W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.

Komenda Miejska
Państwowej Straży Pożarnej
w Kaliszu

HISTORIA KALISKIEJ STRAŻY POŻARNEJ

Dzieje ustrojowe Komendy Miejskiej Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu

Od chwili wyzwolenia Kalisza w dniu 23 stycznia 1945 roku organizacja ochrony przeciwpożarowej toczyła się w bardzo szybkim tempie. W zakładach przemysłowych utworzono stałe zawodowe posterunki strażackie mające realizować zadania z zakresu szkolenia pracowników, zapobiegania pożarom, oraz reagowania w momencie wystąpienia zagrożenia pożarowego. Natomiast utworzone w lutym 1945 roku pogotowie zawodowe przy kaliskiej Ochotniczej Straży Pożarnej dało początek procesowi tworzenia zawodowej ochrony przeciwpożarowej w Kaliszu.

Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód gaśniczy zaparkowany przed budynkiem. Samochód z wysuniętą maską silnika i przedziałem dla strażaków ma na dachu zamontowane węże oraz drabinę. Za samochodem w dwuszeregu stoją strażacy. Ubrani w ciemne mundury czarne hełmy. W tle widzimy budynek straży pożarnej a dalej z lewej strony kadru widzimy kamienice mieszkalne. Samochód stoi na bruku.

W dniu 30 grudnia 1948 roku podczas posiedzenia Zarządu Miejskiego Kalisza podjęto uchwałę nr 2086, w której na podstawie art. 5 ust. 1 ustawy o obronie przed pożarami i innymi klęskami z dnia 13 marca 1934 roku przejęto na koszt budżetu miasta od dnia 1 stycznia 1949 roku istniejące dotychczas pogotowie zawodowe przy Ochotniczej Straży Pożarnej i przemianowano na Miejskie Pogotowie Zawodowe Straży Pożarnej. Funkcję komendanta powierzono Leonardowi Tomaszewskiemu. W skład pogotowia wchodziło dwóch dowódców (kaprale-sekcyjni), trzech mechaników-strażaków i dwunastu strażaków.

Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód strażacki ( gazik ) i znajdujących się na nim strażaków. Przed samochodem znajdują się także trzech strażaków którzy na stojąco pozują do zdjęcia. Strażacy ubrani w galowe czarne mundury, oficerki, pas na biodrach oraz czapki na głowach. W tle widzimy zabudowania mieszkalne oraz drzewa.

Na mocy ustawy z dnia 4 lutego 1950 roku o ochronie przeciwpożarowej i jej organizacji, utworzona została Miejska Komenda Straży Pożarnych w Kaliszu wcielona do komórki organizacyjnej gospodarki komunalnej - Prezydium Miejskiej Rady Narodowej oraz Powiatowa Komenda Straży Pożarnych przy Prezydium Powiatowej Rady Narodowej podlegające Wojewódzkiej Komendzie Straży Pożarnych w Poznaniu. W roku 1954 utworzono Ministerstwo Spraw Wewnętrznych, które przejęło od Ministra Gospodarki Komunalnej ogólne kierownictwo i nadzór nad ochroną przeciwpożarową w kraju.

Zdjęcie jest czarnobiałe. przedstawia ono kolumnę starodawnych samochodów strażackich jadących na placu. Kolumnę prowadzi motocykl, za nim gazik z przyczepką dalej mało widoczne samochody gaśnicze z wężami na dachu. W tle widać kamienice mieszkalne oraz przyglądających się ludzi.

Komenda Miejska i Komenda Powiatowa Straży Pożarnych w Kaliszu zostały wyłączone z komórek organizacyjnych gospodarki komunalnej i ustanowione jako samodzielne jednostki organizacyjne, podporządkowane tylko ogólnemu nadzorowi prezydiów rad narodowych.

Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód strażacki i znajdujących się na nim strażaków. Samochód posiada w tylnej części skrzynię załadunkową. na skrzyni znajduje się zbiornik, obok niego dwa węże natomiast na zbiorniku koło zapasowe. Do samochodu wsiada jeden ze strażaków, uchylone drzwi a na nich biały napis zaw. straż pożarna w Kaliszu. Na skrzyni załadunkowej znajduje się również czterech strażaków. strażacy ubrani jednakowo, na głowach czarne hełmy, ciemne mundury i oficerki.

