Historia szkoły
Próby zorganizowania nauki muzyki podejmowano w Nysie zaledwie kilka lat po wojnie. W większości były to jednak inicjatywy prywatne, względnie lekcje gry na fortepianie przy niektórych szkołach, m.in. Liceum Ogólnokształcącym. Wzrastające zapotrzebowanie na wykształconych muzyków oraz zainteresowanie mieszkańców kształceniem dzieci sprawiły, że w lipcu 1957 roku władze miejskie i powiatowe podjęły wspólną inicjatywę powołania placówki szkolnictwa muzycznego.
W pierwszym etapie postanowiono uruchomić Społeczne Ognisko Muzyczne, dotowane przez Miejską Radę Narodową oraz utrzymujące się z opłat uczniowskich. Dzięki dużemu zrozumieniu ze strony władz miejskich placówka otrzymała pomieszczenia w budynku przy ulicy Marcinkowskiego 6/8. Oddanie budynku nie od razu pozwalało na przystąpienie do pracy; mieściły się w nim sklep PSS i magazyny. Po wykwaterowaniu dotychczasowych użytkowników przystąpiono do prac adaptacyjnych koniecznych do zmiany funkcji obiektu.
16 sierpnia 1957 roku Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Nysie podjęło uchwałę o powołaniu z dniem 1 września 1957 roku Społecznego Ogniska Muzycznego. Stanowisko dyrektora powierzono mgr Jerzemu Kozarzewskiemu, jednemu z inicjatorów życia muzycznego w Nysie.
W początkowym okresie Ognisko borykało się z wieloma trudnościami. Najbardziej uciążliwym był brak instrumentów. Pierwsze pianino przekazała dyrekcja Szpitala Miejskiego w Nysie, następne Zakłady Młynarskie, trzecie zakupiono ze środków własnych. Pierwszy akordeon przekazał Wydział Kultury Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu. Meble składały się z kilku krzeseł, stolików i ławek wypożyczonych przez Bibliotekę Miejską i Miejską Radę Narodową w Nysie.
Stabilizacja kadry pedagogicznej, wzrastająca liczba uczniów oraz dobre wyniki nauczania dały władzom miasta i województwa podstawę wystąpienia do Ministerstwa Kultury i Sztuki z wnioskiem o utworzenie w Nysie Państwowej Szkoły Muzycznej. Minister Kultury i Sztuki zarządzeniem Nr 1 z dnia 29 czerwca 1961 roku powołał w Nysie Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia. Szkołę zlokalizowano w budynku dotychczas użytkowanym przez Społeczne Ognisko Muzyczne, zachowując kontynuację działalności.
Pierwszym dyrektorem Szkoły był dotychczasowy dyrektor Ogniska Muzycznego mgr Jerzy Kozarzewski.
1 września 1961 roku rozpoczęło naukę 55 uczniów w dwóch klasach pierwszych i jednej drugiej działu dziecięcego oraz pierwszej i drugiej działu młodzieżowego. Kadra pedagogiczna liczyła 7 nauczycieli. Prowadzono nauczanie gry na fortepianie, akordeonie i skrzypcach.
Z dniem 1 lutego 1962 roku wielce zasłużony dla organizacji w Nysie Ogniska i Szkoły Muzycznej dyrektor Jerzy Kozarzewski przeszedł do innej pracy. Przez siedem kolejnych miesięcy pełniącym obowiązki dyrektora była mgr Halina Kotecka. Od 1 września 1962 roku stanowisko dyrektora obu placówek powierzono Tadeuszowi Rękasowi.
W 1962 roku władze miasta, obserwując stały rozwój szkoły i ogniska oraz biorąc pod uwagę prognozowany wzrost liczby mieszkańców, postanowiły przeznaczyć dla tych placówek zniszczony w czasie działań wojennych budynek dawnego „Seminarium Świętej Anny” przy Rynku Solnym 2.
