Prokuratura Okręgowa
w Białymstoku

"Międzynarodowe" konflikty o dziecko w świetle Konwencji haskiej, dotyczącej cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę.

Rzecznik Praw Dziecka
Warszawa 2009

Najważniejsze jest dobro dziecka!

Każde dziecko ma prawo do kontaktu z obojgiem rodziców. Uprowadzenie dziecka to skrzywdzenie go. Zanim podejmiesz jakąkolwiek decyzję, dotyczącą Twojego dziecka, przeanalizuj jej możliwe konsekwencje. Dla Ciebie mogą być przykre, dla dziecka - wręcz traumatyczne.
Rzecznik Praw Dziecka

Gdzie szukać pomocy?

W sytuacji uprowadzenia dziecka za granicę wszelkiej pomocy udzielają:

• Ministerstwo Sprawiedliwości
  Wydział Prawa Międzynarodowego
  Al. Ujazdowskie 11, 00-950 Warszawa
  tel. 0225212888, fax. 0223189451
  www.ms.gov.pl, e-mail: dwm@ms.gov.pl
• Biuro Rzecznika Praw Dziecka
  ul. Śniadeckich 10, 00-656 Warszawa
  tel. 0226965550, fax. 0226296079
  www.brpd.gov.pl, e-mail: rpd@brpd.gov.pl

Masz problem dotyczący dziecka?

Nie wiesz, do kogo zwrócić się o pomoc?
Zadzwoń pod numer Dziecięcego Telefonu Zaufania Rzecznika Praw Dziecka: 800 12 12 12

Uprowadzenie dziecka za granicę w świetle Konwencji haskiej

Rozwój komunikacji i zniesienie barier administracyjnych przy przekraczaniu granic sprawia, że niemal bez trudu i bardzo szybko możemy przemieszczać się z jednego państwa do innego. Z takiej możliwości korzystają niestety również rodzice, którzy w obliczu konfliktu z małżonkiem decydują się na zmianę miejsca pobytu i zaraz z dzieckiem wyjeżdżają co innego kraju.
Często nie są świadomi, że bez zgody drugiego rodzica wywiezienie dziecka za granicę jest niezgodne z prawem i w świetle regulacji międzynarodowych traktowane jest jako uprowadzenie dziecka. Podobnie rzecz się ma z zatrzymaniem dziecka za granicą bez wiedzy lub wbrew woli drugiego rodzica.
Zagadnienie to reguluje szczegółowo Konwencja haska, dotycząca cywilnych aspektów uprowadzenia dziecka za granicę z 25 października 1980 roku.

 

Powołując się na przepisy Konwencji haskiej, pozbawiony kontaktu z dzieckiem w wyniku jego uprowadzenia rodzic ma prawo domagać się przed sądem wydania postanowienia, nakazującego powrót dziecka do kraju stałego pobytu. Postanowienie takie sąd wyda, jeżeli ustali, że:

• uprowadzone lub zatrzymane dziecko nadal przebywa w państwie, w którym toczy się sprawa o jego powrót;
• miało miejsce jego bezprawne uprowadzenie lub zatrzymanie w rozumieniu art. 3 ust. 1 lit. a i b Konwencji haskiej;
• dziecko nie ukończyło jeszcze 16 lat;
• od chwili jego uprowadzenia do chwili wpłynięcia wniosku o jego powrót nie upłynął okres dłuższy niż 12 miesięcy ( w przypadku przekroczenia tego terminu, sąd również może zdecydować o powrocie dziecka, jeśli nie stwierdzi, że w wystarczającym stopniu przystosowało się ono do nowego środowiska).

Czy jedno z rodziców może wywieźć dziecko za granicę?

W świetle prawa międzynarodowego, a w szczególności Konwencji haskiej, wywiezienie dziecka za granicę bez zgody drugiego rodzica uważane jest za jego uprowadzenie. W takim przypadku, na wniosek współmałżonka, sąd może wydać wyrok nakazujący wydanie uprowadzonego dziecka. W wielu państwach działanie takie może być również ścigane na podstawie przepisów prawa karnego.

Co powinni zrobić rodzice, zanim zdecydują się o wyjeździe z dzieckiem za granicę?

Zgodę na wyjazd dziecka za granicę musi wydać drugi rodzic. W przypadku odmowy, o zgodę można ubiegać się w sądzie, właściwym dla miejsca zamieszkania dziecka. W tym celu należy wystąpić do sądu z wnioskiem o wydanie orzeczenia, zezwalającego na zmianę miejsca pobytu dziecka i jego wyjazd za granicę.

Co zrobić, gdy dziecko zostało uprowadzone za granicę bądź zatrzymane w kraju przez jednego z rodziców?

Należy zainicjować w sądzie postępowanie o powrót dziecka na podstawie Konwencji haskiej. Wniosek o wydanie dziecka składa się do właściwego sądu w kraju, w którym przebywa dziecko lub przekazuje za pośrednictwem organu centralnego kraju zamieszkania wnioskodawcy. W Polsce jest to Ministerstwo Sprawiedliwości. Jeżeli osoba zobowiązana do oddania dziecka nie wykona dobrowolnie orzeczenia sądu, wnioskodawca może wystąpić do sądu o przymusowe odebranie dziecka.

Jak powinien być sporządzony wniosek o wydanie dziecka?

Jeśli sprawa dotyczy powrotu dziecka do Polski, wniosek powinien być sporządzony w języku polskim i w tłumaczeniu na język państwa, do którego dziecko zostało uprowadzone lub w którym było zatrzymane. Do wniosku załącza się dokumenty, z których wynika prawo wnioskodawcy do opieki nad dzieckiem. Z reguły jest to odpis aktu urodzenia dziecka oraz ewentualnie odpisy orzeczeń sądowych, dotyczących władzy rodzicielskiej.