Lasy Państwowe Nadleśnictwo Lubliniec

Na terenie Nadleśnictwa Lubliniec zlokalizowane są 2 rezerwaty przyrody: Cisy koło Sierakowa i Łęg nad Młynówką

Rezerwat został utworzony w 1957 r. na mocy Zarządzenia Ministra Leśnictwa i Przemysłu Drzewnego [M.P. z 1957 r., Nr 52, poz. 331). Zlokalizowany jest w wydz. 444 f,g,h na powierzchni 8,05 ha. Celem ochrony jest naturalne stanowisko cisapospolitego w starym drzewostanie lasu mieszanego z udziałem DB, BK, OL, GB i JS. Rezerwat wg stanu na 1 stycznia 2024 r. nie posiada planu ochrony.  Zarządzenie Nr 6/2020 Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Katowicach z dnia 6 kwietnia 2020 r.  ustanowiło zadania ochronne dla rezerwatu - obowiazujace do 05.04.2025 r. Istnieje wstępna propozycja powiększenia rezerwatu o wydz. 444 b i d oraz utworzenie otuliny, w wydzieleniach tych w analizowanym projekcie PUL zrezygnowano ze wskazań gospodarczych.

Rezerwat powołany został na mocy Rozporządzenia Wojewody Śląskiego z 18 stycznia 2007 r. (Dz.Urz. woj. śl. Nr 11, poz. 275). Zlokalizowany jest w oddz.: 84a,d,g-j; 84~a, 85, 98c-i; 99; 100; 117; 118 na powierzchni ogólnej 126,79 ha. Został utworzony w celu ochrony ze względów naukowych, przyrodniczych i dydaktycznych biocenoz leśnych, wodnych i bagiennych wraz z całym bogactwem gatunkowym flory i fauny. Rezerwat wchodzi w skład SOO Natura 2000 PLH 240027 Łęgi w lasach nad Liswartą i nie posiada wg stanu na 1 stycznia 2024 r. planu ochrony.

 

Grunty Nadleśnictwa Lubliniec położone są w zasięgu Parku krajobrazowego „Lasy nad górna Liswartą”. Całkowita powierzchnia parku wynosi 387,31 km2, z tego 2757,74 ha gruntów nadleśnictwa (oddz. 64a-c,k; 66-72; 74-82; 83a-i; 84-177; 197). Park posiada otulinę o powierzchni 12045 ha, z tego na gruntach nadleśnictwa 519,42 ha ( oddz. 54,55; 63a-k,p-s; 64d-j; 65; 73; 83j-m; 178; 179; 182; 183a,c-i; 184k; 188-194; 195a-c,f-i;196f-k; 198-206). Powstał na mocy Rozporządzenia Nr 28/98 Wojewody Częstochowskiego z 21 grudnia 1998 r.; obecnie funkcjonuje na podstawie Rozporządzenia Nr 55/08 Wojewody Śląskiego z 25 sierpnia 2008 r. Park został utworzony dla zachowania specyfiki krajobrazu dorzecza Liswarty, zarówno wartości przyrodniczych, jak i kulturowych, w szczególności: właściwego stanu ochrony siedlisk przyrodniczych (zwłaszcza hydrogenicznych), szaty roślinnej, różnorodności flory i fauny i krajobrazu kulturowego. W granicach Parku zlokalizowane są 4 rezerwaty, w tym 1 (Łęg nad Młynówką) na terenie Nadleśnictwa Lubliniec. Zasięg Parku obejmuje rownież 3 użytki ekologiczne i 54 pomników przyrody. Uchwałą nr VI/40/3/2022 Sejmiku Wojewódzctwa Ślaskiego z dnia 24 stycznia 2022 r. (opublikowany w Dzienniku urzędowym województwa Ślaśkiego z dnia 27.01.2022 r., poz. 536) ustanowiono plan ochrony dla Parku Krajobrazowego „Lasy nad Górną Liswartą”.

Grunty Nadleśnictwa Lubliniec położone są w zasięgu OChK Lasy Stobrawsko-

Turawskie. Jest to obszar utworzony w 1988 r., a obecną podstawą prawną jego

funkcjonowania jest Rozporządzenie Wojewody Opolskiego Nr 0151/P/34/08 z dnia 16 maja 2008 r., zmieniające rozporządzenie Nr 0151/P/16/2006 z dnia 8 maja 2006 r. w sprawie obszarów chronionego krajobrazu. Obszar obejmuje powierzchnię 118367 ha, z tego na gruntach nadleśnictwa 275,50 ha (w oddz. 350; 351; 357-365), został utworzony dla ochrony krajobrazu leśno-rolnego wkomponowanego w zwarte kompleksy Borów Stobrawskich.