W roku 1961 minister spraw wewnętrznych wydał wytyczne dotyczące organizacji komórek organizacyjnych spraw wewnętrznych w prezydiach rad narodowych. Zgodnie z nimi komendy straży pożarnych weszły w skład urzędów i wydziałów spraw wewnętrznych. Zmiana podległości komend straży ograniczyła ich samodzielność, podporządkowując je kierownikom urzędów i wydziałów spraw wewnętrznych, podobnie jak to miało miejsce w latach 1950-1954. Stan ten trwał do 1970 roku, kiedy to rozporządzeniem Rady Ministrów z grudnia 1970 r. komendy wojewódzkie i powiatowe zostały wyłączone z urzędów i wydziałów spraw wewnętrznych i jako samodzielne organy podporządkowane bezpośrednio prezydiom rad narodowych, co znacznie usprawniło ich działalność. Ostatecznie, po zmianach administracyjnych w roku 1974 utworzona została Komenda Powiatowa Straży Pożarnych w Kaliszu, obejmująca swoim zasięgiem teren miasta i powiatu kaliskiego.

Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono strażaków pozujących do zdjęcia zbiorowego przed budynkiem komendy. Strażacy ustawieni w dwurzędzie ubrani czarne mundury, czapki na głowach. Za strażakami piętrzy się w oddali budynek remizy z wieżą na środku. Po lewej stronie kadru widzimy część kamienicy mieszkalnej.

W roku 1975 po uchwaleniu ustawy o dwustopniowym podziale administracyjnym państwa, ustalając jednostki administracyjne stopnia podstawowego - gminy, miasta i dzielnice miast oraz stopnia wojewódzkiego. Zlikwidowanie powiatów wymagało dostosowania struktury organizacyjnej ochrony przeciwpożarowej do nowego podziału administracyjnego państwa. Sejm w czerwcu 1975 roku uchwalił nową ustawę o ochronie przeciwpożarowej, która ustanowiła komendy rejonowe straży pożarnych. Ustawa przewidziała również rozbudowę sieci zawodowych straży pożarnych, ustalając, że w miastach, będących siedzibą komendy rejonowej, powinna być utworzona zawodowa straż pożarna. Tym samym w Kaliszu utworzone zostały: Komenda Wojewódzka oraz Komenda Zawodowa Straży Pożarnych podległa jej organizacyjnie. Komenda Wojewódzka Straży Pożarnych w Kaliszu swym zasięgiem obejmowała część powiatu jarocińskiego, powiat kępiński, kaliski z wyłączeniem gminy Błaszki, część powiatu krotoszyńskiego, powiaty ostrowski, ostrzeszowski, pleszewski, część powiatu sycowskiego i powiat wieruszowski. Komenda Rejonowa Straży Pożarnych w Wieruszowie była jedyną na tym terenie komendą, w której nie została powołana zawodowa straż pożarna, jednostka ta pełniła funkcję administracyjną na potrzeby ochrony przeciwpożarowej, sprawując nadzór nad jednostkami Ochotniczych Straży Pożarnych.

Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono prace porządkowe przed budynkiem Państwowej Straży Pożarnej. Na pierwszym planie widzimy strażaków robiących porządki przed budynkiem, ubrani w stroje robocze. Czterech z prawej trzymają grabie ostatni z lewej ręce schowane za siebie. przed nimi stoi taczka na której znajdują się śmieci. na drugim planie z prawej strony kadru widzimy część budynku jednostki ratowniczo gaśniczej. Budynek dwukondygnacyjny, pierwsza kondygnacja to bramy wyjazdowe druga to linia okien od pomieszczeń.

Na przełomie lat osiemdziesiątych i dziewięćdziesiątych rozpoczęto prace nad projektami nowych ustaw pożarniczych. W roku 1991 uchwalone zostały ustawy o Państwowej Straży Pożarnej i ochronie przeciwpożarowej. Ustawa o Państwowej Straży Pożarnej z 24 sierpnia 1991 r. dała podstawy do utworzenia w Kaliszu Komendy Wojewódzkiej Państwowej Straży Pożarnej i Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej.

Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono składanie kwiatów przed pomnikiem. Z prawej strony kadru widzimy część budynku jednostki ratowniczo gaśniczej. Budynek dwukondygnacyjny, pierwsza kondygnacja to bramy wyjazdowe druga to linia okien od pomieszczeń. Przed budynkiem na wyniesionym wyżej podeście usytuowany jest pomnik strażaka przytulający dziecko lewą ręką próbujący osłonić się przed zagrożeniem. Przy pomniku pełni wartę dwóch strażaków w białych hełmach i ciemnych mundurach. Przed pomnikiem dwóch strażaków tak samo ubranych składają kwiaty pod pomnikiem, jeden z tych strażaków jest pochylony. W tle widzimy tłum ludzi przyglądających się całej uroczystości. dalej widzimy drzewa oraz latarnie uliczne.

