Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Tomaszowie Mazowieckim

Czym jest Legionella?

Bakterie Legionella występują na całym świecie i są szeroko rozpowszechnione w środowisku. Rezerwuarem są płynące i stojące wody powierzchniowe, śródlądowe i gruntowe, ścieki, kałuże po opadach deszczu, mokra gleba, kompost czy rozkładająca się kora i trociny.

Źródła i drogi zakażenia

Głównym źródłem zakażenia jest woda zaciągnięta do układu oddechowego lub zainhalowana w postaci aerozolu wodno-powietrznego zawierającego bakterie z rodzaju Legionella. Aerozol wodno-powietrzny bywa wytwarzany przez:

• urządzenia sanitarne (np. prysznice),
• medyczne (np. unity stomatologiczne, respiratory, inhalatory,),
• rekreacyjne (urządzenia instalowane na basenach, wanny z hydromasażem),
• klimatyzację,
• fontanny, zraszacze lub kurtyny wodne, wieże chłodnicze,
• nawilżacze powietrza

Nie odnotowano zakażenia ludzi w wyniku picia skażonej Legionella  wody.

Nie odnotowano zakażenia się człowieka od innej chorej osoby (choroba niezaraźliwa).

Czynniki sprzyjające występowaniu i namnażaniu bakterii Legionella sp.

• temperatura w zakresie od 20ºC do 45ºC,
• obecność biofilmu, osadów, korozji,
• gromadzenie się glonów, mułu, pierwotniaków,
• elementy instalacji pokryte osadem wapiennym, kamieniem kotłowym: prysznice, wylewki baterii, nasadki sitkowe baterii umywalkowych,
• niewłaściwa konserwacja i brak ciągłości w używaniu wyposażenia i urządzeń w punktach czerpalnych,
• zastoiny wody w rurach,
• nieczynne lub rzadko używane odgałęzienia o bardzo małym przepływie wody,
• brak lub zbyt małe stężenie środków dezynfekcyjnych.

 

Jakie choroby może powodować?

Wyróżnia się trzy postacie kliniczne choroby, a okres wylęgania (od momentu zakażenia do czasu pojawienia się pierwszych objawów) trwa od 2 do 10 dni:

• choroba legionistów - postać najczęściej rozpoznawana, z dominującymi objawami zapalenia płuc o ciężkim przebiegu, często z towarzyszącymi objawami uszkodzenia wielu narządów (bóle mięśni, ból głowy, gorączka, objawy zapalenia płuc w tym suchy kaszel, zaburzenia oddychania, zaburzenia ze strony przewodu pokarmowego, w tym bóle brzucha, wymioty, biegunka, a także zaburzenia świadomości);
• gorączka Pontiac - postać pozapłucna łagodna, różne postacie zakażenia umiejscowionego poza płucami charakteryzujące się lżejszym przebiegiem i objawami przypominającymi zachorowanie na grypę (nagły wzrost temperatury ciała, ból głowy, mięśni, dreszcze, objawy zakażenia górnych dróg oddechowych). Wyzdrowienie następuje samoistnie po kilku dniach, osoby zakażone nie wymagają leczenia;
• postać pozapłucna ciężka - przebiega z zakażeniem uogólnionym, któremu może towarzyszyć stan septyczny.

Do grupy szczególnego ryzyka zalicza się:

• osoby po 50 r.ż.,
• palenie papierosów,
• alkoholizm, 
• współistniejące choroby przewlekłe, 
• choroby nowotworowe, 
• transplantacje,
• płeć męską. 

Leczenie i diagnostyka

W większości przypadków legioneloza jest wyleczalna przy użyciu antybiotyków. Do zgonów najczęściej dochodzi u osób starszych i u osób z obniżoną odpornością.

Zakażenie można rozpoznać tylko poprzez wykonanie badań laboratoryjnych. Preferowanymi testami diagnostycznymi są posiew wydzieliny z dróg oddechowych albo test na obecność antygenu Legionella w moczu.

Niezmiernie ważne jest, aby materiał do badań pobrać przed wdrożeniem antybiotykoterapii, ponieważ zastosowanie antybiotyków przed pobraniem od pacjenta materiału do badań może uniemożliwić wykonanie badania.

Jak zmniejszyć ryzyko zakażenia?

• regularne czyszczenie, płukanie i dezynfekowanie wewnętrznych systemów wodociągowych wody ciepłej i zimnej,
• zapewnienie właściwej temperatury wody w punktach czerpalnych (co najmniej 55°C dla wody ciepłej i poniżej 25°C dla wody zimnej),
• właściwe zarządzanie i utrzymywanie urządzeń i wewnętrznego systemu wodociągowego tj. dokonywanie przeglądów stanu technicznego poprzez sprawdzanie szczelności i izolacji systemów ciepłej i zimnej wody aby zapobiec schładzania ciepłej wody i ogrzewania zimnej, właściwy stan techniczny głowic prysznicowych, kranów, wanny z hydromasażem i in., regularne badanie ciepłej i zimnej wody,
• kontrola, czyszczenie i dezynfekcja systemów klimatyzacyjnych,
• czyszczenie i dezynfekcja wodnych urządzeń o funkcji dekoracyjnej np. fontanny, ściany wodne,
• kontrola i czyszczenie i dezynfekcja basenów z hydromasażem i innych urządzeń typu SPA (badanie wody w kierunku Legionella)