Poradnik bezpieczeństwa

Poradnik Bezpieczeństwa to rządowa publikacja, która zawiera praktyczne informacje dotyczące przygotowania i postępowania w sytuacjach kryzysowych – takich jak wojna, klęski żywiołowe czy inne zagrożenia. Został opracowany przez Ministerstwo Obrony Narodowej, Ministerstwo Spraw Wewnętrznych i Administracji oraz Rządowe Centrum Bezpieczeństwa we współpracy z licznymi ekspertami oraz instytucjami.

Nowy poradnik powstał w odpowiedzi na doświadczenia wynikające z wojny w Ukrainie, pojawiające się nowe zagrożenia oraz rosnące potrzeby społeczne, zmieniające się uwarunkowania prawne (np. ustawę o obronie Ojczyzny, ustawę o ochronie ludności i obronie cywilnej). Nowy poradnik nie jest bezpośrednią kontynuacją poradnika „Bądź gotowy”. Rozwija i poszerza jego podejście, uwzględniając nowy kontekst i potrzeby odbiorców.

Poradnik został opracowany po to, by pomóc każdemu z nas lepiej przygotować się na różne sytuacje kryzysowe – zarówno te, które zdarzają się najczęściej (jak pożary, powodzie czy przerwy w dostawie prądu), jak i zagrożenia militarne. Obowiązkiem Państwa i nas wszystkich jest gotowość na różne scenariusze, także te najtrudniejsze. Przygotowanie nie wynika z paniki, lecz z odpowiedzialności.

Tak. Poradnik będzie dostępny zarówno w wersji papierowej (dystrybuowanej do każdego gospodarstwa domowego), jak i cyfrowej:\

a.    na stronie gov.pl/poradnikbezpieczenstwa
b.    na stronach MON, MSWiA oraz RCB

Wersja cyfrowa w razie potrzeb może być aktualizowana przez MON, MSWiA i RCB. Ewentualne zmiany będą dotyczyć m.in. nowych zagrożeń, dobrych praktyk, treści edukacyjnych oraz zmian przepisów.  Zaktualizowana wersja będzie dostępna na stronie internetowej gov.pl/poradnikbezpieczenstwa.

„Poradnik bezpieczeństwa” ma charakter uniwersalny – zawarte w nim zasady i wskazówki można dostosować do różnych grup wiekowych, warunków życia i miejsca pobytu. Niezależnie od sytuacji czy lokalizacji, pomaga lepiej przygotować się na możliwe zagrożenia.

Poradnik zawiera m.in. sekcję dotyczącą przygotowania na kryzys, instrukcje postępowania, listy kontrolne. Zachęca także do aktywnego sprawdzania zdobytej wiedzy oraz dzielenia się nią w gronie najbliższych, przyjaciół, znajomych. 

Poradnik zawiera m.in. praktyczne rozdziały dotyczące pierwszej pomocy, zasad ewakuacji, przygotowania miejsca schronienia, postępowania przy zagrożeniu CBRNE, a także listy kontrolne, z niezbędnymi rzeczami do przygotowania plecaka ewakuacyjnego. 

Nie. „Poradnik bezpieczeństwa” skupia się przede wszystkim na budowaniu gotowości i odporności społecznej, samopomocy, solidarności i utrzymaniu ciągłości działania państwa. Ewakuacja to ostateczność – jest przewidziana jedynie w wyjątkowych sytuacjach i wyłącznie na polecenie odpowiednich służb.

Tak. Oprócz wersji drukowanej i cyfrowej, planowane są także formaty zwiększające dostępność – w tym wersja łatwa do czytania (ETR), wersja z audio deskrypcją oraz materiały w alfabecie Braille’a. Dzięki temu poradnik będzie użyteczny dla jak najszerszego grona odbiorców, niezależnie od wieku, sprawności czy preferowanego sposobu korzystania z treści.

Tak. „Poradnik bezpieczeństwa” będzie dostępny również w wybranych językach obcych, m.in. w języku angielskim, ukraińskim, białoruskim i litewskim.

Planowane jest przygotowanie wersji poradnika specjalnie dla dzieci. W tym momencie, dla dzieci są dostępne treści dotyczące zagrożeń z obszaru CBRNE. Gry edukacyjne, filmiki są dostępne na stronie Rządowego Centrum Bezpieczeństwa. 

Poradnik odnosi się do najczęściej występujących zagrożeń, takich jak powódź, pożar, brak w dostępie do prądu, a także zagrożeń militarnych. Treści koncentrują się na umiejętności przygotowania się na zagrożenia oraz reagowaniu na ich skutki, niezależnie od przyczyn.

Poradnik ma charakter informacyjny i edukacyjny – jest narzędziem, z którego każdy może skorzystać, by lepiej przygotować się na różne sytuacje w kryzysie. Korzystanie z niego jest dobrowolne.

Jeżeli poradnik z jakiegoś powodu nie dotrze do gospodarstwa domowego, będzie można odebrać go w najbliższym urzędzie miasta lub gminy. 

