Wystawa „100 lat służby cywilnej w Polsce" - 100-lecie służby cywilnej - Portal Gov.pl

Wystawa „100 lat służby cywilnej w Polsce"

W lutym mogli Państwo oglądać wystawę plenerową „100 lat służby cywilnej w Polsce" na ogrodzeniu Łazienek Królewskich w Warszawie. Wiemy jednak, że nie wszyscy z Państwa mogli zobaczyć ją na żywo. Dlatego udostępniamy w tej galerii wszystkie plansze z ekspozycji. Zapraszamy na wirtualny spacer!

Na zdjęciu wystawa plenerowa z okazji 100-lecia służby cywilnej. Na zdjęjciu znajduje się chodnik wzdłuż Alej Ujazdowskich. Po lewej stronie od chodnika znajduje się pas trawy. Po prawej stronie chodnika ogrodzenie Łazienek Królewskich, a na tym płocie plansze z wystawą.

Zdjęcia (60)

Informacja historyczna: Po odzyskaniu niepodległości, Rzeczpospolita zajęła się odbudową państwa, w tym budową nowej administracji państwowej. W tym celu podjęto prace nad ustawą o państwowej służbie cywilnej, którą uchwalono 17 lutego 1922 r. Była to pierwsza kompleksowa regulacja dotycząca służby cywilnej w Polsce. Ustawa określała najważniejsze grupy zawodowe tworzące służbę cywilną oraz najważniejsze obowiązki i uprawnienia urzędników w II RP.
Obok zdjęcie: Uchwalony i opublikowany tekst ustawy o państwowej służbie cywilnej z 17 lutego 1922 r. (Dz.U. z 1922 r., nr 22, poz. 164)

Informacja historyczna: II Rzeczpospolita odrodziła się po ponad 120 latach niewoli w nowych granicach, innych niż historyczne z końca XVIII wieku. Proces odbudowy państwa poprzedziła walka o jego kształt terytorialny. Obejmowała ona zarówno działania militarne, jak i dyplomatyczne. Dużym wyzwaniem było zbudowanie jednolitej administracji państwowej i scalenie ziem polskich w jeden, sprawnie zarządzany organizm, posiadający odpowiednio przygotowane kadry.
Obok: Mapa z Geograficzno-statystycznego atlasu Polski Eugeniusza Romera, obrazująca zmiany terytorialne na ziemiach polskich w okresie porozbiorowym - wykorzystywana w czasie obrad konferencji pokojowej w Paryżu do ustalenia granic odrodzonej Polski.

Informacja historyczna: W 1919 r. państwo polskie uznano na arenie międzynarodowej, m.in. dzięki staraniom premiera i światowej sławy pianisty Ignacego Jana Paderewskiego. 16 stycznia 1919 r. - w porozumieniu z naczelnikiem państwa Józefem Piłsudskim - objął on przewodnictwo ponadpartyjnego rządu jedności narodowej. Gabinet ten przeprowadził pierwsze wybory do sejmu ustawodawczego oraz zajął się budową nowej administracji państwowej.
Poniżej: zdjęcie Józefa Piłsudskiego i premiera Ignacego Paderewskiego w drodze na obrady sejmu 10 lutego 1919 r. Obok: skład gabinetu premiera Ignacego Paderewskiego w formie tableau z portretami ministrów.

Górne zdjęcie: Pałac Bruhla (zwany też pałacem Sandomierskim) przy ul. Wierzbowej 1 (przy placu marsz. Józefa Piłsudskiego) - w II RP od 1922 r. siedziba Ministerstwa Spraw Zagranicznych. W 1944 r. wysadzony przez Niemców razem z pałacem Saskim (nie został odbudowany po wojnie).
Dolne zdjęcie: Pałac Prymasowski, przedwojenna siedziba Ministerstwa Rolnictwa, ul. Senatorska 13/15.

Na zdjęciu: Zebranie plenarne pracowników Wydziału Sztuki w Ministerstwie Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego w 1937 r. - grupa kilkunastu osób siedzi przy stole konferencyjnym, przed nimi rozłożone dokumenty.

