Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. J. Garści w Chrzanowie

Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Chrzanowie powstała dzięki staraniom władz powiatowych Chrzanowa w 1963 roku – wówczas jako filia Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Oświęcimiu.

Grono pedagogiczne liczyło zaledwie pięciu nauczycieli, a naukę w pierwszym roku działalności rozpoczęło 54 uczniów w klasach fortepianu i skrzypiec oraz przedmiotów ogólnomuzycznych. Ponieważ szkoła nie posiadała własnej siedziby, nauka odbywała się w salach Szkoły Podstawowej nr 1, a później również w pomieszczeniach Powiatowego Domu Kultury. W kolejnych latach kadra pedagogiczna powiększała się, przybywały nowe klasy instrumentalne, rosła ilość uczniów.

We wrześniu 1969 roku Wydział Kultury i Sztuki w Krakowie przekształcił dotychczasową filię w samodzielną Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia w Chrzanowie, wciąż jednak bez własnego lokum. Na pierwszego dyrektora szkoły powołano Zofię Trybalską-Tomaszkiewicz.

Wreszcie, w 1970 roku, szkole przydzielono budynek przy ulicy Mickiewicza 12 (dotychczasową siedzibę Przedsiębiorstwa Robót Górniczych).

Szkoła szybko się rozwijała, widoczne było ogromne zainteresowanie kształceniem muzycznym w Chrzanowie i okolicach. W dziesiątym roku działalności w murach szkoły uczyło się 160 uczniów w klasach fortepianu, akordeonu, skrzypiec, wiolonczeli, kontrabasu, gitary, fletu, oboju, klarnetu, trąbki, waltorni i puzonu, a wielu znalazło również miejsce w działającym wówczas przy szkole Społecznym Ognisku Muzycznym.

Kiedy w roku szkolnym 1983/84 Państwowa Szkoła Muzyczna I st. w Chrzanowie obchodziła dwudziestolecie istnienia, wśród jubileuszowego grona znaleźli się jej pierwsi absolwenci, którzy po ukończeniu studiów muzycznych powrócili w mury swojej szkoły jako pedagodzy.

Budynek szkoły ogrzewały piece kaflowe na węgiel. Dziś nie do pomyślenia – uciążliwe, brudzące, a jednak… miało to swój urok. Jeszcze dziś „starzy” nauczyciele wspominają te czasy z ciepłym uśmiechem.

W 1987 roku kolejnym dyrektorem została Anna Warzecha, dotychczas pełniąca funkcję zastępcy dyrektora. Szkoła wciąż się rozwijała, nabierała znaczenia w środowisku, a w jej progach występowali znakomici artyści: Halina Czerny-Stefańska, Barbara Hesse-Bukowska, Regina Smendzianka, Józef Stompel czy Śląski Kwintet Akordeonowy pod kierunkiem prof. Joachima Pichury.

Od września 1990 roku szkoła korzystała z czasowo wydzierżawionych pomieszczeń nieistniejącego już Zakładowego Domu Kultury Chrzanowskiego Przedsiębiorstwa Budowlanego przy ulicy Partyzantów 7. Kilka sal lekcyjnych oraz duża aula chwilowo, i tylko częściowo, zaspokoiło potrzeby lokalowe szkoły muzycznej.

W roku 1992, drogą konkursu, stanowisko dyrektora objęła Halina Pstrucha.

Dzięki staraniom pani dyrektor już w pierwszym roku jej urzędowania przeprowadzono kapitalny remont bardzo poprawiający warunki bytowe szkoły. Zainstalowano centralne ogrzewanie dające stałe, „czyste” ciepło. Sale lekcyjne zyskały nowy, ładniejszy wygląd.

Nadal jednak wielką bolączką szkoły pozostaje fakt, iż budynek nie zapewnia warunków koniecznych dla działalności szkoły muzycznej. Mała ilość pomieszczeń, zła akustyka, a przede wszystkim zbyt mała aula hamują rozwój placówki i uniemożliwiają poszerzenie oferty edukacyjnej. Korzystamy z uprzejmości i gościnności Urzędu Stanu Cywilnego i jego Sali Marmurowej, a także sali widowiskowej Młodzieżowego Ośrodka Kultury i Sportu, ale brak własnej sali koncertowej bardzo utrudnia realizację przedsięwzięć wynikających z charakteru placówki.

Jednak, jakby na przekór, rośnie kulturotwórcze znaczenie chrzanowskiej szkoły muzycznej. Na stałe w repertuarze wydarzeń środowiskowych zapisują się: Międzynarodowy Dzień Muzyki, koncert ku czci świętej Cecylii, Koncert Majowy w Dworze Zieleniewskich w Trzebini, Noworoczny Koncert Kolęd, Dni Chrzanowa. Gościliśmy znakomitych artystów, a wśród nich: Kaję Danczowską, Mariolę Cieniawę, Elżbietę Stefańską-Łukowicz, Justynę Danczowską, Andrzeja Jasińskiego.

