Renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy

Jeśli stan zdrowia nie pozwala Ci na kontynuowanie pracy w gospodarstwie rolnym, możesz wystąpić o rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy, zwaną dalej rentą rolniczą,

1. Komu przysługuje renta rolnicza z tytułu niezdolności do pracy?

Prawo do renty rolniczej uzyskasz, jeśli spełnisz łącznie następujące warunki:

jesteś trwale lub okresowo całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym,
masz wymagany – odpowiedni do wieku staż ubezpieczeniowy (podleganie ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu):

1 rok - jeśli stałeś się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym zanim ukończyłeś 20 lat,
2 lata - jeśli stałeś się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym między 20 a 22 rokiem życia,
3 lata - jeśli stałeś się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym między 22 a 25 rokiem życia,
4 lata - jeśli stałeś się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym między 25 a 30 rokiem życia,
5 lat - jeśli stałeś się niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 30 lat, przy czym okres ten musi przypadać w ciągu ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę rolniczą,

3. Twoja całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym powstała w okresie podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu lub nie później niż w ciągu 18 miesięcy od ustania tych okresów.

Ważne
Prawo do renty rolniczej uzyskasz również, jeśli jesteś całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym oraz masz co najmniej 25-letni staż ubezpieczeniowy (ubezpieczenie emerytalno-rentowe).

W tej sytuacji nie jest wymagane, aby całkowita niezdolność do pracy powstała w okresie ubezpieczenia bądź w ciągu 18 miesięcy od ustania ubezpieczenia, ani aby co najmniej 5 lat ubezpieczenia przypadało w ostatnim dziesięcioleciu.

W przypadku, kiedy niezdolność do pracy powstała w związku z wypadkiem przy pracy rolniczej lub rolniczą chorobą zawodową, wystarczający jest jakikolwiek okres ubezpieczenia emerytalno-rentowego, pod warunkiem, że obejmuje on dzień wypadku lub dzień zachorowania na rolniczą chorobę zawodową.

2. Jakie okresy dolicza się do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu?

Do okresów podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu (ubezpieczenie wprowadzone od 1 stycznia 1991r.), od których zależy prawo do renty rolniczej dolicza się okresy:

podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników indywidualnych i członków ich rodzin w latach 1983-1990,
prowadzenia gospodarstwa rolnego lub pracy w gospodarstwie rolnym po ukończeniu 16 roku życia, przed dniem 1 stycznia 1983 r.,
od których zależy prawo do emerytury zgodnie z przepisami emerytalnymi (okresy składkowe i nieskładkowe, o których mowa w ustawie z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych), w tym okresy zagraniczne.

3. Co zrobić, aby KRUS rozpatrzył prawo do renty rolniczej?

W pierwszej kolejności powinieneś wystąpić do Kasy z wnioskiem o rentę rolniczą na formularzu KRUS SR-20. Do wniosku dołącz:

kwestionariusz dotyczący okresów podlegania ubezpieczeniu społecznemu rolników oraz okresów podlegających zaliczeniu do tego ubezpieczenia (druk KRUS-SR-21),
zaświadczenie o stanie zdrowia (druk KRUS N-14), które wypełnia lekarz leczący oraz posiadaną dokumentację medyczną. Zaświadczenie to jest ważne 1 miesiąc od daty wystawienia.

Druki wniosku/zaświadczenia/kwestionariusza dostępne są pod linkiem: Formularze i wnioski - świadczenia

Jeśli podlegałeś ubezpieczeniu społecznemu w systemie powszechnym (np. z tytułu zatrudnienia, prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej), odbyłeś zasadniczą służbę wojskową, to dołącz również dokumenty potwierdzające taką pracę/służbę (np. zaświadczenie ZUS, świadectwa pracy, książeczkę wojskową).

Więcej informacji o wymaganych dokumentach w zakładce pod linkiem: Świadczenia z ubezpieczenia emerytalno-rentowego - Kasa Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - Portal Gov.pl

4. Wymagane dokumenty o rentę rolniczą zostały złożone. Co dalej?

Zostaniesz skierowany na postępowanie orzecznicze, podczas którego będzie wydane orzeczenie lekarskie dotyczące Twojego stanu zdrowia. Na podstawie prawomocnego orzeczenia Kasa wyda decyzję przyznającą lub odmawiającą prawa do ww. świadczenia.

5. Kto orzeka w KRUS o całkowitej niezdolności do pracy?

lekarz rzeczoznawca Kasy - w I instancji,
komisja lekarska Kasy - w II instancji.

6. Czy od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy lub komisji lekarskiej Kasy można wnieść odwołanie?

Od orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy możesz wnieść odwołanie do komisji lekarskiej Kasy (II instancja) w terminie 14 dni licząc od daty jego otrzymania.

Na tej podstawie komisja lekarska Kasy zbada prawidłowość orzeczenia lekarza rzeczoznawcy i wyda kolejne orzeczenie. Orzeczenie to jest prawomocne w dacie jego wydania i stanowi podstawę do wydania decyzji o przyznaniu lub odmowie prawa do renty rolniczej.

