II Zjazd Badaczy Polonii: ogólnopolski przegląd badań nad Polonią i Polakami za granicą

25.11.2022

W dniach 24-26 listopada 2022 r. w Toruniu odbył się II Zjazd Badaczy Polonii. Podczas spotkania na Uniwersytecie Mikołaja Kopernika (UMK) przedstawiciele 21 ośrodków badawczych z całej Polski zaprezentowali zakres badań dotyczących tematyki Polonii i Polaków za granicą zrealizowanych w ciągu ostatnich 5 lat.

"Polonia i Polacy to zarazem przebogata historia, jak i niezwykle barwna rzeczywistość. To także niebywale szeroki i bogaty temat badawczy" – mówił podczas inauguracji Minister Jan Dziedziczak. Jak przypomniał, II Zjazd stanowi kontynuację spotkań badaczy Polonii, zainicjowaną w ubiegłym roku. "[Dzisiejsze spotkanie] służy nie tylko pogłębianiu wiedzy o Polonii, ale także o jej doświadczeniach w funkcjonowaniu poza granicami oraz możliwości skorzystania z tych doświadczeń w wymiarze historycznym, współczesnym i duchowym" – mówił minister.

I Zjazd odbył się w 2021 roku w Warszawie przy wsparciu Ośrodka Badań nad Polonią i Duszpasterstwem Polonijnym Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Obecny, z inicjatywy Archiwum Emigracji i Muzeum Uniwersyteckiego oraz współpracy z Biblioteką Uniwersytecką, miał miejsce w Toruniu.

Podczas dwudniowych obrad 21 instytucji* zaprezentowało zrealizowane prace badawcze w ramach trzech równoległych obszarów tematycznych:"Kościół i Polonia", "Historia i archiwa polonijne", "Badania Polonii współczesnej" oraz podczas osobnego panelu poświęconemu czasopismom. Obrady oraz dyskusje w ramach poszczególnych paneli zostały sfilmowane. Materiał będzie wkrótce dostępny na portalu internetowym Pełnomocnika Rządu do spraw Polonii i Polaków za Granicą.

W obradach, niezależnie od przedstawicieli świata akademickiego, uczestniczyli reprezentanci resortów oraz instytucji państwowych współpracujących z Polonią: KPRM,MSZ,MEiN,MKiDN oraz IPN.

Podczas Zjazdu odbyła się uroczystość wręczenia nagród laureatkom konkursu"Archiwum Emigracji" za wyróżniającą się pracę magisterską i doktorską poświęconą dziejom emigracji z Europy Środkowo-Wschodniej. Za prace doktorskie nagrody ufundowane przez KPRM otrzymały Magdalena Maria Matłoka (UJ) i Joanna Hałaczkiewicz (UJ), natomiast za prace magisterskie Olga Hellich (UJ) i Joanna Piechura-Velychenko (UW). Wręczenia nagród w postaci laptopów dokonałMinister Jan Dziedziczak. W dowód uznania za pracę naukową oraz działalność na rzecz zachowywania pamięci o dokonaniach polskiej emigracji Minister odznaczył Medalem Stulecia Odzyskania Niepodległości Pana dr hab. M. Supruniuka, kierownika Archiwum Emigracji.

Podczas posumowania uczestnicy Zjazdu zgodzili się, że spotkanie stanowiło ciekawą platformę wymiany informacji o prowadzonych badaniach, zachętę do korzystania z doświadczeń innych, a także do "odkurzenia" dawnych klasycznych prac na tematy polonijne. Zwrócono uwagę na konieczność intensyfikacji działań na rzecz ratowania historycznych kolekcji i źródeł wiedzy o Polonii (w tym dokumentacji kościelnej) znajdujących się poza granicami, na potrzebę badania życia codziennego dzisiejszych migrantów w różnych społecznościach i różnych kontekstach migracyjnych, a także na rolę historii mówionej. Jak ocenili uczestnicy, cykliczne zjazdy mogą stanowić podstawę koordynacji prac badawczych. Rozważenia wymaga także możliwość tematycznego i geograficznego rozszerzenia zakresu nagrody "Archiwum Emigracji".

Na koniec Pełnomocnik Rządu do Spraw Polonii i Polaków za Granicą zaprosił uczestników do udziału w kolejnym zjeździe w 2023 roku.

*Instytucje, które wzięły udział w Zjeździe:

Akademia Kultury Społecznej i Medialnej w Toruniu;

Archiwum Emigracji i Muzeum Uniwersyteckie, UMK;

Archiwum Instytutu Pamięci Narodowej;

Biblioteka Narodowa;

Biblioteka Wyższego Seminarium Duchownego Towarzystwa Chrystusowego dla Polonii Zagranicznej w Poznaniu;

Centrum Badań Migracyjnych, UAM;

Centrum Studiów Migracyjnych, UŁ;

Instytut Amerykanistyki i Studiów Polonijnych, UJ;

Instytut Pokolenia;

Komisja PAU do Badań Diaspory Polskiej;