W latach 1962 - 1964, staraniem Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, budynek zabezpieczono. Po trzyletniej przerwie, w trakcie której Biuro Projektów przy Politechnice Wrocławskiej opracowało „Projekt techniczny”, rozpoczęto prace remontowe. Odbudowę budynku i jego pełną adaptację dla celów szkoły muzycznej sfinansowano ze środków Społecznego Funduszu Budowy Szkół i Internatów. Wykonawcą było Miejskie Przedsiębiorstwo Remontowo - Budowlane w Nysie.
5 listopada 1969 roku Minister Kultury i Sztuki - Lucjan Motyka - dokonał uroczystego otwarcia budynku - siedziby Państwowej Szkoły Muzycznej w Nysie. Szkoła otrzymała imię 25-lecia PRL.
Rozpoczął się nowy etap rozwoju placówki, która wkrótce zyskała miano jednej z najlepszych na Opolszczyźnie. Szkoła została wyposażona w nowe meble i instrumenty.
We wrześniu 1971 roku kierownictwo szkoły objął mgr Wiesław Kunysz - pianista, absolwent Akademii Muzycznej w Katowicach, uprzednio zastępca dyrektora Liceum Muzycznego w Bytomiu. Dotychczasowy dyrektor – Tadeusz Rękas – przeszedł na emeryturę, pozostając jeszcze przez rok dyrektorem Społecznego Ogniska Muzycznego.
W listopadzie 1971 roku zakupiono fortepian koncertowy marki PETROF, który na długie lata (aż do 2022 roku) znalazł miejsce w Sali Koncertowej.
Z inicjatywy dyrektora Wiesława Kunysza w latach 1972 – 1974 w budynku szkoły odbywały się Nyskie Obozy Pianistyczne, w których uczestniczył m.in. Krystian Zimerman – późniejszy triumfator Konkursu Chopinowskiego.
W dniach 5 – 9 marca 1974 roku w Państwowej Szkole Muzyczne I stopnia w Nysie odbyła się po raz pierwszy impreza o zasięgu ogólnopolskim – Przesłuchania uczniów klas fortepianu szkół muzycznych II stopnia i Liceów Muzycznych.
Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Opolu, dając wyraz wysokiej oceny wkładu pracy w rozwój życia muzycznego w Nysie, nadało szkole odznakę Zasłużonemu Opolszczyźnie (1975). W kolejnych latach Szkołę Muzyczną w Nysie uhonorowano Medalem Pamiątkowym Zasłużony dla Ziemi Nyskiej (1979) oraz Dyplomem Honorowym Ministra Kultury i Sztuki (1987).
Z początkiem roku szkolnego 1976/77 funkcję dyrektora Państwowej Szkoły Muzycznej I stopnia w Nysie objął mgr Stanisław Cetnarowski, od 1966 roku nauczyciel w klasie skrzypiec. Staraniem dyrektora rok później w nyskiej szkole otwarto filię Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Opolu. Po dwóch latach Minister Kultury i Sztuki zarządzeniem Nr 11 z dnia 6 czerwca 1979 roku przekształcił Państwową Szkołę Muzyczną I stopnia w Nysie w Państwową Szkołę Muzyczną I i II stopnia. W 1983 roku mury szkoły II stopnia opuścili pierwsi absolwenci.
Dla uzyskania szybkich i znaczących efektów dydaktycznych opracowano i rozpoczęto wdrażanie założeń spójnego systemu nauczania i wychowania, którego podstawowymi tezami były: „Szkoła muzyczna to szkoła życzliwa dla uczniów, wiarygodna dla rodziców, w dydaktyce kompetentna, w organizacji zajęć logiczna, czytelna, stymulująca rozwój ucznia poprzez połączenie pasji poznawania i przeżywania muzyki z odpowiedzialnością ucznia i pedagoga”.
