Państwowa Szkoła Muzyczna I stopnia im. F. Nowowiejskiego w Kwidzynie

Budynek, w którym mieści się Państwowa Szkoła Muzyczna I Stopnia został wzniesiony w latach 1851-1854 z przeznaczeniem na siedzibę Szkoły Obywatelskiej powstałej w 1815 roku. W historii swej świetności w gmachu tym mieściły się też Szkoła Fryderyka (Friedrichschule)oraz Miejska Szkoła dla Dziewcząt (Mädchen-potem Hochere Töchterschule). W 1945 roku miały tu swój początek szkoły podstawowe i średnie, a uruchomiona już 20 maja 1945 roku szkoła podstawowa była jedną z pierwszych szkół powszechnych polskich w dawnych Prusach Wschodnich.

Działająca w mieście Powiatowa Rada Narodowa powzięła decyzję potwierdzoną stosowną uchwałą o utworzeniu w Kwidzynie szkoły muzycznej. Dnia 9 lutego 1948 roku Starosta Powiatowy Tadeusz Justian na zebraniu organizacyjnym, w którym wzięli udział: W. Pawlikowski–przewodniczący Prezydium Rady Narodowej, Bohdan Szwabowicz–przedstawiciel miejscowych muzyków i Jan Płacewicz–kierownik Referatu Kultury i Sztuki, powołano do życia Niższą Szkołę Muzyczną oraz Szkołę Umuzykalniającą. Prowadzenie obu szkół powierzono Bohdanowi Szwabowiczowi, który tym samym stał się ich pierwszym kierownikiem. Od 3 kwietnia przy ul. Sztumskiej 3 (później 5) uruchomiona została Powiatowa Szkoła Muzyczna, której celem było muzyczne kształcenie dzieci i młodzieży. Budynek, który przeznaczono na potrzeby szkoły był bardzo zniszczony i wewnątrz całkowicie zdewastowany. Nadawał się do remontu, czego dowodem były pisma redagowane przez kierownika szkoły do Zarządu Miejskiego w Kwidzynie i Referatu Odbudowy Starostwa Powiatowego. Nauka w nowo powstałej szkole trwała pięć lat. W chwili otwarcia szkoła posiadała sześć instrumentów–3 fortepiany i 3 pianina, które wraz z innymi meblami uzyskała od Urzędu Likwidacyjnego w Kwidzynie. W czerwcu 1948 r. szkoła posiadała już siedem instrumentów.

Jedną z technicznych trudności, z jaką borykała się szkoła od początku swego istnienia był brak odpowiedniej sali do przeprowadzenia zajęć rytmiki, brak podręczników i zeszytów nutowych, brak tablic w pięciolinię. Latem 1949 r. dokonano pierwszego większego remontu szkoły. Kolejnym nabytkiem tamtego okresu były 3 pianina i fortepian Zgodnie z Zarządzeniem.

Ministra Kultury i Sztuki z dnia 1 stycznia 1950 r. szkoła została upaństwowiona i otrzymała nazwę Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia. Tym samym zmieniła się jej struktura wewnętrzna. Przestała istnieć Szkoła Umuzykalniająca, z której korzystała przede wszystkim młodzież pracująca. Najzdolniejsi uczniowie pobierający naukę w szkole otrzymywali stypendia. Trzy nowe instrumenty (szkoła posiadała 6 fortepianów – w tym 2 firmy Bechstein) i cztery pianina, były darem, jaki szkoła otrzymała w roku szkolnym 1950/51. Ewenementem na skalę kraju było powstanie przy szkole internatu. Placówka ta funkcjonuje do dnia dzisiejszego i jest jedynym internatem w Polsce działającym przy szkole muzycznej I stopnia. Internat początkowo mieścił się w budynku przy ul. Sztumskiej 6, a przy Sztumskiej 5 stworzono kuchnię i stołówkę, które zaczęły funkcjonować z początkiem 1957r. W internacie mieszkało 20 osób, ale w roku szkolnym 1957/58 liczba ta podwoiła się. Warunki mieszkaniowe w internacie –ze względu na fatalny stan techniczny budynku – były bardzo trudne. Wielką uciążliwością były piece kaflowe, w których młodzież musiała sama palić (taka sytuacja trwała do 1970 r.). W roku szkolnym 1955/56 przy szkole muzycznej zrodziło się Ognisko Muzyczne, które borykając się z problemami braku chętnych do nauki i problemami kadrowymi uległo samolikwidacji.