8 czerwca 2003 roku w Sali Marmurowej chrzanowskiego USC nasi uczniowie pękiem czerwonych róż i piosenką Kwiaty dla wróżki przywitali Janinę Garścię – kompozytorkę przepięknych utworów dla dzieci, laureatkę Orderu Uśmiechu. Odbył się wspaniały koncert złożony z jej kompozycji, potem znów kwiaty, rozmowy, a pani Profesor podpisywała zbiorki swoich utworów.

1 października 2003 roku Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia w Chrzanowie przyjęła imię Janiny Garści. Święto to zbiegło się w czasie jubileuszem 40-lecia placówki oraz Międzynarodowym Dniem Muzyki, a gościem honorowym uroczystości była sama Patronka. Było pięknie…

W 2007 roku odbyły się I Chrzanowskie Spotkania Młodych Instrumentalistów – Wiosenne Muzykowanie pamięci Janiny Garści – konkurs dla uczniów szkół muzycznych I stopnia wszystkich specjalności instrumentalnych, o ogólnopolskim zasięgu, cieszący się ogromną popularnością i czyniący PSM I st. im. Janiny Garści szkołą rozpoznawalną na mapie szkolnictwa muzycznego.

To ostatnie, jak i inne stałe przedsięwzięcia, z powodzeniem kontynuuje obecny dyrektor szkoły, Ireneusz Stańczak, który objął to stanowisko w 2008 roku.

Chrzanowskie Spotkania Młodych Instrumentalistów początkowo odbywały się corocznie, następnie co dwa lata. Ich dziewiąta edycja, zaplanowana na maj 2020 r., w 100-lecie urodzin Janiny Garści, została odwołana z powodu epidemii koronawirusa. Powróci w bieżącym roku szkolnym.

Poza oczywistą działalnością szkoły, dyrektor Ireneusz Stańczak skupia się na materialnych i lokalowych warunkach szkoły. Uroczyście obchodzony Jubileusz 50-lecia placówki odbywał się w czasie poważnego remontu w budynku szkoły. Konieczna okazała się wymiana przeciekającego dachu. Remont trwał od czerwca 2013 do kwietnia 2014 roku, a przeprowadzony został z pozyskanych przez dyrektora funduszy Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

W tym okresie zajęcia odbywały się znów(!) w gościnnych murach Szkoły Podstawowej nr 1 oraz w trzech salach katechetycznych Parafii Matki Bożej Różańcowej.

Szkoła otrzymała nowy dach, pięknie zmodernizowane poddasze (przy tej okazji uzyskane dodatkowe sale lekcyjne), a także odnowione pierwsze piętro. Wspaniały był powrót w „nowe” stare mury.

Tuż po zakończeniu remontu, w maju 2014 roku, odbyły się VI Chrzanowskie Spotkania Młodych Instrumentalistów, w których wystąpiło blisko 250 uczestników. Tylko dzięki uprzejmości Burmistrza Miasta Chrzanowa i Urzędowi Stanu Cywilnego udało się po raz kolejny sprawnie przeprowadzić przesłuchania konkursowe i koncert laureatów.

Szkoła „pęka w szwach”, a wszystkie jej ważne koncerty odbywają się w Sali Marmurowej USC lub sali widowiskowej MOKSiR. Dyrektor Ireneusz Stańczak podjął wzmożone starania o przyznanie nam większego lokum.

W międzyczasie, nie szczędząc wysiłków i środków, zapewnia swoim nauczycielom narzędzia pracy. Szkoła sukcesywnie zaopatrywana jest w potrzebne instrumenty dęte, smyczkowe i gitary, a w 2018 roku, dzięki pozyskanemu dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury, zakupione zostały tak bardzo potrzebne szkole nowe fortepiany, pianina i akordeony.

Wreszcie, po wielu spotkaniach, pismach, wielu kilometrach wydeptanych chodników i korytarzy, na mocy porozumienia pomiędzy Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego a Gminą Chrzanów z dnia 19 maja 2020 roku, chrzanowskiej szkole muzycznej przydzielono budynek przy ulicy Marcina Borelowskiego 1 – dotychczasową siedzibę Szkoły Podstawowej nr 1.

W ten sposób historia chrzanowskiej szkoły muzycznej zatoczyła koło: po sześćdziesięciu latach Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. Janiny Garści w Chrzanowie wraca tam, gdzie jej początki.