Gwarancją uzyskania nowej jakości w relacji uczeń - nauczyciel miał być staranny dobór kadry pedagogicznej, przestrzeganie praktyki zatrudniania ludzi młodych, absolwentów Akademii Muzycznych, lubiących pracę z dziećmi, posiadających wysokie kwalifikacje pedagogiczne i prezentujących wysokie kwalifikacje zawodowe.
Celem uniknięcia niepowodzeń i trudnej sytuacji psychicznej dziecka opracowano w szkole z dużą starannością system badań predyspozycji niezbędnych do kształcenia w szkole I i II stopnia. Dbałość dyrekcji o zabezpieczenie materialne szkoły, zakupy instrumentów, sprzętu odtwarzającego, nut, płyt, książek, umożliwienie uczniom i pedagogom szerokich kontaktów z innymi szkołami i Akademiami Muzycznymi, udział w seminariach, konsultacjach, koncertach, konkursach, przesłuchaniach, festiwalach i obozach muzycznych - wszystko to pozwalało na osiągnięcie wyników dających absolwentom dobre przygotowanie do studiów w Akademiach Muzycznych.
Powstanie w 1979 roku Państwowej Szkoły Muzycznej II stopnia w Nysie stało się punktem zwrotnym w jej historii. Z roku na rok powiększało się Grono wysoko wykwalifikowanych pedagogów. Uczniowie coraz częściej występowali poza szkołą, wykonując coraz bardziej ambitny i wymagający program. Absolwenci z dużym powodzeniem dostawali się na studia w Akademiach Muzycznych całego kraju. Pojawiły się nowe inicjatywy związane z kształceniem. W krótkim czasie powstały duże zespoły: Orkiestra Kameralna, Chór Mieszany, a na początku lat dziewięćdziesiątych dołączył do nich Big-Band oraz Dziecięca Orkiestra Smyczkowa. Wraz z już istniejącym Chórem Dziecięcym powstał logiczny układ zespołów, ważny dla wspomagania procesu dydaktycznego, oceny poziomu nauczania w szkole i jej promocji.
W maju 1992 roku koncert Musica da Chiesa w kościele pw. św. Apostołów Piotra i Pawła w Nysie zapoczątkował cykl corocznych koncertów muzyki kościelnej i oratoryjnej z udziałem chóru i orkiestry szkoły II stopnia. Nawiązanie współpracy ze szkołami muzycznymi II stopnia w Opolu i Katowicach oraz absolwentami Akademii Muzycznej w Katowicach umożliwiło przygotowanie szeregu dzieł wokalno-instrumentalnych W.A. Mozarta, m.in. Mszy Koronacyjnej, Nieszporów i Requiem.
Wielu absolwentów szkoły II stopnia po ukończeniu studiów wróciło do Nysy, by podjąć pracę w „swojej” szkole.
W 1996 roku Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia w Nysie przyjęła imię Witolda Lutosławskiego. Z tej okazji odsłonięto na frontonie budynku tablicę pamiątkową, zaprojektowaną i wykonaną w darze dla szkoły przez artystę rzeźbiarza Mariana Molendę.
W lipcu 1997 roku Szkołę dotknęła powódź. Dzięki odpowiedzialności dyrektora i pracowników udało się uratować całość wyposażenia. Pomoc Ministerstwa Kultury i Sztuki oraz wielu darczyńców z całej Polski - w tym Filharmonii Narodowej, szkół muzycznych z Torunia, Olesna – pozwoliło, przy ogromnym wysiłku dyrekcji i pracowników, przywrócić w okresie wakacji obiekt do stanu pozwalającego na rozpoczęcie w budynku nowego roku szkolnego.
We wrześniu 1998 roku funkcję dyrektora szkoły objął mgr Janusz Dąbrowski. W latach 1997 - 1999 w budynku zostały przeprowadzone prace remontowe i osuszające. Wyposażono szkołę w nowoczesną ekologiczną kotłownię gazową. Na wyremontowanej estradzie Sali Koncertowej stanął nowo zakupiony fortepian STEINWAY.