Plansza 6: Zdjęcia i krótkie informacje o prezydentach II Rzeczypospolitej - Gabrielu Narutowiczu (1865-1922), Stanisławie Wojciechowskim (1869-1953) oraz Ignacym Mościckim (1867-1946)

Plansza 7: Mapa wyborcza II RP z oznaczeniem okręgów wyborczych do Sejmu i Senatu

Plansza 8: Tekst przysięgi urzędniczej z 1920 r.: "Przysięgam Panu Bogu Wszechmogącemu, że na powierzonem mi stanowisku urzędowem przyczyniać się będę w mym zakresie działania ze wszystkich sił do ugruntowania wolności, niepodległości i potęgi Rzeczypospolitej Polskiej, której zawsze wiernie służyć będę; wszystkich obywateli kraju w równem mając zachowaniu, przepisów prawa strzec będę pilnie, obowiązki mego urzędu spełniać gorliwie i sumiennie, polecenia mych przełożonych wykonywać dokładnie a tajemnicy urzędowej dochowam. Tak mi Panie Boże dopomóż."

Plansza 9: Fotografia grupowa urzędników Konsulatu Generalnego RP w Opolu, 1933 r. - ponad 20 osób stoi za biurkiem, przy którym siedzi mężczyzna; obok niego siedzą dwie kobiety i mężczyzna.

Plansza 10: Urzędnicy przy pracy podczas Powszechnego Spisu Ludności w 1931 r. - przy biurkach siedzi kilka osób obsługujących maszyny, z których wysuwają się długie, papierowe taśmy

Plansza 11: Kancelistki przy pracy - dwie kobiety siedzą przy biurkach, jedna z nich pisze na maszynie

Plansza 12: Zdjęcia dokumentów urzędników II Rzeczypospolitej. Na górnym zdjęciu - legitymacja służbowa urzędniczki Stefanii Misiewicz. Na dolnym zdjęciu - wykaz stanu służby urzędnika Franciszka Olejarczyka.

Plansza 13: Pracownicy Starostwa Powiatowego w Zamościu - kilkanaście osób w dwóch rzędach; osoby w pierwszym rzędzie siedzą, w środku starosta.

Plansza 14: Zdjęcie grupowe urzędników Starostwa Powiatowego we Włoszczowie - grupa około 20 urzędników; osoby w pierwszym rzędzie siedzą, osoby w dwóch dalszych rzędach stoją.

Plansza 15: Pałac Branickich w Białymstoku - siedziba Urzędu Wojewódzkiego w okresie II Rzeczypospolitej - dwupiętrowy budynek o jasnej elewacji, częściowo przesłonięty starymi drzewami

Plansza 16: Budynek Urzędu Morskiego w Gdyni - budynek dwupiętrowy, a w centralnej części trzypiętrowy z wieżą; na wieży maszt z flagą państwową.

Plansza 17: Gmach Urzędu Wojewódzkiego we Lwowie z okresu II Rzeczypospolitej - obecnie terytorium Ukrainy. Masywny, trzypiętrowy budynek - ujęcie od narożnika.

Plansza 18: Gmach Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach w okresie II Rzeczypospolitej - pałacyk z dwiema bocznymi wieżami, stromym dachem i jasną elewacją.

Plansza 19: Budynek Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach podczas uroczystości 15. rocznicy III powstania śląskiego, 1936 r. - na dziedzińcu, udekorowanym symbolami narodowymi i religijnymi, grupa kilkuset uczestników uroczystości

Plansza 20: Urzędnicy Starostwa Powiatowego w Sandomierzu w okresie II RP - zdjęcie grupowe dziewięciu osób, pięć osób w pierwszym rzędzie siedzi, cztery osoby w drugim rzędzie stoją.

Plansza 21: Tableau przygotowane przez urzędników z okazji imienin pierwszego w II RP wojewody kieleckiego, 1 maja 1921 r. - zdjęcia portretowe kilkudziesięciu osób, u góry napis: "Pierwszemu wojewodzie kieleckiemu w dniu imienin urzędnicy województwa".

Plansza 22: Urzędnicy Starostwa Powiatowego w Sandomierzu z okresu II RP - pięciu mężczyzn przy niewielkim stoliku, czterech siedzi, jeden stoi.

Plansza 23: Pracownicy Urzędu Skarbowego w Kielcach - w pierwszym rzędzie siedzi kobieta i dwóch mężczyzn, w drugim rzędzie stoi pięciu mężczyzn (pierwszy od lewej Bogdan Sieradzki).

Plansza 24: Wojewoda śląski Stanisław Grażyński podczas uroczystości z okazji 15. rocznicy wybuchu III powstania śląskiego, 1936 r. - wojewoda Grażyński przecina wstęgę, w tle kilkudziesięciu uczestników uroczystości.