W 1958 r. kwidzyńska szkoła muzyczna przeżywała uroczystość obchodów 10-lecia swojego istnienia. Z okazji tego jubileuszu został wydany okolicznościowy folder. Bardzo ważnym w życiu kwidzyńskiej szkoły był fakt, że 23 czerwca 1958 r. po dwuletnich staraniach szkoła otrzymała imię Feliksa Nowowiejskiego. Od tamtej pory nazwa placówki brzmi: Państwowa Szkoła Muzyczna Im. Feliksa Nowowiejskiego. We wrześniu 1959 r. stanowisko nowego dyrektora szkoły objął Korneliusz Ejsmont, który w roku 1964 został również dyrektorem istniejącego przy szkole Ogniska Baletowego. Ze względu na fatalne warunki lokalowe – 28 lutego 1968 r.–Inspektor Pracy Związku Zawodowego Pracowników Kultury – wydał decyzję o wstrzymaniu pracy w szkole.

Przez cztery kolejne lata zajęcia odbywały się w pomieszczeniach innych kwidzyńskich szkół, m.in. w starym budynku Technikum Mechanizacji Rolnictwa przy ul. Staszica 2, w salach lekcyjnych Liceum Ogólnokształcącego przy ul. Gimnazjalnej, w Technikum Wikliniarsko-Trzciniarskim i w Szkole Podstawowej nr 4. Dnia 7 października 1972 r. szkoła otrzymała nowy lokal w postaci wyremontowanej części budynku przy ul. Chopina 2. Po przeniesieniu szkoły do odnowionego lokalu, wyremontowano również budynek przy ul. Sztumskiej 5 (później ul. tej nadano nazwę Hanki Sawickiej, obecnie znów nazywa się Sztumska), który w całości przeznaczono na internat. W nowym lokalu mieściło się 49 pomieszczeń, w tym 16 sal lekcyjnych. Każda z klas wyposażona została w podwójne drzwi, a ściany zostały wyłożone płytkami dźwiękochłonnymi. W nowej auli (mieszczącej ok. 200 osób), położono dębową boazerię. Dyrektor – Korneliusz Ejsmont dokładał wszelkich starań o to, aby szkoła miała jak najlepsze zaplecze instrumentalne. Oprócz dwóch wcześniej zakupionych fortepianów firmy Petrof, szkołą została zaopatrzona w dwa nowe fortepiany firmy Calisia, pięć pianin i wiele innych instrumentów.

Wraz z upływem lat zmieniali się dyrektorzy, grono pedagogiczne, uczniowie szkoły, a wraz z nimi jej wizerunek. W latach 1982-1985 funkcje dyrektora pełnił Franciszek Kopański, a w latach 1985-1998 rolę dyrektora przejął Ryszard Głogowski. Obecnie w budynku szkolnym znajduje się 17 sal lekcyjnych . Dyrektorem szkoły od 1998 r. jest Jarosław Golder – absolwent Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku na Wydziale Pedagogiki Instrumentalnej – altowiolista i skrzypek. 

Od 1 września 2023 r. Dyrektorem Państwowej Szkoły Muzycznej I st.im. Feliksa Nowowiejskiego  w Kwidzynie  jest Wojciech Wiśniewski, absolwent Akademii Muzycznej im. Stanisława Moniuszki w Gdańsku na wydziale Pedagogiki Instrumentalnej- trąbka. Wojciech Wiśniewski jest absolwentem PSM I st. w Kwidzynie, był też wychowankiem internatu który działał przy szkole muzycznej. 1 września 2023 r. internat zakończył swoją działalność. W chwili obecnej pomieszczenia internatu zostały przekształcone na sale lekcyjne szkoły.