Edukacja Ekologiczna

• W polskich lasach żyją dwa gatunki kotowatych - żbik europejski oraz największy spośród rysi – ryś eurazjatycki.
• Oba gatunki są w Polsce rzadkie i objęte ochroną gatunkową.
• Ich populacje są zagrożone z powodu wycinki lasów, kłusownictwa, a w przypadku żbika także przez krzyżowanie się z kotami domowym.

Co może pomóc dzikim kotom?

Opiekując się kotem domowym, uczymy się o jego potrzebach, takich jak schronienie, pożywienie i zdrowie. Ta wiedza może być przekładana na to, co pomoże w ochronie dzikich kotów. Oto kilka działań, które można podjąć, aby chronić rysie i żbiki:

1. Schronienie i terytorium: Zarówno domowe koty, jak i dzikie rysie oraz żbiki potrzebują bezpiecznego miejsca do życia, w tym choćby odpoczynku. Koty domowe mają swoje legowiska w domach, natomiast rysie i żbiki tracą swoje siedliska przez wycinkę drzew i budowę dróg przecinających ich terytoria. Tworzenie rezerwatów przyrody oraz odtwarzanie zniszczonych siedlisk to dużo większe wyzwanie niż zapewnienie domowym kotom bezpiecznego schronienia i warunków do życia, ale tak samo konieczne.

2. Pożywienie: Wszystkie koty, niezależnie od gatunku, potrzebują odpowiedniego pożywienia. Koty domowe polegają na swoich właścicielach, którzy zapewniają im zbilansowaną dietę. Rysie i żbiki polują na zwierzynę łowną, utrzymując jednocześnie równowagę liczebności zwierząt w ekosystemie. Dlatego ważne jest, aby nie zakłócać ich polowań i nie zaśmiecać ich siedlisk, a więc lasów.

3. Ochrona przed zagrożeniami: Koty domowe są chronione przez swoich właścicieli, którzy dbają o ich zdrowie i bezpieczeństwo. Rysie i żbiki natomiast potrzebują ochrony przed działalnością człowieka.

• Wzrost zagęszczenia dróg stanowi poważne zagrożenie dla rysi, które często giną pod kołami samochodów. Dlatego ograniczenie prędkości na obszarach leśnych może pomóc w zmniejszeniu liczby wypadków i śmiertelności tych kotów.
• Kłusownictwo to nadal zagrożenie dla dzikich kotów. Informowanie odpowiednich służb o przypadkach kłusownictwa lub innych nielegalnych działań zagrażających dzikim zwierzętom, może znacząco wpłynąć na ich bezpieczeństwo.
• Krzyżowanie się żbików z kotami domowymi prowadzi do utraty czystości genetycznej gatunku. Sterylizacja i kastracja kotów domowych mogą pomóc w ochronie populacji żbików.

Niewielka liczebność żbików i rysi w Polsce pokazuje, że te dzikie koty potrzebują naszego wsparcia. Pomimo ochrony prawnej ich populacje nie rosną, głównie z powodu działalności człowieka. Światowy Dzień Kota, obchodzony 17 lutego, to doskonała okazja, by przypomnieć sobie o potrzebie ochrony tych wspaniałych gatunków i zainspirować do tego innych!

Ryś eurazjatycki (na zdjęciu)

Ryś eurazjatycki (Lynx lynx) jest jednym z największych drapieżników w Europie. Jak na kota przystało, sprawnie wspina się po drzewach i dobrze skacze. Co ciekawe, jest też dobrym pływakiem! O czym świadczą badania telemetryczne, które potwierdziły, że rysie bez problemów pokonały Odrę i Wisłę, a także rozległe mazurskie jeziora.

Ryś charakteryzuje się gęstym futrem, krótkim ogonem i stojącymi uszami zakończonymi pędzelkami. Te pędzelki skupiają fale dźwiękowe, co umożliwia rysiowi lepsze słyszenie i lokalizowanie ofiar.

W Polsce żyje tylko ok. 200 rysi. Podobnie, jak domowe koty, rysie potrzebują odpowiedniego schronienia. Rysie preferują lasy o naturalnym charakterze, z dużą ilością martwego drewna, które wykorzystują jako schronienia lub miejsca zasadzek. Potrzebują dużych przestrzeni leśnych od 130 km² do 350 km². Badania naukowe wskazują, że zaledwie 12% powierzchni polskich lasów jest w stanie sprostać wymaganiom środowiskowym rysia.

Żbik europejski

Żbik europejski (Felis silvestris) wyglądem przypomina dachowego kota, ale jest większy, ma grubszy, puszysty ogon i bardziej gęstą sierść.

 Jest skutecznym myśliwym! Aż 60% jego polowań na gryzonie kończy się sukcesem. Poluje zwykle na ziemi, ale w razie potrzeby dobrze się wspina. Jak to kot, swój rewir łowiecki znaczy wydzieliną z gruczołów zapachowych i jest aktywny głównie nocą.

Szacuje się, że na terenie Polski żyje nie więcej niż 200 osobników żbika. Poważnym zagrożeniem dla żbika jest krzyżowanie z kotami domowymi. Ochrona naturalnych siedlisk żbika zapewnia dostęp do zdobyczy. Podobnie dbamy przecież o pełne miski naszych kotów.