Na terenie nadleśnictwa znajduje się 6 użytków ekologicznych:

1. Wydma Dziewcza Góra - użytek ekologiczny chroniący cenny obiekt geomorfologiczny wraz z właściwymi dla niego zbiorowiskami roślinnymi. Użytek, w sensie geomorfologicznym należy do powstałego w plejstocenie Wydmowego Pasa Małej Panwi i Stobrawy. Tworzy go ciąg pięciu wyraźnych wyniesień o przebiegu NW - SE i maksymalnej wysokości 255 m n.p.m. - 15 m ponad otaczający obszar. Szóste wyniesienie położone jest w oddziale 788 i nie jest zaliczone do użytku. Drzewostany porastające wydmę są wyłącznie sosnowe, sztucznego pochodzenia. Większość osiągnęła wiek rębności, ale nie zostały przeznaczone do użytkowania rębnego (mimo istnienia takiej możliwości) - zaplanowano w nich jedynie cięcia pielęgnacyjne w postaci trzebieży, tak jak w pozostałych, młodszych drzewostanach. Przygraniczny pas w części północnej przeznaczono do naturalnej sukcesji i zachodzi na nim obsiew sosny. Wydma jest niezwykle cennym elementem tutejszego krajobrazu, a ponadto wzbogaca różnorodność biologiczną ekosystemu. Została objęta ochroną na wniosek miejscowej społeczności, zaniepokojonej planami eksploatacji piasku z tej wydmy, a także z dwóch innych w najbliższej okolicy. Doprowadziłoby to do poważnego naruszenia struktury tego obiektu, jeżeli nie do całkowitego jego zniszczenia. Użytek ekologiczny Wydma Dziewcza Góra został powołany do istnienia Uchwałą Nr VI/45/2019 Rady Gminy Pawonków w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego Wydma Dziewcza Góra (Dz. Urz. Woj. Śląskiego, Katowice dnia 23 kwietnia 2019 r. Poz. 2214. Użytek zajmuje powierzchnię 37,74 ha, swoim zasięgiem obejmuje następujące oddziały leśne: Leśnictwo Lubliniec 708 g,h; Leśnictwo Kokotek 741 b,c,~c,~d, 742 c, d,~d,~f, 779 a,~b; Leśnictwo Solarnia 743 a,b,~c.

2. Kompleks stawowy Kokotek I i II - użytek ekologiczny chroniący obszar wodno-błotny, będący miejscem lęgowym dla wielu gatunków ptaków. Ustanowienie opisanego wyżej użytku ekologicznego ma na celu utrzymanie obecnego sposobu użytkowania terenu, który warunkuje zachowanie stwierdzonych walorów przyrodniczych, objętych ochroną ścisłą gatunków fauny i flory, krajobrazowych i estetycznych. Użytek ekologiczny "Kompleks stawowy Kokotek I i II" został powołany do istnienia Uchwałą Nr 391/XXXIV/2021 Rady Miejskiej w Lublińcu  w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego „Kompleks stawowy Kokotek I i II” (Dz. Urz. Woj. Śląskiego, Katowice dnia 2 czerwca 2021 r. Poz. 3901). Użytek zajmuje powierzchnię 45,45 ha, usytuowany jest na części nieruchomości o nr ewid. 568/14, k.m. 4-3 Rusinowice, 566/36, k.m 4-2 Rusinowice 571/24, k.m. 4-4 Rusinowice, o łącznej powierzchni 45,45 ha, stanowiących własność Skarbu Państwa, w zarządzie PGL Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Lubliniec, (obręb Lubliniec, Leśnictwo Łopian, oddziały: 905 b, l, m, n; 916 a, b, c, g).