Funkcjonujące dotychczas województwo kaliskie pozostało w niezmienionych granicach terytorialnych. Zmianie uległ natomiast zasięg terytorialny komend rejonowych. Utworzono pięć komend rejonowych z siedzibami w Jarocinie, Kaliszu, Kępnie, Ostrowie Wielkopolskim i Ostrzeszowie. Powstało także 10 jednostek ratowniczo-gaśniczych. Taki stan prawny utrzymywał się do 1 stycznia 1999 roku, kiedy to na podstawie ustawy z dnia 24 lipca 1998 roku o zmianie niektórych ustaw określających kompetencje organów administracji publicznej - w związku z reformą ustrojową państwa zlikwidowana została Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu, a jej następcą prawnym została Komenda Wojewódzka Państwowej Straży Pożarnej w Poznaniu, zaś dla miasta Kalisza i nowo powstałego powiatu kaliskiego całokształt zadań z zakresu ochrony przeciwpożarowej zaczęła realizować Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu.

Struktura wewnętrzna ochrony przeciwpożarowej stopnia wojewódzkiego i powiatowego oraz charakterystyka systemu kancelaryjnego.

W funkcjonujących przy Prezydiach Rad Narodowych Powiatowej i Miejskiej Komendzie Straży Pożarnych w Kaliszu, stosowany był bezdziennikowy system kancelaryjny. Z dniem 1 marca 1969 roku obowiązywać zaczął Tymczasowy regulamin organizacyjny Wydziału Spraw Wewnętrznych Prezydium Powiatowej Rady Narodowej w Kaliszu, który określił strukturę organizacyjną Powiatowej Komendy Straży Pożarnych dzieląc ją na stanowiska pracy do spraw:

  • operacyjnych, 
  • zapobiegania pożarom, 
  • szkoleniowych, 
  • kwatermistrzowskich, 
  • administracyjnych.


Regulamin wewnętrzny utworzonej w roku 1975 Komendy Wojewódzkiej Straży Pożarnych w Kaliszu z dnia 21 listopada tego roku dzielił ją na następujące jednostki organizacyjne:

  • służbę ogólno-organizacyjną,
  • służbę prewencji,
  • służbę operacyjną i szkolenia,
  • służbę kwatermistrzowską.

W podporządkowanych Komendzie Wojewódzkiej Komendach Rejonowych Straży Pożarnych poza wymienionymi stanowiskami pracy dodatkowo funkcjonowały: Rejonowe Stanowisko Kierowania, Rejonowy Punkt Napraw i Konserwacji Sprzętu oraz Zawodowa Straż Pożarna. W roku 1975 Minister Administracji, Gospodarki Terenowej i Ochrony Środowiska wydał zarządzenie w sprawie ustalenia jednolitego rzeczowego wykazu akt dla urzędów terenowych organów administracji państwowej, który zaczął obowiązywać we wszystkich komendach Straży Pożarnych województwa kaliskiego.

W latach dziewięćdziesiątych zmieniła się struktura wewnętrzna Komendy Wojewódzkiej i podlegających jej Komend Rejonowych Państwowej Straży Pożarnej. Istniejące dotychczas służby zastąpione zostały przez wydziały i sekcje.

Po powstaniu Państwowej Straży Pożarnej jednolite rzeczowe wykazy akt dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej wprowadzane były w życie kolejnymi zarządzeniami lub decyzjami Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej. Oparte na systemie dziesiętnym stanowią jednolitą klasyfikację akt wytworzonych w trakcie działalności komend oraz określają ich kwalifikację archiwalną. Obecnie stosowany jest jednolity rzeczowy wykaz akt dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej stanowiący załącznik nr 2 do decyzji Komendanta Głównego Państwowej Straży Pożarnej z dnia 27 maja 2004 roku w sprawie instrukcji kancelaryjnej oraz jednolitego rzeczowego wykazu akt dla jednostek organizacyjnych Państwowej Straży Pożarnej.


