Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku

Celem ustawy jest zaostrzenie sankcji za wykroczenia i przestępstwa przeciwko środowisku. Praktyka stosowania dotychczas obowiązującego prawa pokazuje, że obecne sankcje karne są niewystarczające. Reakcja karna powinna odpowiadać stopniowi społecznej szkodliwości czynu, zawinienia oraz rzeczywistym względom prewencji ogólnej i indywidualnej. W Kodeksie wykroczeń ustawodawca postanowił o wprowadzeniu karalności usiłowania, podżegania do popełnienia wykroczenia przeciwko środowisku oraz  pomocnictwa w jego popełnieniu. Orzeczenie kary będzie skutkowało dla ukaranego obowiązkiem wykonywania nieodpłatnej pracy na cele społeczne, a w niektórych przypadkach także obowiązkiem przywrócenia do stanu poprzedniego.

Ustawa z dnia 22 lipca 2022 r. nowelizuje dziewięć ustaw: ustawę z dnia 20 maja 1971 r. – Kodeks wykroczeń, ustawę z dnia 6 czerwca 1997 r. – Kodeks karny, ustawę z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska, ustawę z dnia 28 września 1991 r. o lasach, ustawę z dnia 27 października 1994 r. o autostradach płatnych oraz o Krajowym Funduszu Drogowym, ustawę z dnia 28 października 2002 r. o odpowiedzialności podmiotów zbiorowych za czyny zabronione pod groźbą kar, ustawę z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody, ustawę z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach oraz ustawę z dnia 21 października 2016 r. o umowie koncesji na roboty budowlane lub usługi.

Wykaz czynów (przestępstw i wykroczeń) godzących w środowisko naturalne, których sprawcy poniosą surowszą niż dotychczas odpowiedzialność:
•    usuwanie roślinności przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów (kara aresztu, ograniczenia wolności albo grzywna do 30 000 złotych);
•    rozniecanie ognia na terenie lasu, na terenach śródleśnych, na obszarze łąk, torfowisk i wrzosowisk, poza miejscami wyznaczonymi do tego celu albo palenie tytoniu (zakaz nie dotyczy miejsc na drogach utwardzonych i miejsc wyznaczonych do pobytu ludzi);
•    zanieczyszczanie lub zaśmiecanie obszaru kolejowego lub miejsca dostępnego dla publiczności, a w szczególności zaśmiecanie  drogi, ulicy, placu, ogrodu lub zieleńca;
•    wyrzucanie na cudzy grunt polny kamieni, odpadów, złomu, padliny lub innych nieczystości;
•    zanieczyszczanie w lesie gleby lub wody albo wyrzucanie do lasu kamieni, odpadów, złomu, padliny, innych nieczystości, albo zaśmiecanie lasu w inny sposób (surowsza sankcja przewidziana jest za składowanie w lasach odpadów);
•    spowodowanie zanieczyszczenia w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach (kara pozbawienia wolności do lat 8);
•    z naruszeniem przepisów –  niszczenie lub uszkadzanie roślin, zwierząt, grzybów lub ich siedlisk lub siedlisk przyrodniczych;
•    zanieczyszczanie wody, powietrza lub powierzchni ziemi substancją albo promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach (kara pozbawienia wolności do lat 8);
•    z naruszeniem przepisów – składowanie, usuwanie, przetwarzanie, zbieranie, unieszkodliwianie, transportowanie odpadów lub substancji albo dokonywanie odzysku odpadów lub substancji w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym (kara pozbawienia wolności do lat 10);
•    przywożenie z zagranicy lub wywożenie za granicę odpadów niebezpiecznych bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia albo wbrew jego warunkom (kara pozbawienia wolności do lat 12);
•    nieutrzymywanie – wbrew obowiązkowi – w należytym stanie urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi przed zanieczyszczeniem lub urządzeń zabezpieczających przed skażeniem promieniotwórczym lub promieniowaniem jonizującym;

W razie skazania sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko środowisku sąd orzeknie (obligatoryjnie) nawiązkę w wysokości od 10 000 do 10 000 000 złotych na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (jedynie w szczególnie uzasadnionych okolicznościach, gdy wymierzona nawiązka powodowałaby dla sprawcy uszczerbek dla niezbędnego utrzymania siebie i rodziny lub gdy pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą – sąd będzie mógł orzec nawiązkę w niższej wysokości).

Ustawa została opublikowana w Dzienniku Ustaw z 2022 r. pod poz. 1726.