Plansza 25: U góry - plakat Stowarzyszenia Urzędników Państwowych reklamujący wypoczynek letni w kilku ośrodkach na terenie Polski. Na dole - legitymacja służbowa sekwestratora Magistratu miasta Płocka, wydana 11 lutego 1931 r., upoważniająca do pobierania opłat i podatków od mieszkańców miasta (zdjęcie posiadacza i tekst upoważnienia).

Plansza 26: Informacja historyczna: W 1939 r. państwo polskie stało się obiektem agresji Niemiec i Związku Radzieckiego. Wprowadzono stan wojenny, a Polska została podzielona na dwie strefy okupacyjne. Ewenementem na skalę europejską było zorganizowanie Polskiego Państwa Podziemnego, które miało utrzymać konstytucyjną ciągłość organów państwa. W konspiracji odbudowywano struktury państwowe, które wykonywały normalne funkcje państwa. Odtworzono siły zbrojne oraz administrację państwową i samorządową, czyli pion cywilny Polskiego Państwa Podziemnego. Na jego czele stał Delegat Rządu RP na Kraj w randze wiceprezesa Rady Ministrów (prezydent i premier urzędowali poza krajem). W jego działaniach wspierała go podziemna Krajowa Rada Ministrów.
Obok: mapa II RP podzielonej pomiędzy III Rzeszę i ZSRR.

Plansza 27: Urzędnicy i urzędniczki podczas kopania rowów przeciwlotniczych w Warszawie we wrześniu 1939 r. - na otwartym terenie kilkadziesiąt osób kopie rów w kształcie linii łamanej.

Plansza 28: Spotkanie Ignacego Paderewskiego z prezydentem RP na uchodźstwie Władysławem Raczkiewiczem 22 stycznia 1940 r. - obydwaj mężowie stanu siedzą na fotelach w reprezentacyjnym pomieszczeniu.

Plansza 29: Po lewej mapa przedstawiająca tereny Polski zajęte przez III Rzeszę i Związek Radziecki (podział w okresie 21.10.1939 - 22.06.1941). Po prawej mapa przedstawiająca tereny Polski po ataku III Rzeszy na Związek Radziecki 22.06.1941 r.

Plansza 30: Ogłoszenie w języku polskim i niemieckim z okresu okupacji hitlerowskiej o wznowieniu działalności Urzędu Skarbowego w Biłgoraju

Plansza 31: Polscy pracownicy Urzędu Pocztowego w okupowanym przez Niemców Krakowie - czterech mężczyzn pracuje przy biurkach.

Plansza 32: Urzędnicy podczas oglądania urządzeń biurowych w Urzędzie Statystycznym w Krakowie, okres okupacji niemieckiej - grupa około dziesięciu osób stojąc ogląda duże urządzenie do pracy biurowej.

Plansza 33: Pracownicy Archiwum Miejskiego w Łodzi w okresie okupacji - sześciu mężczyzn w kombinezonach i hełmach, ze sprzętem gaśniczym (bosak, wiadro, pompka wodna).

Plansza 34: Posiedzenie emigracyjnego rządu premiera Stanisława Mikołajczyka, 5 maja 1944 r. - w reprezentacyjnym pomieszczeniu kilkanaście osób siedzi przy stole konferencyjnym; wśród nich premier Stanisław Mikołajczyk, wicepremier Jan Kwapiński, min. Tadeusz Romer, min. Władysław Banaczyk, ks. min. Zygmunt Kaczyński, min. Karol Popiel, min. Wacław Komarnicki, min. Marian Seyda, dyr. Adam Romer, Zygmunt Berezowski.

Plansza 35: Wspólne posiedzenie rządu RP na emigracji i Rady Narodowej w 1940 r. - przy stole konferencyjnym, na tle flagi państwowej z godłem, siedzi kilkanaście osób, m.in. premier Władysław Sikorski, wicepremier Stanisław Mikołajczyk, min. Henryk Strasburger, gen. Józef Haller, poseł Ignacy Schwarzbart, poseł Władysław Banaczyk.

Plansza 36: Urzędniczka Ministerstwa Sprawiedliwości w rządzie polskim na emigracji w Londynie, 1944 r. - uśmiechnięta kobieta siedzi przy biurku i pisze na maszynie.

Plansza 37: Pracownik Ministerstwa Sprawiedliwości w Londynie, 1944 r. - mężczyzna stoi przy biurku, na którym leży wiele dokumentów.

Plansza 38: Minister Wacław Komarnicki z gen. Władysławem Sikorskim w Ministerstwie Sprawiedliwości, Londyn - obaj mężczyźni siedzą w fotelach przy okrągłym stoliku, na którym leżą dokumenty i gazeta.