3. Wydmy Kokotek - użytek ekologiczny chroniący powstały w plejstocenie cenny obiekt geomorfologiczny wraz z właściwymi dla niego zbiorowiskami roślinnymi. Ustanowienie opisanego wyżej użytku ekologicznego ma na celu zatrzymanie procesu utraty różnorodności biologicznej i krajobrazowej, a także odtworzenie i wzmocnienie zasobów przyrody na terenie kompleksu leśnego w okolicy Kokotka oraz zachowanie wartości przyrodniczych, krajobrazowych i naukowodydaktycznych. Wydmy są niezwykle charakterystycznym elementem tutejszego krajobrazu i zostały objęte ochroną na wniosek miejscowej społeczności. Użytek ekologiczny Wydmy Kokotek został powołany do istnienia Uchwałą Nr 431/XXXVII/2021 Rady Miejskiej w Lublińcu  w sprawie ustanowienia użytku ekologicznego „Wydmy Kokotek” (Dz. Urz. Woj. Śląskiego, Katowice dnia 3 września 2021 r. Poz. 5686. Użytek zajmuje powierzchnię 30,09 ha, usytuowany na części nieruchomości oznaczonej numerem geodezyjnym działki 694/39, 685/95 oraz 671/39, k.m. 7-2 Rusinowice, obręb Kokotek stanowiącej własność Skarbu Państwa w Zarządzie PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Lubliniec (obręb Lubliniec, Leśnictwo Kokotek, oddziały: 766 d,i,j,l,m,o; 767 k,m).

4. Rozlewiska nad Zimną Wodą - użytek ekologiczny chroniący rozległy, podmokły obszar porośnięty kilkoma typami szuwarów, w tym syntaksonów zagrożonych w województwie opolskim, siedlisko rzadkich regionalnie gatunków roślin naczyniowych, głównie bagiennych, błotnych, rzadziej torfowiskowych. Użytek ekologiczny "Rozlewiska nad Zimną Wodą" został powołany do istnienia Uchwałą Nr LXVII/501/22 Rady Miejskiej w Oleśnie w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych na terenie Gminy Olesno (Dz. Urz. Woj. Opolskiego, Opole dnia 9 stycznia 2023 r. Poz. 128). Użytek zajmuje powierzchnię 3,40 ha, usytuowany jest na części nieruchomości o nr ewid. 102/2 (część), a.m. 8, obręb Łomnica, stanowiącej własność Skarbu Państwa, w zarządzie PGL Lasy Państwowe, Nadleśnictwo Lubliniec, (obręb Lubliniec, Leśnictwo Sieraków, wydzielenia: 395-c-99, 395-f-01, 395-g-01).

5. Stawy Zyska i Mańka – obszar obejmujący dwa śródleśne stawy wraz z mokradłami znajdujące się pomiędzy Kośmidrami a Solarnią. Użytek ekologiczny Stawy Zyska i Mańka został powołany do istnienia Uchwałą Nr IX/48/2025 Rady Gminy Pawonków w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych „Staw Zyska i Mańka”, „Staw Okrągły” (Dz. Urz. Woj. Śląskiego, Katowice 31 stycznia 2025 r. Poz. 757). Znajduje się on na działce oznaczonej numerem 285/13, obręb Lisowice, gmina Pawonków, stanowiącej własność Skarbu Państwa w Zarządzie PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Lubliniec  (obręb Lubliniec, Leśnictwo Łagiewniki, wydzielenia:663-j, 663-l, 664-l, 665-c). Powierzchnia użytku wynosi 16,57 ha.

6. Okrągły Staw - teren wodno-błotny w środku lasów, położony na terenie gminy Pawonków przy granicy województwa śląskiego i opolskiego. Użytek ekologiczny Okrągły Staw został powołany do istnienia Uchwałą Nr IX/48/2025 Rady Gminy Pawonków w sprawie ustanowienia użytków ekologicznych „Staw Zyska i Mańka”, „Staw Okrągły” (Dz. Urz. Woj. Śląskiego, Katowice 31 stycznia 2025 r. Poz. 757). Znajduje się na terenie działki 1472, obręb Kośmidry, gmina Pawonków, stanowiącej własność Skarbu Państwa w Zarządzie PGL Lasy Państwowe Nadleśnictwo Lubliniec (obręb Lubliniec, Leśnictwo Koszwice, wydzielenie 793 -g). Powierzchnia użytku wynosi 8,62 ha.

W zasięgu terytorialnym Nadleśnictwa znajduje się piaty użytek ekologiczny – Staw Piegża (inna nazwa Kaczy Staw). Obszar ten nie podlega zarządowi Lasów Państwowych – należy do Miasta Lubliniec. Jest to dawny staw hodowlany objęty ochroną w postaci użytku ekologicznego w roku 2004 z uwagi na obecność cennych zbiorowisk wodnych, torfowiskowych i bagiennych oraz ze względu na ważną lokalnie funkcję ostoi ptaków związanych ze środowiskiem wodnym. Staw Piegża był miejscem lęgów szeregu rzadkich gatunków, m.in.: zausznika, rybitwy czarnej, błotniaka stawowego, cyraneczki, gągoła. Użytek leży w skrajnej, południowo – wschodniej części zasięgu Nadleśnictwa, w otoczeniu oddziałów: 809, 844, 845, 862 leśnictwa Kokotek, przy linii kolejowej Lubliniec – Toszek.

