In order to ensure the highest quality of our services, we use small files called cookies. When using our website, the cookie files are downloaded onto your device. You can change the settings of your browser at any time. In addition, your use of our website is tantamount to your consent to the processing of your personal data provided by electronic means.
Back

Ludwika Śniadecka

27.05.2021

Vilnius’te doğan Ludwika Śniadecka, Polonyalı soylu bir ailenin bilim alanında önemli hizmetleri olan vatansever bir mensubuydu. Babası, amcası ve ağabeyleri, XIX yüzyılın ilk yarısında önde gelen Polonya eğitim merkezi Vilnius Üniversitesi’nin saygı duyulan hocalarıydı. Śniadecka, günümüz Polonyası’nda her şeyden önce Romantizmin ana temsilcilerinden biri olan Juliusz Słowacki’nin ilk aşkı olarak bilinmektedir. Şair, Śniadecka’ya olan sevgisini birkaç şiirine yansıtmıştır fakat Słowacki’nin bu duyguları karşılık bulamamıştır. Ludwika ise genç Rus subayı ve aynı zamanda o dönemin Litvanya valisinin oğlu olan Vladimir Rimski-Korsakov’a kayıtsız şartsız âşık olmuştur. Hâlbuki Rimski-Korsakov, Osmanlı-Rus Savaşı sırasındaki Şumnu muharebesinde 1829 senesinde şehit düşmüştür. Śniadecka, yıllar boyunca sevgilisine yas tutup 1842 yılında, ölümünden 13 sene sonra cenazesinin yerini bulmak üzere Osmanlı’ya gitmiştir. Mezarı başında anmak, ayrıca yetim ve yaşlılar için ikisinin ismini taşıyan bir vakıf kurmayı planlıyordu. İstanbul’da, sürgündeki Polonyalıların en önemli siyasi kampı olan Hotel Lambert adına Osmanlı’da siyasi faaliyetlerin organizatörü ve Polonya Şark Ajansı’nın ilk müdürü olan Michał Czaykowski ile tanışmıştır. Czaykowski, Śniadecka’ya yardımcı olacağına ve Korsakov’un hayatını kaybettiği Silistre’ye seyahatini kolaylaştıracağına dair söz vermiştir.

Ludwika_Sniadecka_1

Hotel Lambert’in temsilcisi, romantik sebeplerle hareket eden Ludwika’nın girişimini Şark Ajansı’nın bölgede güçlenmesi için de kullanma niyetindeydi. Bu sebeple Śniadecka’nın kurmak istediği vakfın yeri Çelikdere’deki manastır olarak belirlenmişti. Czaykowski’nin planlarına göre Rus sınırına yakın olan ve Osmanlı, Rus ve Avusturya ajanslarının nüfuzlarının kesiştiği noktada bulunan manastır, Şark Ajansı’nın ajitasyon ve  gözetleme merkezi olacaktı. Śniadecka, Korsakov’un mezarını hiçbir zaman bulamamış olsada manastıra maddi yardımdan vazgeçmemiştir.

Czaykowski’nin etkisi sayesinde daha önce Rusya’ya sempati duyan ve Polonya-Rus kardeşliğinin taraftarı olan Śniadecka, Osmanlı’da Polonya’nın bağımsızlığının en önemli sözcülerinden biri olmuştur. İstanbul’dayken Czaykowski’nin en yakın iş ortağı ve hayat arkadaşı olmuştur. Ludwika Śniadecka ve Michał Czaykowski’nin evleri, hem Osmanlı siyasetçileri hem de Polonyalı göçmen ve seyyahlar arasında, İstanbul’daki Polonya elçiliği olarak biliniyordu. 1853 – 56 Kırım Savaşı sırasında siyasi misyonla İstanbul’a gelen Polonyalı şair Adam Mickiewicz, Śniadecka’nın Polonya’nın bağımsızlığı uğruna fedakârlığından çok etkilenmiştir. Birkaç sene sonra, 1861 yılında Osmanlı başkentine gelen ve evinde misafir olan oğlu Władysław Mickiewicz, Ludwika’ya “etek giyen diplomat” demiştir. Śniadecka, Czaykowski’nin adına Hotel Lambert ile İstanbul’dan Paris’e gönderilen mektup, rapor ve bildirileri kaleme almıştır. Czaykowski, Kırım Savaşı sırasında Polonyalı subayların komutasında Slav gönüllülerden oluşan Kazak Süvarî Alayı kurarken Ludwika, desteğini asla esirgememiştir. Polonyalı erkek ve kadınların garip hayatları adlı kitabında Czaykowski, Śniadecka ve kendisinden şöyle bahsetmiştir: “Bu iki ruh birbirini anlamak için doğmuştur; Tanrı bu iki kalbi Boğaz kıyılarında Polonya için atmaları için yan yana getirmiştir […] Bir gün soyumuzdan gelen biri, garip hayatımızdan bahsederken desin ki: ikisi de Polonya’yı sevip ona hizmet ediyorlardı.”

Fakat Osmanlı’ya gelmiş Polonyalı siyasi göçmenlerin bir kısmı, Śniadecka’nın Czaykowski’nin üstündeki etkisini hoş görmüyordu. Örneğin, Tomasz Teodor Jeż olarak da bilinen Zygmunt Miłkowski, çalışmalarının birinde Ludwika’nın Czaykowski’ye “büyü yapıp onu hükmü altına aldığını” iddia etmiştir. Diğer sürgünlere göre ise Şark Ajansı müdürü, Śniadecka yüzünden 1850 yılında Müslüman olmuştur. Czaykowski’nin o dönemde Paris’te yaşayan eşi ve çocukları olmasına rağmen Ludwika’yı Müslüman eşi olarak almıştır. Śniadecka ise dinini değiştirmeyip hayatının sonuna kadar Katolik kalmıştır. Bir Müslümanın eşi olduktan sonra, birkaç defa Osmanlı usulü giyinip Osmanlı paşalarının eşlerini ziyaret etmiştir. Fakat bu yeni kimliği kendine yakıştıramadığı için vaktinin çoğunu kendi evinde geçirmeyi tercih etmiştir. En büyük tutkularından biri olan ata binmekten de vazgeçmiştir. Dediğine göre ata binmeyi bırakmak Czaykowski için yaptığı “en büyük fedakârlığıydı”.

Ludwika Śniadecka, 22 Şubat 1866 tarihinde hayata gözlerini yummuştur. Czaykowski’nin kararıyla Polonyalı göçmenlerin yaşadığı ve bağımsız Polonya’nın sembolik toprak parçası olan Adampol köyünde gömülmüştür. Bir Müslümanın eşi olarak vefat ettiğinden dolayı ilk başta mezarı, kabristanın dışında kalmıştır. Günümüzde ise Śniadecka’nın kabri köyün Katolik mezarlığının içinde olsa da diğer mezarlardan belli bir mesafe içinde bulunmaktadır. Ludwika’nın ölümü nedeniyle Czaykowski ruhen bitap düşmüştür. Hayat arkadaşının desteğinden mahrum kalan Czaykowski, zamanla Rusya’ya sempati duyan bazı Osmanlı çevrelerine yaklaşmıştır. 1870 yılında ise Osmanlı ordusundan istifa etmiştir. İki sene sonra Rus Çarıyla barışıp Rusya’ya gitmiştir. 1886 yılında ise Michał Czaykowski intihar edip yaşamına son vermiştir.

 

 

{"register":{"columns":[]}}