Koncerty muzyki oratoryjnej z udziałem Chóru Mieszanego pod dyrekcją Stanisława Kosza i Orkiestry Kameralnej pod dyrekcją Janusza Gajownika prezentowano w ramach organizowanych przez Filharmonię Opolską Dni Muzyki Oratoryjnej, Dni Muzyki Pasyjnej, Dni Elsnerowskich - w kościołach Opola, Nysy, Grodkowa, Kluczborka, Mosznej. Na zaproszenie proboszczów koncertowano również w Chorzowie Batorym, Kłodzku, Polanicy Zdroju. Zespoły wystąpiły również w słynnej Katedrze w Münster (Niemcy). Wykonania znaczących dzieł wokalno-instrumentalnych przez solistów, chór mieszany i orkiestrę kameralną nyskiej Szkoły Muzycznej stały się tradycją i mają swoją kontynuację w koncertach inaugurujących istniejący w latach 2000-2017 Festiwal „Muzyka w zabytkowych kościołach i wnętrzach Księstwa Nyskiego”.
Przełom wieków przyniósł kolejne wyzwania i nowe wydarzenia artystyczne. W ramach współpracy z opolską szkołą II stopnia wielokrotnie młodzież obydwu placówek spotykała się na tygodniowym obozie muzycznym, w trakcie którego przygotowywano program na cykl wspólnych koncertów symfonicznych.
Szkoła kontynuowała dotychczasową współpracę oraz nawiązała wiele nowych kontaktów z ośrodkami zagranicznymi, m.in. z partnerskim miastem Lüdinghausen, z Hildesheim, Ingelheim, Jeną (Niemcy), ze stowarzyszeniami francusko-polskimi w Hawrze i Rouen, ze Szkołą Muzyczną w Saint Romain de Colbosc oraz Konserwatorium im. C. Saint-Saensa w Dieppe (Francja). Uczniowie wraz z pedagogami wielokrotnie odwiedzali partnerów zagranicznych, występując na licznych koncertach. Z drugiej strony - w ramach rewizyty - gośćmi nyskiej Szkoły były m.in. orkiestry symfoniczne z Lüdinghausen i Saint Romain de Colbosc. Podpisana również została umowa o współpracy ze Szkołą Artystyczną w Jeseniku (Czechy).
Grupa uczniów - smyczkowców i waltornistka - systematycznie brała udział w zgrupowaniach i koncertach Międzynarodowej Młodzieżowej Orkiestry Symfonicznej YMISO, która działała pod patronatem Komitetu Inicjatyw Europejskich z siedzibą w Trieście (Włochy). Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Nysie w latach 2000 - 2004 była przedstawicielem YMISO na Polskę, a funkcję koordynatora pełniła obecna wicedyrektor – Beata Toczek. We wrześniu 2004 - za pośrednictwem Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego - przekazano Partnerstwo w Projekcie YMISO (obecnie ESYO - Europan Spirit of Youth Orchestra) Zespołowi Państwowych Szkół Muzycznych im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie. Do chwili zakończenia współpracy z YMISO w projekcie wzięło udział czternaścioro uczniów PSM w Nysie.
Kolejne projekty symfoniczne, w których uczestniczą uczniowie nyskiej Szkoły Muzycznej to międzynarodowe spotkania orkiestrowe w Ingelheim (Niemcy), w Saint Romain de Colbosc (Francja) oraz kontynuacja współpracy z Orkiestrą Symfoniczną PSM Opole.
