Lasy Państwowe Nadleśnictwo Rytel

1. Rezerwat przyrody „Jezioro Małe Łowne” – powierzchnia 37,83 ha.

Powołany został Zarządzeniem Ministra Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa z dnia 31.12.1993 r. (Monitor Polski nr 5 poz. 37 z 1993 r.), aktualnie obowiązującym aktem prawnym w sprawie rezerwatu przyrody „Jezioro Małe Łowne” jest Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 22 lipca 2016 r.

Rezerwat położony jest na terenie leśnictwa Kopernica (gm. Chojnice, powiat chojnicki). Celem ochrony rezerwatu jest zachowanie ze względów naukowych i dydaktycznych roślinności charakterystycznych dla torfowisk przejściowych i wysokich, lasów bagiennych, wilgotnych oraz świeżych z występującymi tu gatunkami roślin chronionych, rzadkich i zagrożonych wyginięciem.

Rodzaj rezerwatu: Wodny (W)
Typ i podtyp:
a) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: Biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp),
b) ze względu na główny typ ekosystemu: Różnych ekosystemów (EE), podtyp – mozaiki różnych ekosystemów.

W celu zabezpieczenia rezerwatu przez zagrożeniami zewnętrznymi, wokół rezerwatu została wyznaczona otulina o powierzchni 132,29 ha.
 

2. Rezerwat przyrody „Moczadło” – powierzchnia 26,17 ha.

Powołany został 8 grudnia 2010 roku  Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku w sprawie uznania za rezerwat przyrody jeziora „Moczadło”, aktualnie obowiązującym aktem prawnym w sprawie rezerwatu przyrody „Moczadło” jest Zarządzenie Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku z dnia 25 lutego 2014 r.

Rezerwat przyrody „Moczadło” położony jest w powiecie chojnickim, na terenie gminy Brusy, około 2 km na południowy zachód od miejscowości Męcikał. Jezioro Moczadło jest niewielkim (4,47 ha), oligotroficznym zbiornikiem o głębokości do 11 m. Jest jednym z najlepiej zachowanych jezior lobeliowych w Polsce. W jeziorze stwierdzono liczną populację elismy wodnej. Występuje tu także poryblin jeziorny i lobelia jeziorna. Na brzegu jeziora występują m.in. rosiczka pośrednia, widłaczek torfowy i przygiełka biała.

Rodzaj rezerwatu: Wodny (W)
Typ i podtyp:
a) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: Biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp),
b) ze względu na główny typ ekosystemu: Wodny (EW), jezior oligotroficznych (jo).
 

3. Rezerwat przyrody „Jezioro Żabionek” – powierzchnia 12,62 ha.

Powołany został 4 grudnia 2024 roku Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku w sprawie uznania za rezerwat przyrody „Jezioro Żabionek”.

Rezerwat położony jest w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Brusy, na terenie Leśnictwa Turowiec. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie jeziora lobeliowego wraz z charakterystyczną roślinnością oraz cennymi gatunkami roślin i zwierząt.

Rodzaj rezerwatu: Wodny (W)
Typ i podtyp:
a) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: Biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp),
b) ze względu na główny typ ekosystemu: Wodny (EW), jezior oligotroficznych (jo).

W celu zabezpieczenia rezerwatu przez zagrożeniami zewnętrznymi, wokół rezerwatu została wyznaczona otulina o powierzchni 15,96 ha.
 

4. Rezerwat przyrody „Jezioro Sosnówek” – powierzchnia 8,59 ha.

Powołany został 4 grudnia 2024 roku Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku w sprawie uznania za rezerwat przyrody „Jezioro Sosnówek”.

Rezerwat położony jest w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Brusy, na terenie Leśnictwa Turowiec. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie jeziora lobeliowego wraz z charakterystyczną roślinnością oraz cennymi gatunkami roślin i zwierząt.

Rodzaj rezerwatu: Wodny (W)
Typ i podtyp:
a) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: Biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp),
b) ze względu na główny typ ekosystemu: Wodny (EW), jezior oligotroficznych (jo).

W celu zabezpieczenia rezerwatu przez zagrożeniami zewnętrznymi, wokół rezerwatu została wyznaczona otulina o powierzchni 18,39 ha.
 

5. Rezerwat przyrody „Jezioro Długie” – powierzchnia 12,79 ha.

Powołany został 19 marca 2025 roku Zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku w sprawie uznania za rezerwat przyrody „Jezioro Długie”.

Rezerwat położony jest w województwie pomorskim, w powiecie chojnickim, w gminie Brusy, na terenie Leśnictwa Turowiec. Celem ochrony przyrody w rezerwacie jest zachowanie jeziora oligotroficznego wraz z charakterystyczną roślinnością oraz cennymi gatunkami roślin i zwierząt.

Rodzaj rezerwatu: Wodny (W)
Typ i podtyp:
a) ze względu na dominujący przedmiot ochrony: Biocenotyczny i fizjocenotyczny (PBf), biocenoz naturalnych i półnaturalnych (bp),
b) ze względu na główny typ ekosystemu: Wodny (EW), jezior oligotroficznych (jo).

W celu zabezpieczenia rezerwatu przez zagrożeniami zewnętrznymi, wokół rezerwatu została wyznaczona otulina o powierzchni 22,24 ha.

1. Tucholski Park Krajobrazowy – utworzony został na podstawie uchwały Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 9 grudnia 1985 roku. Powierzchnia jego wynosi 36983 ha, w tym na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Rytel (obręb leśny Rytel) 6744 ha. Park  położony jest w granicach dwóch województw: kujawsko – pomorskiego i pomorskiego. Lasy zajmują 86,1% powierzchni parku, a głównym gatunkiem ich drzewostanu jest sosna z niewielką domieszką innych gatunków. Pozostałą część parku stanowią użytki rolne, wody, nieużytki, tereny zabudowane, drogi i inne.

