Lasy Państwowe Nadleśnictwo Kudypy

Rezerwaty przyrody "Ostoja bobrów na rzece Pasłęce"

  Bóbr europejski (Castor Fiber) – największy polski gatunek gryzonia ziemno-wodnego, dziś powszechnie znany, występujący na większości cieków wodnych, jeszcze niedawno bardzo rzadki i wymagający ochrony.
  W średniowieczu bobry były rozpowszechnione na terenie całego kraju jednak w XVIII w. ich liczebność zaczęła spadać i mimo wczesnego wprowadzenia pewnych form ochrony bobry prawie wyginęły.  W XIX w. istniały już tylko wyspowe stanowiska tego gatunku we wschodniej części kraju. Niewielka populacja bobra występowała również na rzece Pasłęce . Początkowo podejrzewano, że występujące na Pasłęce bobry pochodzą z Ameryki Północnej ( sprowadzone z Kanady do hodowli fermowej), prowadzone badania kariologiczne potwierdziły jednak, że były to bobry europejskie.
  Początki ochrony bobra na terenie Warmii i Mazur sięgają już pierwszych lat po zakończeniu II Wojny Światowej. W celu ochrony tego bardzo rzadkiego wtedy gatunku, z inicjatywy leśników w 1947 roku na terenie Nadleśnictwa Kudypy utworzono rezerwat przyrody – prawdopodobnie był to pierwszy rezerwat przyrody na terenie Polski powołany w celu ochrony bobra europejskiego.
  Zgodnie z zarządzeniem nr 17 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego z dnia 23 stycznia 1958r. za rezerwat przyrody pod nazwą „Ostoja Bobrów Kudypy" uznano obszar wzdłuż rzeki Pasłęki położony w gromadach Łukta i Biesal w powiecie ostródzkim i w gromadach Wołowno i Gietrzwałd w powiecie Olsztyńskim. Zgodnie z zarządzeniem rezerwat powołano w celu ochrony bobrów, na terenie ich bytowania wprowadzono liczne zakazy np.: koszenia traw, wycinania drzew, trzciny, sitowia, zbioru owoców, ziół, wypasania zwierząt gospodarskich, polowania, łowienia ryb, niszczenia nor i żeremi.
  W celu wzmocnienia ochrony bobrów na terenie Nadleśnictwa Kudypy powołano tzw. „strażników bobrowych" – byli oni zobowiązani do ochrony bobrów przed kłusownictwem, monitoringu liczebności populacji i zapewnianiu odpowiednich warunków dla bytowania bobrów.
  W roku 1970 Zarządzeniem nr 21 Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego powiększono obszar rezerwatu również o tereny nadleśnictw: Wichrowo, Orneta, Młynary, Zaporowo, Regity –  o łącznej powierzchni 4030, 25 ha. Rezerwat nazwano „Ostoja bobrów na rzece Pasłęce" – pod tą nazwą i w tych granicach funkcjonuje do dnia dzisiejszego.

Rezerwat częściowy„Kamienna Góra"

Rezerwat ustanowiony Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa  z dnia 25 stycznia 1995 roku (MP Nr 5 z dn.4 lutego 1995 r. poz. 83).
Rezerwat zlokalizowany jest w obrębie leśnym Łyna w oddziałach 208, 209, 210a-k. Powierzchnia rezerwatu to 95,52 ha.
  Głównym celem ochrony tego rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych, przyrodniczo-leśnych, krajobrazowych i dydaktycznych stanowiska buczyny pomorskiej w   aktualnej postaci naturalnej i w otoczeniu zbiorowisk leśnych i bagiennych zajmujących właściwe dla nich siedliska. Buczyna pomorska ( Melico-Fagetum) w uroczysku na Kamiennej Górze między miejscowościami Jonkowo i Łomy jest najbardziej na wschód wysuniętym stanowiskiem tego zespołu, rozwijającym się w pełnej amplitudzie ekologicznej oraz z typowym składem gatunkowym drzewostanu i roślinności runa.

   Zgodnie z Rozporządzeniem Nr 21 Wojewody Warmińsko-Mazurskiego z dnia
14 kwietnia 2003 r. w celu zachowania wartości ekologicznych, ekonomicznych, estetycznych i kulturowych województwa wyznaczone zostały obszary chronionego krajobrazu, obejmujące wyróżniające się krajobrazowo i przyrodniczo tereny o różnych typach ekosystemów. W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa Kudypy znajdują się fragmenty dwóch obszarów chronionego krajobrazu (OChK) :

- (nr 28) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Pasłęki („OchK Doliny Pasłęki"), położony na terenie powiatów Braniewo, Elbląg, Lidzbark Warmiński, Ostróda i Olsztyn, w gminach Braniewo, Płoskinia, Wilczęta, Orneta, Godkowo, Miłakowo, Lubomino, Świątki, Łukta i Jonkowo,

- (nr 38) Obszar Chronionego Krajobrazu Doliny Środkowej Łyny („OChK Doliny Środkowej Łyny"), położony na terenie powiatu Olsztyn, w gminach, Świątki, Dobre Miasto, miasto Dobre Miasto, Dywity, Jonkowo, Barczewo, Gietrzwałd i miasto Olsztyn,

   W zasięgu Nadleśnictwa Kudypy znajdują się częściowo lub w całości cztery obszary europejskiej sieci Ekologicznej Natura 2000. Są to: obszar objęty ochroną w ramach Dyrektywy Ptasiej, a mianowicie PLB280002 – Dolina Pasłeki oraz trzy obszary objęte ochroną w ramach Dyrektywy Siedliskowej PLH280006 – Rzeka Pasłęka, PLH280033-Warmińskie Buczyny i PLH280039 – Jonkowo-Warkały.
 

