Kampania "Stop pożarom traw" 2024

W marcu rozpoczęła się kolejna edycja kampanii społecznej Państwowej Straży pożarnej pt. "Stop pożarom traw". Akcja służy zwiększeniu świadomości na temat istniejących zagrożeń oraz przeciwdziałaniu pożarom. Koniec zimy, wiosna oraz przedwiośnie to okres rosnącego zagrożenia pożarowego spowodowanego sezonowym wypalaniem traw i pozostałości roślinnych. Jest to spowodowane błędnym przekonaniem, że spalenie suchej trawy oczyści i użyźni glebę, co spowoduje szybszy i bujniejszy wzrost młodej trawy, a tym samym przyniesie korzyści ekonomiczne. W rzeczywistości powoduje to niekorzystne zmiany w środowisku naturalnym, wyjaławia glebę. Wypalanie traw jest również przyczyną wielu groźnych pożarów.

Liczba pożarów oraz zagrożenie pożarowe w dużym stopniu zależą od warunków atmosferycznych oraz zachowań ludzi, tzw. czynnika ludzkiego. Na bezpieczeństwo pożarowe ma więc znaczący wpływ odpowiednie postępowanie, przeciwdziałanie zagrożeniom oraz zachowanie zasad profilaktyki przeciwpożarowej. Można zauważyć, że już sama aura, która jest czynnikiem niezależnym wpływa na zwiększenie ryzyka pożaru. Natomiast kolejnym warunkiem potrzebnym dla jego powstania jest zainicjowanie procesu palenia w miejscu do tego nieprzeznaczonym. Te dwie zależności są kluczowe zarówno dla rosnących statystyk zdarzeń jak i bezpieczeństwa. Warto tu przytoczyć, że czasie łagodnej wiosny 2023 roku nidziccy strażacy w okresie marzec-kwiecień interweniowali zaledwie w przypadku 6 pożarów traw i nieużytków oraz 2 pożarów ściółki. Natomiast już w samym marcu 2022 roku na terenie powiatu nidzickiego doszło do 63 pożarów, z których 48 stanowiły pożary traw i nieużytków. Doszło także do pożarów poszycia leśnego, trzciny oraz jednego pożaru bardzo dużego w obrębie zabudowań. Na rozwój pożarów znaczący wpływ miały warunki atmosferyczne oraz wiejące wiatry. Interwencje wiązały się wówczas ze znacznym zaangażowaniem miejscowych jednostek straży pożarnych oraz innych służb. Pomimo mniejszej liczby pożarów, również w ostatnim roku pojawiały się zdarzenia trudne i spektakularne, niosące ze sobą zagrożenie dla łąk, lasów czy gospodarstw.

Pożary nieużytków, łąk i lasów w okresie wiosennym mogą spowodować ogromne straty materialne oraz zagrożenie dla zdrowia i życia ludzi oraz zwierząt. Wiążą się z zaangażowaniem znacznej liczby osób i sprzętu. Strażacy biorący udział w gaszeniu pożarów traw na łąkach i nieużytkach, w tym samym czasie mogą być potrzebni do ratowania bezpośrednion zagrożonego życia, zdrowia i mienia ludzkiego w innym miejscu. Może się zdarzyć, że przez lekkomyślność ludzi związaną z wypalaniem traw, nie dojadą z pomocą na czas tam, gdzie będą bardziej potrzebni.

Wiele osób wypala trawy i nieużytki rolne, tłumacząc swoje postępowanie chęcią użyźniania gleby. Od pokoleń wśród wielu ludzi panuje bowiem przekonanie, że spalenie trawy spowoduje szybszy i bujniejszy jej odrost, a tym samym przyniesie korzyści ekonomiczne. Jest to jednak całkowicie błędne myślenie. Rzeczywistość wskazuje, że wypalanie traw prowadzi do nieodwracalnych, niekorzystnych zmian w środowisku naturalnym – ziemia wyjaławia się, zahamowany zostaje bardzo pożyteczny, naturalny rozkład resztek roślinnych oraz asymilacja azotu z powietrza. Do atmosfery przedostaje się szereg związków chemicznych będących truciznami zarówno dla ludzi jak i zwierząt. Wypalanie traw jest również przyczyną wielu pożarów, które mogą prowadzić do wypadków śmiertelnych.

Cieplejsze dni pozwalają na sprzątnięcie pozostałości po zimie oraz rozpoczęcie prac polowych. Przeprowadzając wiosenne porządki pamiętajmy więc o zagrożeniach.

Przypominamy tu o zakazie rozpalaniem ognisk, wypalania pozostałości roślinnych bądź podpalania suchej roślinności. Sprzyjające warunki, ciepło oraz wiatr spowodują powstanie pożarów, które w szybkim tempie rozprzestrzeniają się na znacznych obszarach niszcząc wszystko po drodze. Pożary te wymykają się spod kontroli i przenoszą na pobliskie tereny, zabudowania lub lasy. Może ro spowodować utratę dobytku całego życia.

