Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna we Wrześni

Legionella co warto wiedzieć

Występowanie:

Bakterie Legionella występują na całym świecie i są szeroko rozpowszechnione w środowisku. Rezerwuarem są płynące i stojące wody powierzchniowe, śródlądowe i gruntowe, ścieki, kałuże po opadach deszczu, mokra gleba, kompost czy rozkładająca się kora i trociny.

Bakterie wykrywane są też w składzie biofilmu tworzącego się na powierzchniach kontaktujących się z wodą - w sprzyjających warunkach mogą przedostawać się z naturalnych źródeł za pomocą sieci wodociągowej i w wyniku namnażania kolonizować sztuczne rezerwuary wodne, a także zasiedlać kolejne instalacje, urządzenia i systemy, jak:

• systemy dystrybucji wody ciepłej użytkowej (np. w hotelach, miejscach zamieszkania zbiorowego, szpitalach),
• aparatura wykorzystywana w podmiotach leczniczych (np. respiratory, inhalatory, nawilżacze powietrza),
• obiekty rekreacji wodnej (np. baseny, fontanny, zraszacze ogrodowe),
• wieże chłodnicze, klimatyzatory,
• myjnie samochodowe, spryskiwacze samochodowe itd.

Aby proces zasiedlania instalacji bakteriami nastąpił muszą wystąpić warunki sprzyjające tj. np. niewłaściwie utrzymywane, eksploatowane systemy.

Optymalna temperatura wzrostu bakterii Legionella to 20-50°C

 

Czynniki środowiskowe sprzyjające występowaniu i namnażaniu bakterii Legionella sp.

Występowaniu i namnażaniu się omawianej bakterii sprzyja przede wszystkim:

• temperatura w zakresie od 20ºC do 45ºC,
• obecność biofilmu, osadów, korozji,
• gromadzenie się glonów, mułu, pierwotniaków,
• elementy instalacji pokryte osadem wapiennym, kamieniem kotłowym: prysznice, wylewki baterii, nasadki sitkowe baterii umywalkowych,
• niewłaściwa konserwacja i brak ciągłości w używaniu wyposażenia i urządzeń w punktach czerpalnych,
• zastoiny wody w rurach,
• nieczynne lub rzadko używane odgałęzienia o bardzo małym przepływie wody,
• brak lub zbyt małe stężenie środków dezynfekcyjnych.

 

Działania profilaktyczne zapobiegające namnażaniu się bakterii Legionella sp. w instalacjach i urządzeniach wodnych:

• kontrola temperatury wody – temperatura wody powinna być utrzymywana w zakresie od 50ºC do 60ºC, aby zminimalizować ryzyko wzrostu bakterii,
• usuwanie biofilmu – regularne czyszczenie i konserwacja instalacji wodnych, w tym wymiana osadów, usuwanie korozji oraz zapobieganie powstawaniu biofilmu, są kluczowe. Biofilm stanowi doskonałe środowisko dla namnażania się bakterii,
• dezynfekcja wody – wprowadzenie odpowiednich środków dezynfekujących, takich jak chlor, dwutlenek chloru lub ozon, w odpowiednich stężeniach jest ważnym krokiem w zapobieganiu rozwojowi Legionella,
• zapobieganie stagnacji wody – regularne uruchamianie urządzeń wodociągowych, w tym pryszniców, kranów i innych punktów czerpalnych wody, zmniejsza ryzyko stagnacji. Ponadto, rury z niewielkim przepływem wody powinny być regularnie przepłukiwane,
• utrzymywanie odpowiedniej cyrkulacji wody – zapewnienie stałego przepływu wody w systemie, szczególnie w przypadku odgałęzień o niskim przepływie, jest kluczowe. Warto unikać zbyt długich odcinków rur, które mogą prowadzić do stagnacji,
• przeglądy techniczne – regularne przeglądy techniczne urządzeń, w tym wymiana uszkodzonych elementów (np. sitka baterii umywalkowych), są niezbędne w utrzymaniu systemu w dobrym stanie i zapobieganiu gromadzeniu się osadów,
• odpowiednia konserwacja systemów klimatyzacyjnych i wentylacyjnych – utrzymywanie klimatyzacji i wentylacji w czystości, w tym usuwanie wszelkich osadów i glonów, zapobiega rozprzestrzenianiu się bakterii. Systemy chłodzenia wodą mogą być szczególnie podatne na rozwój Legionella.

 

Jak można się zarazić?

Do zakażenia bakteriami z rodzaju Legionella dochodzi przede wszystkim drogą wziewną poprzez wdychanie aerozoli (przebywając w kabinie prysznicowej, blisko fontanny miejskiej czy zraszacza). Im mniejsze są kropelki wody, tym bardziej zwiększa się szansa na przedostanie bakterii do dolnych dróg oddechowych. Bakteriami z rodzaju Legionella można zarazić się również poprzez zachłyśnięcie wodą, do którego dochodzi stosunkowo rzadko.

 

Wpływ bakterii na zdrowie człowieka

Bakterie Legionella mają poważny wpływ na zdrowie człowieka, wywołując chorobę znaną jako legionelloza. Jest to zakażenie bakteryjne, które może przebiegać w różnych formach, od łagodnych objawów po ciężkie zapalenie płuc, a nawet śmierć, jeśli nie zostanie odpowiednio leczone. Najczęściej dochodzi do zakażenia drogą inhalacyjną (wdychanie aerozolu z wodą zawierającą bakterie).

 

Rodzaje zakażeń wywołanych przez Legionella:

• choroba legionistów – postać płucna, najczęściej rozpoznawana z objawami zapalenia płuc o ciężkim przebiegu, często z towarzyszącymi objawami uszkodzenia wielu narządów. Przy ciężkim stanie ogólnym obserwuje się: podwyższoną ciepłotę ciała, suchy kaszel, zaburzenia oddychania, zaburzenia ze strony układu pokarmowego, zaburzenia świadomości. W 10-20% choroba może zakończyć się zgonem pacjenta.
• gorączka Pontiac – postać pozapłucna, łagodna, z objawami grypopodobnymi: wzrost ciepłoty ciała, bóle głowy, bóle mięśniowe, zakażenie górnych dróg oddechowych. Wyzdrowienie następuje samoistnie w ciągu kilku dni, a śmiertelność wynosi 0%.
• postać pozapłucna ciężka – choroba przebiega z zakażeniem uogólnionym, któremu może towarzyszyć sepsa lub zespół rozsianej zakrzepicy wewnątrznaczyniowej. Ta postać choroby dotyka głównie pacjentów szpitalnych np. w trakcie immunosupresji. Śmiertelność w tej postaci choroby wynosi 20-25%.