Archiwum Prac Uczniowskich „Muzeum Wyobraźni Młodych"
Integralną częścią tradycji Szkoły i jej wyróżnikiem są prace wykonywane przez uczniów i absolwentów, gromadzone sukcesywnie przez lata. W przypadku Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych im. Antoniego Kenara w Zakopanem – instytucji z tradycją sięgającą lat 70. XIX wieku, kiedy u podnóża Tatr powstała Szkoła Snycerska – zbiór ten jest szczególnie bogaty. Najstarsze chronologicznie artefakty, głównie prace rzeźbiarskie, pochodzące z lat 1918–1939 zostały po wojnie przekazane do Muzeum Narodowego w Krakowie i Warszawie oraz Muzeum Tatrzańskiego im. doktora Tytusa Chałubińskiego w Zakopanem. W chwili obecnej w archiwum jest skatalogowanych około 1000 obiektów. Ze względu na dominującą w Szkole długą tradycję snycerską przeważa rzeźba. W mniejszej skali obecne są prace reprezentujące dwie inne specjalizacje - meblarstwo artystyczne i lutnictwo. Istotnym uzupełnieniem zbioru są prace rysunkowe i malarskie uczniów.
Wyraźna ciągłość chronologiczna przechowywanych prac umożliwia prześledzenie między innymi pewnych zmian formalno-ikonograficznych czy stylowo-technicznych tych dzieł. Rzeźba snycerska jest niejako znakiem rozpoznawczym szkoły. Dopiero od lat 60. XX wieku zaczęto wykorzystywać kamień, następnie pojawiła się ceramika, a najpóźniej do zestawu materiałów rzeźbiarskich włączono brąz. W różnych okresach działalności Szkoły zadania rzeźbiarskie wykonywane były pod okiem takich wybitnych nauczycieli i artystów, jak: Antoni Kenar, Antoni Rząsa, Kazimierz Fajkosz, Władysław Pawlik, Zygmunt Piekacz, Antoni Grabowski, Stanisław Cukier.
W kolekcji znajdują się jedynie pojedyncze egzemplarze mebli z okresu międzywojennego – z czasów Stanisława Barabasza i Karola Stryjeńskiego. Meble powstające po II wojnie światowej wyróżniają się zróżnicowanym stylem, nawiązującym do góralszczyzny, historyzmu,
konstruktywizmu czy minimalizmu (krzesła, siedziska, ławy, stoły). Meble te wykonywane były pod nadzorem Macieja Szańkowskiego, Witolda Dudziaka, Macieja Berbeki i Władysława Hyca. Prace ze specjalizacji lutnictwa powstawały głównie w pracowni Franciszka Marduły, Jerzego Nitonia i Stanisława Marduły. Są to przede wszystkim skrzypce i altówki. Należy także dodać, że w archiwum zachował się pokaźny zbiór prac rysunkowych i malarskich, z których najstarsze pochodzą z lat 50. XX wieku. Prace powstawały na zajęciach prowadzonych przez nauczycieli-
malarzy, takich jak Tadeusz Brzozowski, Zenon Pokrywczyński czy Arkadiusz Waloch. Wśród autorów prac szkolnych i dyplomowych możemy znaleźć nazwiska późniejszych, ważnych dla polskiej sztuki współczesnej twórców, między innymi: Stanisława Kulona, Antoniego Rząsę, Władysława Hasiora, Macieja Szańkowskiego, Edwarda Sitka, Henryka Morela.
Losy kolekcji i jej miejsce zdeponowania siłą rzeczy związane były i są z siedzibą Szkoły, a ta się kilkakrotnie zmieniała. Bogaty zasób tej kolekcji i jej ranga artystyczna czekają jeszcze na to, żeby ją profesjonalnie wyeksponować, nie tylko dla potrzeb dydaktycznych, ale też poznawczych – dla licznie odwiedzających szkołę grup i osób indywidualnych. Archiwum jest wyrazem i przejawem
tożsamości swego miejsca i ludzi, ważnym dla środowiska uczniów i nauczycieli Szkoły, a ze względu na jej absolwentów, wybitnych artystów, jest dziedzictwem nie tylko o charakterze lokalnym, lecz także uniwersalnym.
Tekst: dr Ryszard Gapski