Osoba niezgadzająca się z decyzją może wnieść odwołanie do sądu w terminie 1 miesiąca od daty jej doręczenia.

Zdarzają się sytuacje, gdy lekarz regionalny inspektor ds. orzecznictwa lekarskiego zgłasza zarzut wadliwości orzeczenia lekarza rzeczoznawcy Kasy. Wówczas powoływana jest komisja lekarska Kasy, która ponownie bada osobę zainteresowaną i wydaje orzeczenie.

7. Kto zostanie uznany za całkowicie niezdolnego do pracy?

Za całkowicie niezdolnego do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego (rolnika, jego małżonka i domownika), który z powodu naruszenia sprawności organizmu utracił zdolność do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

Utrata zdolności do pracy może być trwała lub okresowa.

Za osobę trwale całkowicie niezdolną do pracy w gospodarstwie rolnym uważa się ubezpieczonego, który nie rokuje odzyskania zdolności do osobistego wykonywania pracy w gospodarstwie rolnym.

W przypadku kiedy ubezpieczony rokuje odzyskanie zdolności do pracy, całkowita niezdolność do pracy uznawana jest za okresową.

8. Kiedy renta rolnicza przyznawana jest na stałe, a kiedy na jakiś okres np. rok, dwa?

Renta rolnicza przyznawana jest na stałe wówczas, gdy całkowita niezdolność do pracy w gospodarstwie rolnym jest trwała i nie orzeczono celowości przekwalifikowania zawodowego.
W przypadkach kiedy lekarz rzeczoznawca Kasy lub komisja lekarska Kasy uzna, że stan zdrowia rokuje odzyskanie zdolności do pracy - orzeknie o okresowej całkowitej niezdolności do pracy. Wówczas renta rolnicza przyznana zostanie na okres wskazany ww. orzeczeniu i w decyzji przyznającej to świadczenie.

9. Przez pięć lat pobierałem rentę rolniczą z tytułu niezdolności do pracy. Utraciłem prawo do tego świadczenia, ponieważ na kolejnym badaniu lekarz rzeczoznawca KRUS uznał, że jestem zdolny do pracy w gospodarstwie rolnym. Nie podlegam ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu. Czy jeśli stan zdrowia ulegnie pogorszeniu mogę ponownie ubiegać się o przyznanie prawa do świadczenia rentowego?

Jeśli Twój stan zdrowia ulegnie pogorszeniu, to możesz ponownie wystąpić z wnioskiem o rentę rolniczą.
Prawo do tego świadczenia zostanie przywrócone w sytuacji, gdy lekarz rzeczoznawca Kasy lub komisja lekarska Kasy orzeknie, że w ciągu 18 miesięcy od ustania prawa do ww. świadczenia ponownie stałeś się całkowicie niezdolny do pracy w gospodarstwie rolnym.
Jeśli jednak całkowita niezdolność do pracy powstanie po upływie 18 miesięcy od ustania prawa do renty, nie przyznamy Ci tego świadczenia.

10. Jestem uprawniony do okresowej renty rolniczej. Chciałbym uzyskać prawo do tego świadczenia na stałe. Co powinienem zrobić?

Przed upływem okresu na jaki była przyznana renta rolnicza, powinieneś złożyć nowy wniosek o to świadczenie wraz z aktualnym zaświadczeniem o stanie zdrowia
(druk KRUS N-14).

11. Pobieram rentę rolniczą. Niebawem ukończę powszechny wiek emerytalny, posiadam 30 lat podlegania ubezpieczeniu emerytalno-rentowemu w KRUS. Czy emerytura rolnicza zostanie mi przyznana z urzędu i czy będzie w tej samej wysokości co przyznana renta rolnicza?

W takim przypadku emerytura rolnicza zostanie przyznana z urzędu, gdyż spełniasz warunki do tego świadczenia.

Niemniej świadczenie to może być niższe od renty rolniczej z powodu wyłączenia okresów podlegania innemu ubezpieczeniu, gdyż do emerytury rolniczej będą uwzględnione jedynie okresy ubezpieczenia rolniczego. Z tytułu podlegania innemu ubezpieczeniu będziesz mógł wystąpić o drugą emeryturę do ZUS.

Warto wiedzieć, że osoba:

uprawniona do renty rolniczej, która nie uzyska prawa do emerytury rolniczej, ponieważ nie posiada 25 lat ubezpieczenia rolniczego, a
posiada środki zgromadzone na Otwartym Funduszu Emerytalnym (OFE),

przed uzyskaniem prawa do emerytury z ZUS, powinna dokonać wyboru, czy nadal będzie pobierała rentę rolniczą, czy emeryturę z systemu powszechnego - składając stosowne oświadczenie.

W przypadku wyboru renty rolniczej środki zgromadzone na OFE zostaną przekazane na dochody budżetu państwa.

Pamiętaj, że oświadczenie to jest ostateczne i nie można od niego odstąpić.