Na gruntach nadleśnictwa występuje 26 pomników przyrody. 24 z nich to drzewa, głownie dęby szypułkowe i buki pospolite, ale też przedstawiciele innych gatunków: jodła, daglezja, jesion, wiąz oraz krzew - różanecznik katawbijski. Jeden z pomników przyrody to głaz narzutowy. Poniżej zestawiono podstawowe informacje nt. pomników przyrody zlokalizowanych na gruntach w zarządzie Nadleśnictwa Lubliniec.

 

Na gruntach Nadleśnictwa znajduje się jeden obiekt objęty ochroną konserwatora zabytków zapisany w rejestrze zabytków jako grodzisko stożkowe z XIV w. Istnieje też geostanowisko - obszar po wydobyciu syderytu oraz stanowisko paleontologiczne – miejsce występowania szczątków gadów triasowych.

 

Europejska Sieć Ekologiczna Natura 2000 jest systemem ochrony zagrożonych składników różnorodności biologicznej kontynentu europejskiego, wdrażany od 1992 r. w sposób spójny pod względem metodycznym i organizacyjnym na terytorium wszystkich państw członkowskich Unii Europejskiej. Celem utworzenia sieci Natura 2000 jest zachowanie zarówno zagrożonych wyginięciem siedlisk przyrodniczych, oraz gatunków roślin i zwierząt unikalnych w skali Europy, ale też zachowanie typowych, wciąż jeszcze powszechnie występujących siedlisk przyrodniczych, charakterystycznych dla regionów biogeograficznych.

Sieć Natura 2000 w Nadleśnictwie Lubliniec reprezentuje jeden obszar (właściwie część obszaru) o znaczeniu wspólnotowym, tj. PLH 240027 Łęgi w lasach nad Liswartą. Obszar mający znaczenie dla Wspólnoty Łęgi w lasach nad Liswartą ma postać trzech odrębnych enklaw niemal tożsamych z istniejącymi tu wcześniej rezerwatami: Cisy w Łebkach i Cisy nad Liswartą na terenie Nadleśnictwa Herby i Łęg nad Młynówką na terenie Nadleśnictwa Lubliniec. Cisy w Łebkach i Cisy nad Liswartą są oddalone od siebie o ok. 600 m po kierunku N-S, natomiast Łęg nad Młynówką nie ma z nimi bezpośredniego związku ekologicznego, ponieważ leży w odległości ponad 10 km na zachód. Opisane części ostoi leżą w granicach Parku Krajobrazowego Lasy nad Górną Liswartą. Całkowita powierzchnia ostoi wynosi 234,68 ha, z tego na gruntach Nadleśnictwa Lubliniec 127,02 ha. Przyczyną objęcia opisywanych obiektów ochroną w ramach obszarów Natura 2000 jest obecność priorytetowych siedlisk przyrodniczych z grupy łęgów wierzbowych, topolowych, olchowych i jesionowych (Salicetum albae, Populetum albae, Alnenion glutinoso-incanae), oznaczonych kodem 91E0, dla których oceniono najwyższą reprezentatywność i najwyższy stopień zachowania. W całej ostoi powierzchnia siedliska jest oceniana na 197,15 ha. W części należącej do Nadleśnictwa Lubliniec występują dwa siedliska z tej grupy: 91E0-3 łęg jesionowo – olchowy (Fraxino-Alnetum) i 91E0-5 podgórski łęg jesionowy (Carici
remotae-Fraxinetum), przy czym łęg jesionowy jest tu najbardziej rozpowszechniony, jest także rzadko spotykany na terenach niżowych i uważany za cenniejszy. Teoretycznie na opisywanym siedlisku powinny istnieć drzewostany jesionowe lub z przewaga jesionu, jednak na opisywanym terenie jesion jest panujący na niecałych 3% powierzchni, a na pozostałej ma większy lub mniejszy udział, lub występuje w formie domieszki. Należy sądzić, że w najbliższych latach jesion zaniknie tu całkowicie, co ma związek z panującym od początku lat 90-tych zamieraniem jesionu. Na jego miejsce wejdzie prawdopodobnie powszechna tu olcha, a także brzoza.