Dolina Pasłęki (PLB280002) obszar specjalnej ochrony ptaków (OSOP) o powierzchni 20 669,89 ha, w zasięgu nadleśnictwa Kudypy zajmuje 6296.09 ha po wschodniej stronie rzeki Pasłęki. Obszar jest miejscem występowania 23 gatunków ptaków z Załącznika II Dyrektywy Ptasiej i 9 gatunków z Polskiej Czerwonej Księgi Zwierząt. W okresie lęgowym obszar zasiedla, co najmniej 1% populacji krajowej orlika krzykliwego, kani czarnej, derkacza i zimorodka. Oprócz tego w dość dużym zagęszczeniu występują: bąk, bocian biały, bocian czarny, błotniak stawowy i rybitwa czarna. Z 23 gatunków ptaków wymienionych w standardowym formularzu danych dla „Doliny Pasłęki" w zasięgu Nadleśnictwa Kudypy stwierdzono występowanie 16 gatunków. Celem powołania obszaru jest ochrona ostoi ptasiej o randze europejskiej).

Rzeka Pasłęka (PLH280006) - specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 8418,50 ha, w zasięgu Nadleśnictwa Kudypy zajmuje powierzchnię 1598.96ha. Z doliną rzeki związanych jest 12 siedlisk wymienionych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej,
w tym siedliska priorytetowe takie jak: łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe, źródliskowe lasy olszowe na niżu. Położenie, układ przestrzenny i zasięg ostoi umożliwia jej pełnienie kluczowego korytarza ekologicznego. Celem powołania obszaru jest utrzymanie siedlisk fauny wodnej (szczególnie skójki gruboskorupowej), utrzymanie bogatego zespołu ryb związanych z rzeką, utrzymanie płazów zasiedlających zbiorniki dolinne oraz ochrona korytarza ekologicznego, który zapewnia ciągłość bytowania gatunków od centrum regionu w kierunku wybrzeża Bałtyku.
    Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG na terenie obszaru występują ssaki: bóbr (Castor fiber), wydra (Lutra lutra), płazy: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), kumak nizinny (Bombina bombina),ryby: minóg morski (Petromyzon marinus), minóg strumieniowy (Lampetra planeri), minóg rzeczny (Lampetra fluviatilis), boleń (Aspius aspius), różanka (Rhodeus sericeus), piskorz (Misgurnus fossilis), koza (Cobitis taenia), głowacz białopłetwy (Cottus gobio).

Warmińskie Buczyny (PLH280033) specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 1525,90 ha. W skład obszaru wchodzą trzy odrębne enklawy, znajdujące się w całości
 w zasięgu działania Nadleśnictwa Kudypy Na terenie „Warmińskich Buczyn" występuje 7 siedlisk ujętych w Załączniku I Dyrektywy Siedliskowej, wśród nich obecne są również siedliska priorytetowe (łęgi wierzbowe, olszowe i jesionowe, źródliskowe lasy olszowe na niżu czy torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą). Podstawowym celem powołania obszaru jest ochrona płatów żyznej i kwaśnej buczyny pomorskiej, na jej wschodnim zasięgu występowania
w Europie jak i ochrona pozostałych siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej oraz ochrona gatunków z Załącznika II Dyrektywy Siedliskowej. SOOS „Warmińskie Buczyny" jest ostoją takich gatunków jak: bóbr (Castor fiber), wydra (Lutra lutra), czerwończyk nieparek (Lycaena dispar), kumak nizinny (Bombina bombina) oraz 8 gatunków nietoperzy.

Jonkowo-Warkały (PLH280039) specjalny obszar ochrony siedlisk o powierzchni 226,60 ha w całości znajduje się w zasięgu działania Nadleśnictwa Kudypy. W Jonkowie-Warkałach występuje 5 siedlisk z Załącznika I Dyrektywy Siedliskowej, z czego,
z siedlisk priorytetowych, są to bory i lasy bagienne oraz suche, śródlądowe murawy napiaskowe. Zasadniczym celem ochrony jest zachowanie obecnego charakteru obszaru (występowanie wszystkich trzech rodzajów torfowisk: wysokich przejściowych i niskich), utrzymanie szaty roślinnej oraz stanowisk roślin i zwierząt.
Z gatunków wymienionych w Załączniku II Dyrektywy Rady 92/43/EWG na terenie obszaru występują 5 gatunków: bóbr (Castor fiber),traszka grzebieniasta (Triturus cristatus), kumak nizinny (Bombina bombina), czerwończyk nieparek (Lycaena dispar) i zalotka większa (Leucorrhinia pectoralis).