Plansza 39: Minister Wacław Komarnicki i pracownicy Ministerstwa Sprawiedliwości, Londyn 1944 r. - grupa kilkunastu mężczyzn; trzej siedzą na krzesłach (w środku min. Komarnicki), pozostali stoją za nimi.

Plansza 40: Zniszczony pałac Prymasowski w Warszawie, przedwojenna siedziba Ministerstwa Rolnictwa, ul. Senatorska 13/15 - zniszczony w znacznym stopniu budynek, bez dachu i okien.

Plansza 41: Zniszczony pałac Prymasowski w Warszawie, przedwojenna siedziba Ministerstwa Rolnictwa, ul. Senatorska 13/15 - budynek w znacznym stopniu zniszczony, bez dachu i okien.

Plansza 42: Informacja historyczna o stratach wojennych Polski: Polska straciła co najmniej 7,5 mln osób, z czego ponad 6 mln stanowiły ofiary działań wojennych, terroru i eksterminacji hitlerowskiej. Zniszczenia dotknęły wiele budynków użyteczności publicznej w całej Polsce. W Warszawie zagładzie uległy prawie wszystkie siedziby przedwojennych urzędów administracji publicznej, w tym Zamek Królewski - siedziba Prezydenta RP, gmach Sejmu przy ul. Wiejskiej, siedziby ministerstw i innych urzędów centralnych. Nieodwracalne były także straty w dobrach kultury. Okupant niemiecki zrabował w Polsce ok. 516 tys. pojedynczych dzieł sztuki. Niemal w całości zniszczono Warszawę i inne miasta, m.in. Gdańsk, Szczecin, Wrocław, Kołobrzeg.
Obok: XIX-wieczna księga z zasobu Archiwum Głównego Akt Dawnych w Warszawie, uszkodzona odłamkami pocisków podczas działań wojennych.

Plansza 43: Informacja historyczna: Powojenna Polska, mimo formalnego znalezienia się w zwycięskiej koalicji nad hitlerowskimi Niemcami, nie była państwem suwerennym, lecz poddanym politycznej kontroli ZSRR. Głównym zadaniem w pierwszych latach po wojnie stała się odbudowa kraju po ogromnych zniszczeniach i stratach. Jednym z priorytetowych działań w pierwszych latach po wojnie było zorganizowanie aparatu administracji państwowej na ziemiach przejętych na zachodzie i północy kraju od Niemiec.
Obok: mapa Polski po zmianie granic w 1945 r. - zaznaczono tereny przyłączone do Polski w 1945 r., tereny utracone na rzecz ZSRR w 1945 r. oraz przebieg tzw. linii Curzona.

Plansza 44: Uroczystość połączenia Górnego Śląska z Zagłębiem Dąbrowskim przed gmachem Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach, 18 marca 1945 r. - kilkudziesięciu uczestników uroczystości (wojskowi i cywile) stoi na schodach przed budynkiem.

Plansza 45: Stanisław Zrałek, wojewoda gdański, przed siedzibą Urzędu Wojewódzkiego w Gdańsku, 1946 r. - grupa dziesięciu mężczyzn stoi przed gmachem urzędu, wśród nich wojewoda Zrałek.

Plansza 46: Ruiny budynku Ministerstwa Spraw Wojskowych w Warszawie, 1946 r. - na ścianie poważnie zniszczonego gmachu widoczne hasła referendum: "Głosuj za Polska niepodległą, silną, demokratyczną. 3 razy TAK".

Plansza 47: Po lewej karta personalna urzędniczki stanu cywilnego (ze zdjęciem), po prawej karta personalna urzędnika samorządowego (ze zdjęciem). Oprócz zdjęć karty zawierają podstawowe dane osobowe urzędników.

Plansza 48: Pracownicy Urzędu Ziemskiego w Koszalinie w 1946 r. - 20 urzędników na zdjęciu grupowym; osoby w pierwszym rzędzie siedzą, pozostałe stoją.

Plansza 49: Pracownicy Magistratu w Grudziądzu, 1946 r. - bardzo liczna grupa pracowników urzędu na tle budynku (w kilku rzędach), około 30 osób na balkonie.

Plansza 50: Pracownicy Starostwa Powiatowego w Jeleniej Górze, 1947 r. - liczna grupa urzędników (w kilku rzędach) na tle siedziby starostwa, kilka osób w oknach budynku.

