czas.
Dlaczego błękitno-zielona infrastruktura ma znaczenie?
Ponieważ zapewnia bezpieczeństwo!
Pomaga w ochronie przed deszczami nawalnymi, bo zapewnia retencjonowanie wody w miejscu opadu.
Ponieważ jest efektywna kosztowo!
Infrastruktura błękitno-zielona jest tańsza niż infrastruktura szara (techniczna np. betonowa, asfaltowa). Nawet wtedy, gdy błękitno-zielona infrastruktura nie pozwala osiągnąć efektów takich, jak rozwiązania techniczne, to stosunek kosztów jej realizacji i nakładów na jej konserwację do korzyści w jej przypadku wypada lepiej – a to ten bilans ostatecznie ma znaczenie w zarządzaniu miastem.
Ponieważ jest zgodna z naturą!
Dzięki wykorzystaniu naturalnych elementów środowiska błękitno-zielona infrastruktura nie ingeruje w ekosystemy w sposób destrukcyjny. Wręcz przeciwnie – wzmacnia je i harmonijnie wpisuje się w miejski krajobraz.
Gdańsk – lider systemowego podejścia
Gdańsk jest pionierem i liderem w Polsce, jeśli chodzi o wdrażanie błękitno-zielonej infrastruktury i zarządzaniu wodami deszczowymi z użyciem rozwiązań opartych na przyrodzie. Miasto:
- wdrożyło systemowe i zaawansowane pod względem inżynierskim podejście do retencjonowania wód opadowych;
- współpracuje z prywatnymi inwestorami przy wykorzystaniu naturalnej retencji;
- tworzy estetyczne, wielofunkcyjne i naturalne rozwiązania, które pomagają nie tylko gromadzić wodę opadową, ale też poprawiać mikroklimat i jakość powietrza.
Błękitno-zielona infrastruktura – sposób na adaptację
Adaptacja miast do zmian klimatu to proces niezbędny, aby sprostać wyzwaniom przyszłości. Błękitno-zielona infrastruktura ma w tym procesie znaczenie najważniejsze, ponieważ jest nie tylko skuteczna i ekonomiczna, ale też estetyczna i naturalna. Przykład Gdańska pokazuje, że dobrze zaprojektowane działania mogą poprawić jakość życia mieszkańców i zwiększyć bezpieczeństwo klimatyczne miast.
Autor: Robert Sawicki