2. Zaborski Park Krajobrazowy – utworzony na podstawie uchwały nr 11/68/90 Wojewódzkiej Rady Narodowej w Bydgoszczy z dnia 28 lutego 1990 roku. Początkowo nosił nazwę Chojnicki Park Krajobrazowy. W 1991 roku rozporządzeniem nr 1/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 12 stycznia 1991 roku został przemianowany na Zaborski Park Krajobrazowy. Powierzchnia parku wynosi 34026 ha, w tym na gruntach zarządzanych przez Nadleśnictwo Rytel  6419 ha. Park położony jest w północno – zachodniej części Borów Tucholskich na Równinie Charzykowskiej, na południowo – zachodnim skraju województwa pomorskiego.  

Chojnicko – Tucholski Obszar Chronionego Krajobrazu położony jest częściowo w granicach Nadleśnictwa Rytel, pomiędzy Tucholskim i Zaborskim Parkiem Krajobrazowym, na terenie Równiny Charzykowskiej. Utworzony został na mocy Rozporządzenia Woj. Bydg. 9/91 z dnia 14 czerwca 1991 roku. Zajmuje on powierzchnię 15000 ha, z tego na terenie Nadleśnictwa Rytel 2813 ha.

Obszary Specjalnej Ochrony Ptaków:

1. Wielki Sandr Brdy - kod obszaru PLB 220001, pow. 2910 ha

Obejmuje północną część Nadleśnictwa Rytel czyli leśnictwa Funka, Kopernica, Wolność, Turowiec. Powstał na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 21 lipca 2004 roku. Obszar posiada Plan Zadań Ochronnych ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku.

2. Bory Tucholskie - kod obszaru PLB 220009, pow. 13839 ha

Powstał na mocy Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 27.10.2008 r. Obszar obejmuje ok. 80% powierzchni leśnej nadleśnictwa. Obszar posiada Plan Zadań Ochronnych ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku.

Specjalne Obszary Ochrony Siedlisk:

W Nadleśnictwie Rytel wyznaczono cztery obszary siedliskowe:

• Czerwona Woda pod Babilonem - 136,44 ha,
• Las Wolność - 328,28 ha,
• Dolina Brdy i Chociny - 71,24 ha,
• Sandr Brdy - 562,95 ha.

Ostatni z obszarów, tj Sandr Brdy, posiada Plan Zadań Ochronnych ustanowiony zarządzeniem Regionalnego Dyrektora Ochrony Środowiska w Gdańsku.

Na terenie Nadleśnictwa Rytel użytki ekologiczne występują na łącznej powierzchni 251,39 ha w ilości 141 (w 181 wydzieleniach), w tym w obrębie leśnym Klosnowo wyznaczono 93 użytki (190,25 ha), natomiast  obrębie leśnym Rytel 49 użytków na powierzchni 61,14 ha. Są to powierzchnie nieleśne - śródleśne jeziora, torfowiska, bagna, łąki i pastwiska. W miejscach tych nie prowadzi się zabiegów gospodarczych i umożliwia się zachodzenie procesów naturalnej sukcesji, co powoduje, że użytki te pozostają w stanie naturalnym i przyczyniają sie do wzbogacenia lokalnego środowiska przyrodniczego oraz zachowania jego róznorodności biologicznej. Użytki ekologiczne na ląkach i pastwiskach wymagaja ochrony czynej w postaci użytkowania kośnego lub kośno-pasterkiego oraz usuwania nalotów drzew i krzewow w celu powstrzymania zachodzenia sukcesji w kierunku leśnym. Zabiegi te przyczynią się do zachowania różnorodności biologicznej i wartości powiązanych z pierwotnym, ekstensywnym użytkowaniem rolniczym. Użytki ekologiczne na terenie Nadleśnictwa Rytel uznane zostały Rozporządzeniem Wojewody Bydgoskiego nr 346/94 z dnia 30 grudnia 1994 r., nr 64/97 z dnia 30 października 1997 r. oraz nr 49/06 Wojewody Pomorskiego z dnia 5 marca 2006 r.

Wykaz użytków ekologicznych wyznaczonych w Nadleśnictwie Rytel znajduje się w sekcji "Materiały do pobrania".

Na terenie Nadleśnictwa Rytel znajdują się 24 pomniki przyrody, powołane:

• Rozporządzeniem nr 11/91 Wojewody Bydgoskiego z dnia 1 lipca 1991 r.,
• Rozporządzeniem nr 18/92 Wojewody Bydgoskiego z dnia 8 czerwca 1992 r.,
• Rozporządzeniem nr 305/93 Wojewody Bydgoskiego z dnia 26 października 1993 r.,
• Rozporządzeniem nr 36 Wojewody Bydgoskiego z dnia 14 lutego 1995 r.,
• Rozporządzeniem nr 322 Wojewody Bydgoskiego z dnia 29 grudnia 1995 r.

Są to: pojedyncze drzewa - 12 szt., grupy drzew – 6, stanowiska roślin chronionych – zimoziołu północnego – 2, pełnika europejskiego – 1, brzozy z porostami nadrzewnymi z rodzaju brodaczka – 1 stanowisko czapli siwej i kruka – 1 głaz narzutowy.

Wykaz pomników przyrody ustanowionych na terenie Nadleśnictwa Rytel znajduje się w sekcji "Materiały do pobrania".