Poradnik ma charakter ogólnopolski, ale samorządy mogą go uzupełnić o aneksy dotyczące lokalnych uwarunkowań np. punktów pomocy, schronienia, lokalnych procedur. Decyzja o takich rozszerzeniach należy do samorządów.

Za treść poradnika odpowiadają instytucje państwowe: MON, MSWiA i RCB. Nad jego przygotowaniem pracowało wielu ekspertów z różnych dziedzin, a wszystkie treści zostały zweryfikowane i ocenione pod kątem rzetelności i praktycznego zastosowania. 

Celem poradnika jest edukowanie i informowanie – tak, by wzmacniać zaufanie, gotowość i odporność społeczną, a nie budzić lęk. Przygotowanie na różne scenariusze to rozsądne i odpowiedzialne działanie, nie powód do niepokoju.

Informacje o schronach będą udostępniane przez lokalne władze samorządowe, wojewodów i straż pożarną. Rząd planuje uruchomienie publicznego rejestru miejsc doraźnej ochrony ludności, który będzie dostępny online oraz w aplikacji mObywatel. Schrony nie są obecnie jednak dostępne w pełnym wykazie ogólnopolskim – zaleca się kontakt z urzędem gminy lub miasta.

Tak. Poradnik zawiera praktyczne scenariusze, instrukcje i listy kontrolne, które mogą służyć, jako podstawa do ćwiczeń rodzinnych, szkolnych czy lokalnych. Organizacje społeczne i samorządy mogą wykorzystywać treści do prowadzenia szkoleń i warsztatów.

Ze względu na masowy charakter publikacji oraz ograniczoną jego objętość, treści zostały uproszczone i ograniczone do najważniejszych zagadnień, które można przedstawić w sposób jednoznaczny i zrozumiały. Poradnik nie może zastąpić rozbudowanego podręcznika specjalistycznego. Zachęcamy do pogłębiania swojej wiedzy w sprawdzonych źródłach.

Poradnik powstał w oparciu o:

1. analizę poradników krajowych i zagranicznych,
2. wytyczne NATO, UE oraz ONZ,
3. ustawy o obronie Ojczyzny, zarządzaniu kryzysowym, ochronie ludności i obronie cywilnej,
4. konsultacje z samorządami, organizacjami społecznymi i ekspertami.

Całkowity koszt opracowania, redakcji, projektowania graficznego, tłumaczeń, druku oraz przygotowania wersji cyfrowych szacowany jest na podstawie ustaleń między MON, MSWiA, RCB i KPRM zgodnie z wytycznymi dla kampanii publicznych. Szczegółowe dane będą dostępne po zakończeniu projektu, zgodnie z ustawą o dostępie do informacji publicznej.

Zachęcamy do kontaktu z urzędami gminy, centrami zarządzania kryzysowego. Warto również angażować się w działania lokalne, np. wolontariat. Cennym źródłem informacji mogą być także osoby pracujące w służbach – np. w Ochotniczej Straży Pożarnej czy innych formacjach mundurowych.

Publikacja ta jest skierowana do wszystkich mieszkańców Polski. Ilustracja na okładce „Poradnika bezpieczeństwa” przypomina zdjęcie, do którego zapozowali przedstawiciele różnych grup wiekowych, w tym osoby potrzebujące szczególnego wsparcia w sytuacjach kryzysowych. Na okładce „Poradnika” widnieją również przedstawiciele Wojska Polskiego oraz Państwowej Straży Pożarowej, czyli służb odpowiadających za bezpieczeństwo. 

Poznaj zasady bezpieczeństwa i procedury na wypadek kryzysów (pożar, powódź, atak),

• uczestnicz w szkoleniach i ćwiczeniach obrony cywilnej,
• przekazuj sprawdzone informacje innym,
• wspieraj służby, stosując się do ich zaleceń i pomagając w miarę możliwości,
• zadbaj o bezpieczeństwo w domu i pracy, przygotuj zapasy na 3 dni,
• angażuj się w lokalne inicjatywy, np., jako wolontariusz – listę organizacji znajdziesz m.in. na stronie mapujpomoc.pl

Dodatkowo, w przypadku wprowadzenia stanu wojennego lub ogłoszenia mobilizacji, możesz zgłosić się, jako ochotnik do służby w obronie cywilnej. Nabór prowadzony jest decyzją Szefa Obrony Cywilnej Kraju i organizowany przez wojewodów, którzy publikują ogłoszenia w mediach. Ochotnicy składają deklaracje pisemnie lub elektronicznie, wskazując preferencje, co do miejsca służby. Po kwalifikacji i pozytywnej weryfikacji wojewoda nadaje przydział mobilizacyjny.

Wojsko Polskie prowadzi dobrowolne szkolenia obronne dla wszystkich chętnych. Więcej informacji znajdziesz na: wojsko-polskie.pl/zostanzolnierzem lub w Wojskowym Centrum Rekrutacji.

Dystrybucja papierowej wersji „Poradnika bezpieczeństwa” rozpocznie się na jesieni 2025 roku. Stopniowo dotrze do każdego gospodarstwa domowego w Polsce.