Plansza 51: Wykaz wójtów i sekretarzy gminnych powiatu brodnickiego z 1946 r. z charakterystyką ich orientacji politycznej - ręcznie sporządzona tabela na szarym papierze, zawierająca imiona i nazwiska wójtów i sekretarzy gminnych, nazwy gmin, w których pełnią swoje funkcje, przynależność partyjną oraz krótkie charakterystyki typu "demokrata, materialista, pracownik dobry" lub "demokrata niepewny, z obowiązków się wywiązuje" itp.

Plansza 52: Informacja historyczna o aparacie represji w PRL i funkcjonowaniu ustawy o państwowej służbie cywilnej w tym okresie: Najtrudniejszy okres stalinowskich represji przypadł na lata 1948-1953 (do śmierci Stalina). 22 lipca 1952 r. uchwalono konstytucję, która zmieniła nazwę państwa na Polska Rzeczpospolita Ludowa. W okresie powojennym ustawa o państwowej służbie cywilnej z 1922 r. formalnie nadal obowiązywała, jednakże poddano ją gruntownym zmianom lub całkowicie omijano uregulowania w niej zawarte. Ustawa ta przestała obowiązywać po wejściu w życie nowego kodeksu pracy z 1974 r., który uchylił jej przepisy. Istotne zmiany polityczne rozpoczęły się dopiero w latach 80-tych, co wiązało się z powstaniem i działalnością związku zawodowego "Solidarność".
Obok zdjęcia przedstawicieli NSZZ "Solidarność" (u góry) i rządu (na dole) podczas negocjacji.

Plansza 53: Pracownicy oddziału obwodowego ZUS w Zamościu, 1951 r. - grupa około 10 osób przed wejściem do budynku.

Plansza 54: Umieszczenie tablicy Urzędu Wojewódzkiego w Suwałkach przed wejściem do jego nowej siedziby, 1975 r. - dwóch mężczyzn (jeden na drabinie) instaluje na ścianie budynku tablicę z napisem "Urząd Wojewódzki w Suwałkach". Powyżej na ścianie budynku widoczne godło państwowe oraz napis "Wojewódzka Rada Narodowa w Suwałkach".

Plansza 55: Informacja historyczna o odrodzeniu się służby cywilnej po 1989 r.: Przełom polityczny w Polsce w 1989 r. oraz upadek systemu komunistycznego otworzyły drogę do przemian ustrojowych w państwie. Po wyborach w czerwcu 1989 r. Tadeusz Mazowiecki przystąpił do formowania pierwszego od ponad 40 lat niekomunistycznego rządu w Polsce. Zmiany polityczne umożliwiły także odrodzenie się służby cywilnej. Głównym celem nowej ustawy o służbie cywilnej było zagwarantowanie państwu stabilnej i profesjonalnie przygotowanej kadry urzędniczej, która byłaby neutralna politycznie w swojej działalności i stanowiła element ciągłości działania najważniejszych organów w państwie. Pierwsza w powojennej Polsce ustawa o służbie cywilnej została uchwalona 5 lipca 1996 r. Jako cel istnienia służby cywilnej wskazywano w niej zapewnienie zawodowego, rzetelnego, bezstronnego i politycznie neutralnego wykonywania zadań państwa. Te zasady zawarte są również w obecnie obowiązującej ustawie z 21 listopada 2008 r.
Obok: zdjęcie premiera Tadeusza Mazowieckiego podczas pracy, na tle gobelinu z godłem państwowym, 1989 r.

Plansza 56: Mapa podziału administracyjnego Polski według stanu na 1 stycznia 2020 r. - zaznaczono województwa i granice powiatów.

Plansza 57: U góry: aula Krajowej Szkoły Administracji Publicznej im. Prezydenta RP Lecha Kaczyńskiego (KSAP) - na pierwszym planie ustawione w rzędach stoliki i krzesła, w tle (na ścianie) godło państwowe oraz flagi Polski i Unii Europejskiej. Na dole: biblioteka KSAP - na pierwszym planie stoły i stół konferencyjny z krzesłami, na dalszym planie regały z książkami.

Plansza 59: U góry: siedziba Ministerstwa Finansów w Warszawie - okazały, kilkupiętrowy gmach o elewacji z piaskowca, na dziedzińcu liczne drzewa i krzewy oraz kilka samochodów. U dołu: pałac Potockich w Warszawie - siedziba Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - zabytkowy pałacyk o jasnej elewacji, z dwiema ozdobnymi, metalowymi bramami i rzeźbami na dachu.

{"register":{"columns":[]}}