W roku 2006 Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu, będąca następczynią Komendy Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej składała się z następujących komórek:

  • wydział organizacyjno-kadrowy,
  • wydział operacyjno-szkoleniowy,
  • wydział kontrolno-rozpoznawczy,
  • wydział finansów,
  • wydział kwatermistrzowsko-techniczny,
  • jednostka ratowniczo-gaśnicza nr 1 i nr 2.

Komenda Miejska Państwowej Straży Pożarnej przejęła akta po Komendzie Wojewódzkiej i Komendzie Rejonowej Państwowej Straży Pożarnej w Kaliszu. Posiadane akta zespołu archiwalnego pochodzą z lat 1975-2006, natomiast akta osobowe byłych pracowników obejmują okres od 1956-2006 roku.

Zdjęcia (7)

Pokaż zdjęcie 1 z galerii. Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód gaśniczy zaparkowany przed budynkiem. Samochód z wysuniętą maską silnika i przedziałem dla strażaków ma na dachu zamontowane węże oraz drabinę. Za samochodem w dwuszeregu stoją strażacy. Ubrani w ciemne mundury czarne hełmy. W tle widzimy budynek straży pożarnej a dalej z lewej strony kadru widzimy kamienice mieszkalne. Samochód stoi na bruku. Pokaż zdjęcie 2 z galerii. Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód strażacki ( gazik ) i znajdujących się na nim strażaków. Przed samochodem znajdują się także trzech strażaków którzy na stojąco pozują do zdjęcia. Strażacy ubrani w galowe czarne mundury, oficerki, pas na biodrach oraz czapki na głowach. W tle widzimy zabudowania mieszkalne oraz drzewa. Pokaż zdjęcie 3 z galerii. Zdjęcie jest czarnobiałe. przedstawia ono kolumnę starodawnych samochodów strażackich jadących na placu. Kolumnę prowadzi motocykl, za nim gazik z przyczepką dalej mało widoczne samochody gaśnicze z wężami na dachu. W tle widać kamienice mieszkalne oraz przyglądających się ludzi. Pokaż zdjęcie 4 z galerii. Zdjęcie jest czarnobiałe. Przedstawia ono starodawny samochód strażacki i znajdujących się na nim strażaków. Samochód posiada w tylnej części skrzynię załadunkową. na skrzyni znajduje się zbiornik, obok niego dwa węże natomiast na zbiorniku koło zapasowe. Do samochodu wsiada jeden ze strażaków, uchylone drzwi a na nich biały napis zaw. straż pożarna w Kaliszu. Na skrzyni załadunkowej znajduje się również czterech strażaków. strażacy ubrani jednakowo, na głowach czarne hełmy, ciemne mundury i oficerki. Pokaż zdjęcie 5 z galerii. Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono strażaków pozujących do zdjęcia zbiorowego przed budynkiem komendy. Strażacy ustawieni w dwurzędzie ubrani czarne mundury, czapki na głowach. Za strażakami piętrzy się w oddali budynek remizy z wieżą na środku. Po lewej stronie kadru widzimy część kamienicy mieszkalnej. Pokaż zdjęcie 6 z galerii. Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono prace porządkowe przed budynkiem Państwowej Straży Pożarnej. Na pierwszym planie widzimy strażaków robiących porządki przed budynkiem, ubrani w stroje robocze. Czterech z prawej trzymają grabie ostatni z lewej ręce schowane za siebie. przed nimi stoi taczka na której znajdują się śmieci. na drugim planie z prawej strony kadru widzimy część budynku jednostki ratowniczo gaśniczej. Budynek dwukondygnacyjny, pierwsza kondygnacja to bramy wyjazdowe druga to linia okien od pomieszczeń. Pokaż zdjęcie 7 z galerii. Zdjęcie jest czarno-białe. Przedstawia ono składanie kwiatów przed pomnikiem. Z prawej strony kadru widzimy część budynku jednostki ratowniczo gaśniczej. Budynek dwukondygnacyjny, pierwsza kondygnacja to bramy wyjazdowe druga to linia okien od pomieszczeń. Przed budynkiem na wyniesionym wyżej podeście usytuowany jest pomnik strażaka przytulający dziecko lewą ręką próbujący osłonić się przed zagrożeniem. Przy pomniku pełni wartę dwóch strażaków w białych hełmach i ciemnych mundurach. Przed pomnikiem dwóch strażaków tak samo ubranych składają kwiaty pod pomnikiem, jeden z tych strażaków jest pochylony. W tle widzimy tłum ludzi przyglądających się całej uroczystości. dalej widzimy drzewa oraz latarnie uliczne. 
{"register":{"columns":[]}}