Ziemia jest tylko jedna... Pamiętaj #stoppozaromtraw

Obszary zeszłorocznej wysuszonej roślinności, stanowią doskonałe podłoże palne, co w zestawieniu z dużą aktywnością człowieka skutkuje gwałtownym wzrostem pożarów. Za ponad 94% przyczyn ich powstania odpowiedzialny jest człowiek.

Straty ekologiczne spowodowane pożarami traw

Ziemia wyjaławia się, zahamowany zostaje bardzo pożyteczny, naturalny rozkład resztek roślinnych oraz asymilacja azotu z powietrza.
Do atmosfery przedostaje się szereg związków chemicznych będących truciznami zarówno dla ludzi jak i zwierząt.
Niszczone są miejsca lęgowe wielu gatunków ptaków gnieżdżących się na ziemi i w krzewach. Palą się również gniazda już zasiedlone, a zatem z jajeczkami lub pisklętami (np. tak lubianych przez nas wszystkich skowronków).
Dym uniemożliwia pszczołom i trzmielom oblatywanie łąk. Owady giną w płomieniach, co powoduje zmniejszenie liczby zapylonych kwiatów, a w konsekwencji obniżenie plonów roślin.
Giną zwierzęta domowe, które przypadkowo znajdą się w zasięgu pożaru (tracą orientację w dymie, ulegają zaczadzeniu). Dotyczy to również dużych zwierząt leśnych, takich jak sarny, jelenie czy dziki.
Płomienie niszczą miejsca bytowania zwierzyny łownej, m.in. bażantów, kuropatw, zajęcy, a nawet saren.
W płomieniach lub na skutek podwyższonej temperatury ginie wiele pożytecznych zwierząt kręgowych: płazy (żaby, ropuchy, jaszczurki), ssaki (krety ryjówki, jeże, zające, lisy, borsuki, kuny, nornice, badylarki, ryjówki i inne drobne gryzonie).
Przy wypalaniu giną mrówki. Jedna ich kolonia może zniszczyć do 4 milionów szkodliwych owadów rocznie. Mrówki zjadając resztki roślinne i zwierzęce ułatwiają rozkład masy organicznej oraz wzbogacają warstwę próchnicy, „przewietrzają” glebę. Podobnymi sprzymierzeńcami w walce ze szkodnikami są biedronki, zjadające mszyce.
Ogień uśmierca wiele pożytecznych zwierząt bezkręgowych, m.in. dżdżownice (które mają pozytywny wpływ na strukturę gleby i jej właściwości), pająki, wije, owady (drapieżne i pasożytnicze).
Podczas pożaru powstaje duże zadymienie, które jest szczególnie groźne dla osób przebywających w bezpośrednim sąsiedztwie miejsca spalania, z uwagi na wysoką toksyczność dymu.
Duże zadymienie powoduje zmniejszenie widoczności na drogach i liniach kolejowych, co może prowadzić do powstania groźnych w skutkach kolizji i wypadków.
Od palącego się poszycia gleby, zapaleniu ulega podziemna warstwa torfu, który może spalać się do kilku metrów w głąb w zależności od jego porowatości związanej z dostępem tlenu. Są to pożary długotrwałe (nawet do kilku miesięcy) i wyjątkowo trudne do ugaszenia. Ponadto, w przypadku, gdy zwykła łąka po pożarze traw regeneruje się przez kilka lat, to pokłady torfu potrzebują na to wiele setek lat.

Wypalanie traw jest zabronione. Jakie są konsekwencje?

O tym, że postępowanie takie jest niedozwolone mówi m.in. ustawa z dnia 1 września 2022 roku w ustawie o ochronie przyrody dodany został przepis Art. 130a. który mówi, że osoba, która usuwa roślinność przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 złotych.
Art. 130a. [Kara za wypalanie roślinności]
pkt. 1. Kto usuwa roślinność przez wypalanie z gruntów rolnych, obszarów kolejowych, pasów przydrożnych, trzcinowisk lub szuwarów, podlega karze aresztu, ograniczenia wolności albo grzywny do 30 000 złotych.
Art. 30 ust. 3 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o lasach (Dz. U. z 2017 r. Nr 12, poz. 59 z późn. zm.);
„w lasach oraz na terenach śródleśnych, jak również w odległości do 100 m od granicy lasu, zabrania się działań i czynności mogących wywołać niebezpieczeństwo, a w szczególności:
- rozniecenia ognia poza miejscami wyznaczonymi do tego celu przez właściciela lasu lub nadleśniczego, korzystania z otwartego płomienia, wypalania wierzchniej warstwy gleby i pozostałości roślinnych”.
Za wykroczenia tego typu grożą surowe sankcje: Art. 82 ustawy z dnia 20 maja 1971r. Kodeksu wykroczeń (Dz. U. z 2018 r., poz. 618 z późn. zm.)
– kara aresztu, nagany lub grzywny, której wysokość w myśl art. 24, § 1 może wynosić od 20 do 5000 zł. Art. 163. § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny (Dz. U. z 2017r. poz. 2204 z późn. zm.) stanowi: „Kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać pożaru, podlega karze pozbawienia wolności od roku do lat 10”.