Stanowisko Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy dotyczące pomiarów krzemionki krystalicznej
29.10.2025
Stanowisko Międzyresortowej Komisji do Spraw Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy dotyczące pomiarów krzemionki krystalicznej
Zmiana rozporządzenia Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. poz. 1286, z późn. zm.) w zakresie oznaczania krzemionki krystalicznej wynikała z konieczności pełnego wdrożenia dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2017/2398 z dnia 12 grudnia 2017 r. zmieniającej dyrektywę 2004/37/WE w sprawie ochrony pracowników przed zagrożeniem dotyczącym narażenia na działanie czynników rakotwórczych lub mutagenów podczas pracy. W dyrektywie tej zawarto ogólne postanowienie dotyczące krzemionki krystalicznej, zatem wskazanie w przepisach krajowych jedynie kwarcu i krystobalitu zostało przez służby Komisji Europejskiej potraktowane jako niepełne wdrożenie w/w dyrektywy.
Należy wskazać, że Polskie Centrum Akredytacji akredytowało laboratoria badawcze w zakresie oznaczania frakcji respirabilnej krzemionki krystalicznej dla kwarcu i krystobalitu. Tylko nieliczne laboratoria podejmują się oznaczania trydymitu, jednakże ta działalność nie jest objęta zakresem udzielanej przez PCA akredytacji, w związku z czym nie może być stosowana do miarodajnych badań na stanowisku pracy.
Z uwagi na brak dostępnych dla laboratoriów, znormalizowanych metod badań w zakresie pozostałych odmian polimorficznych krystalicznej krzemionki, które mogą zostać akredytowane, a także, braku komercyjnie dostępnych materiałów odniesienia/wzorców niezbędnych do ustanowienia spójności pomiarowej i ważności wyników, Międzyresortowa Komisja ds. Najwyższych Dopuszczalnych Stężeń i Natężeń Czynników Szkodliwych dla Zdrowia w Środowisku Pracy wskazuje, że do czasu opracowania i akredytacji metod oznaczania dla innych odmian polimorficznych krzemionki krystalicznej – ocenę narażenia zawodowego na tę substancję należy przeprowadzać w oparciu o sumę stężeń frakcji respirabilnej kwarcu [14808-60-7] i krystobalitu [14464-46-1].