Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Łowiczu

Październik jest na całym świecie obchodzony jako Miesiąc Świadomości Raka Piersi (ang. Breast Cancer Awareness Month) — czas, w którym podejmuje się działania edukacyjne, promujące profilaktykę, wczesną diagnostykę oraz wsparcie osób dotkniętych tą chorobą.

Główne cele Miesiąca Świadomości Raka Piersi to:

1. Podnoszenie świadomości społecznej — informowanie o czynnikach ryzyka, objawach, możliwościach profilaktyki i znaczeniu regularnych badań.
2. Wczesne wykrywanie — zachęcanie do samobadania piersi, badań przesiewowych (mammografia), reakcji na niepokojące objawy.
3. Poprawa dostępu do diagnostyki i leczenia — zwrócenie uwagi decydentów i społeczeństwa na potrzebę finansowania oraz rozwijania systemów opieki onkologicznej.
4. Wsparcie dla osób z chorobą — promocja inicjatyw społecznych, grup wsparcia, informacji dla pacjentek i ich rodzin.

Na poziomie międzynarodowym, Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) wskazuje, że październik to okazja do odnowienia zobowiązań na rzecz równego dostępu do opieki onkologicznej i poprawy wskaźników przeżycia.

 

Rak piersi w Polsce — stan faktyczny

Zachorowalność i znaczenie

• Rak piersi jest najczęściej rozpoznawanym nowotworem złośliwym u kobiet w Polsce — rocznie diagnozuje się ponad 20 000 nowych przypadków.
• W publikacji naukowej podkreśla się, że w 2020 roku rak piersi stanowił około 23,8 % wszystkich nowotworów w populacji kobiet, a odpowiadał za 15,3 % zgonów z powodu nowotworów u kobiet.
• Wcześnie wykryty rak piersi może być wyleczalny — skuteczność terapii znacząco rośnie, gdy choroba zostaje zdiagnozowana w stadium wczesnym.

Program badań przesiewowych

W ramach programu profilaktyki raka piersi w Polsce:

• Od 1 listopada 2023 r. rozszerzono dostęp do bezpłatnych mammografii — kobiety w wieku 45–74 lata mogą korzystać z badań przesiewowych bez konieczności posiadania skierowania.
• Wcześniej program obejmował kobiety w wieku 50–69 lat, co zostało zmienione w celu objęcia szerszego zakresu wiekowego.
• W przypadku kobiet, które przeszły już raka piersi, od 1 stycznia 2024 umożliwiono ponowny udział w programie badawczym corocznie przez okres pięciu lat po zakończeniu leczenia.
• Program przesiewowy nie wymaga skierowania — wystarczy zgłosić się do placówki realizującej mammografię w ramach NFZ.

Profilaktyka i sygnały ostrzegawcze

Czynniki ryzyka

Do czynników zwiększających ryzyko raka piersi należą:

• Wiek (ryzyko rośnie z wiekiem)
• Historia rodzinna nowotworów piersi (mutacje genów BRCA1, BRCA2)
• Czynniki hormonalne (wczesna miesiączka, późna menopauza, stosowanie hormonalnej terapii zastępczej)
• Nadwaga, otyłość, brak aktywności fizycznej
• Alkohol, niezdrowa dieta, czynniki środowiskowe (mniejszy, ale także istotny wpływ)

Wczesne sygnały i objawy

Objawy, które powinny wzbudzić czujność:

• Wyczuwalny guzek lub zgrubienie w piersi lub okolicy pachowej
• Zmiana kształtu lub wielkości piersi
• Wciągnięcie brodawki lub zmiana w położeniu
• Wydzielina z brodawki (krwista lub inna)
• Zmiany skórne: zaczerwienienie, owrzodzenie, „skórka pomarańczy” itp.
• Ból lub dyskomfort w obrębie piersi (choć często rak nie boli we wczesnym stadium)

Jeśli pojawi się którykolwiek z takich objawów, kobieta powinna niezwłocznie skonsultować je z lekarzem.

Regularna kontrola i samobadanie

• Samobadanie piersi — wykonywane regularnie (np. co miesiąc) — pozwala wyczuć zmiany, które mogą być sygnałem ostrzegawczym.
• W programie przesiewowym mammografia (co 2 lata dla kobiet w wieku objętych programem) pomaga wykryć zmiany zanim staną się klinicznie zauważalne.

Zapraszamy również do odwiedzania i skorzystania ze strony https://onkologia.org.pl/pl gdzie znajdują się m.in. dane epidemiologiczne nt. zachorowalności i umieralności na raka piersi w Polsce.