W celu świadczenia usług na najwyższym poziomie stosujemy pliki cookies. Korzystanie z naszej witryny oznacza, że będą one zamieszczane w Państwa urządzeniu. W każdym momencie można dokonać zmiany ustawień Państwa przeglądarki. Zobacz politykę cookies.
Powrót

82 rocznica wybuchu II Wojny Światowej

Pożar zamku królewskiego w warszawie w wyniku działań wojennych w dniu 17 września 1939 roku

1 września 1939 r. wojska niemieckie przekroczyły granice Polski, rozpoczynając II wojnę światową. O godz. 4.40. w Wieluniu (woj. łódzkie) zabrzmiały syreny alarmowe. Właśnie wtedy rozpoczął się atak niemieckich samolotów bombowych na wieluński szpital Wszystkich Świętych. Niemcy bombardowali miasta, zakłady przemysłowe oraz linie komunikacyjne, wywołując wiele pożarów. Około godziny 7:00 spadły pierwsze bomby na Warszawę. Straże pożarne na terenie całego kraju podjęły działania gaśnicze i ratownicze, m.in. poszukując ludzi w gruzach zniszczonych budynków. Polskie władze wojskowe  rozkazały strażakom ewakuację z zajmowanych przez hitlerowców miejscowości. Przemieszczające się jednostki straży pożarnych wzmacniały straże z terenów centralnej i wschodniej Polski. W ten sposób do Warszawy przybyły: Łódzka Straż Ogniowa, Zawodowa Straż Pożarna z Poznania oraz ochotnicze straże pożarne z Brzezin, Nieszawy, Ozorkowa, Płocka, Rawy Mazowieckiej i Żyrardowa, dołączając do szeregów Straży Ogniowej m.st. Warszawy. Nieprzyjacielskie wojska stanęły u bram stolicy 8 września. Od tego dnia nasiliły się pożary i zniszczenia budynków.

Warszawa w ogniu

Służba przeciwpożarowa na terenie Warszawy była częścią cywilnej obrony przeciwpożarowej, zorganizowanej w ramach systemu obrony przeciwlotniczej i podporządkowanej dowództwu wojskowemu. Jeszcze w sierpniu 1939 r. przewidywano utworzenie szefostwa służby przeciwpożarowej ze sztabem oraz podział obszaru administracyjnego miasta na cztery dzielnicowe dowództwa: Warszawa Północ, Warszawa Południe, Warszawa Praga, wydzielona strefa Warszawa Okęcie.

Każde szefostwo miało swój sztab oraz wydzielone jednostki straży pożarnych w postaci sekcji gaśniczych i specjalnych. Siły Straży Ogniowej m.st. Warszawy  według stanu na 30 sierpnia 1939 r. stanowiły: Warszawa Północ – 22 sekcje, Warszawa Południe – 16 sekcji, Warszawa Praga – 16 sekcji,  wydzielona strefa Warszawa Okęcie – 7 sekcji. Dowódca obrony Warszawy gen. Walerian Czuma zarządził 10 września zmilitaryzowanie straży ogniowej. Strażacy zostali poddani właściwości sądów wojskowych, a zgrupowaniom straży pożarnych w poszczególnych dzielnicach nadano wojskową rangę. W tym czasie warszawscy strażacy pod przewodnictwem komendanta Straży Ogniowej m.st. Warszawy kpt. poż. Stanisław Gieysztora brali udział w licznych akcjach gaśniczych i ratowniczych po pożarach powstałych na skutek ostrzału artyleryjskiego i bombardowań. Często zdarzało się, że bomby spadały w bezpośrednim sąsiedztwie terenu działań, raniąc strażaków i niszcząc ich sprzęt.

Tak też działo się podczas akcji gaśniczej na Zamku Królewskim, prowadzonej w niedzielę 17 września 1939 r. Akcja była prowadzona w bardzo trudnych warunkach, pod ciężkim ostrzałem (zginęło w niej trzech strażaków i pięciu cywili, a kilkanaście osób zostało rannych).

Konspiracja

Po nastaniu okupacji strażacy pozostali w mieście, aby wypełniać swoje obowiązki jako fachowa kadra pożarnicza. Na stanowisku pozostał komendant Warszawskiej Straży Ogniowej kpt. poż. Stanisław Gieysztor, który kierował strażakami w nowych okupacyjnych realiach. W niedługim czasie do wielu organizacji konspiracyjnych dążących do wyzwolenia z niewoli dołączył Strażacki Ruch Oporu „Skała”. Z inicjatywy komendanta 23 grudnia na terenie II Oddziału Straży Ogniowej odbyło się zebranie, na którym wybrano kierownictwo strażackiego ruchu oporu. Organizacja objęła swoim zasięgiem większość jednostek straży pożarnej (zawodowych i ochotniczych), działających zarówno pod okupacją niemiecką, jak i sowiecką.

Komendant  Stanisław Gieysztor został aresztowany przez gestapo w 1940 r. i zginął w listopadzie tegoż roku w obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Polscy strażacy ginęli m.in. podczas akcji sabotażowych, a w najlepszym wypadku groziła im wywózka do obozu koncentracyjnego lub dotkliwe pobicie. To tylko kilka przykładów świadczących o pełnej poświęcenia walce strażaków o naród i ojczyznę.  

 

 

 

Opracowanie: https://www.ppoz.pl/index.php/zajrzyj-do-srodka/historia-i-tradycje/1685-strazacki-opor

Zdjęcia: KW PSP Warszawa

 

 

 

Materiały

Artykuł Przegląd Pożarniczy 1980 Pożary września 1939
Artykuł​_Przegląd​_Pożarniczy​_1980​_Pożary​_września​_1939.pdf 0.91MB
{"register":{"columns":[]}}