Bardzo ważną rolę we wspomaganiu wszystkich działań Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Nysie odegrali Rodzice, członkowie Komitetów Rodzicielskich – obecnie Rady Rodziców, z ich przewodniczącymi na czele:
Antoni Jedynak 1962 - 1968
Jan Semkowicz 1968 - 1973
W. Kamiński 1973 - 1977
Piotr Kupiec 1974 - 1977
Grzegorz Blaszyński 1977 - 1985
Tadeusz Zahuta 1985 - 1987
Jan Podburaczyński 1987 - 1991
Tadeusz Nowakowski 1991 - 1997
Kazimierz Wawryczuk 1997 - 2001
Maria Golonka 2001 - 2007
Zdzisław Regeńczuk 2007 - 2015
Józef Klimas 2015 - 2019
Katarzyna Janusz 2019 - 2022
Anna Samborska-Koc 2022 - nadal
W 2001 roku utworzone zostało przy PSM I i II stopnia w Nysie Stowarzyszenie „Pro Schola Musica”, które wspiera działania organizacyjne i artystyczne Szkoły. Pierwszym prezesem został pan Tadeusz Wilk. Jego dzieło kontynuuje nieprzerwanie od 2005 roku pan Stefan Janik.
PSM I i II stopnia w Nysie niezmiennie od wielu lat prowadzi duże zespoły: Chór Dziecięcy, Chór Mieszany, Dziecięcą Orkiestrę Smyczkową, Orkiestrę Kameralną i do niedawna Big Band, które biorą aktywny udział w życiu kulturalnym szkoły, miasta i regionu. Młodzi muzycy prezentują swoje umiejętności podczas licznych koncertów, m.in. w nyskim Muzeum, uświetniają imprezy z okazji świąt państwowych i innych uroczystości organizowanych zarówno przez Urząd Miejski, jak i Starostwo Powiatowe (3 maja, Narodowe Święto Niepodległości, Dni Herbowe, Gala Trytona Nyskiego, Dzień Pamięci Ofiar Stanu Wojennego itp.), a coroczne Koncerty Noworoczne z muzyką kolędową i karnawałową włączone były przez kilka lat do Finału Wielkiej Orkiestry Świątecznej Pomocy. Koncertami tymi PSM w Nysie rozpoczyna każdy nowy rok wydarzeń artystycznych w mieście.
Uczniowie Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia w Nysie są laureatami wielu przesłuchań i konkursów krajowych oraz zagranicznych. Każda nagroda cieszy uczniów, nauczycieli, rodziców i całą społeczność szkolną.
W latach 2000-2019 szkoła była organizatorem MIĘDZYNARODOWEGO WAKACYJNEGO KURSU BIG-BANDÓW, a także współorganizatorem Festiwalu Muzycznego MUZYKA W ZABYTKOWYCH KOŚCIOŁACH i WNĘTRZACH KSIĘSTWA NYSKIEGO. Obie te imprezy przyciągały wielu znakomitych wykonawców polskich i zagranicznych, a przy tym w znaczący sposób rozsławiały Nysę. Ostatnia - XX Jubileuszowa - edycja Kursu Big-bandów odbyła się w 2019 roku, natomiast Festiwal Muzyczny został zorganizowany po raz ostatni w 2018 roku (XVII edycja).
Ponadto Szkoła organizuje inne imprezy o zasięgu wojewódzkim, ogólnopolskim i międzynarodowym: Międzyszkolny Konkurs Solfeżu dla uczniów szkół muzycznych I stopnia (XXVII edycja odbyła się 27 marca 2018 roku), Festiwal Dziecięcych Orkiestr Smyczkowych szkół muzycznych I stopnia (dotychczas przeprowadzone zostały trzy edycje, ostatnia - w 2008 roku - miała już zasięg międzynarodowy), Ogólnopolski Turniej Młodych Skrzypków dla uczniów szkół muzycznych I stopnia (w 2016 roku odbył się po raz ósmy) oraz Ogólnopolski Konkurs Interpretacji Utworów Fortepianowych Na Cztery Ręce i Dwa Fortepiany dla uczniów szkół muzycznych I stopnia (w 2013 roku przeprowadzona została jego szósta edycja).
Tak aktywna działalność Państwowej Szkoły Muzycznej I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Nysie jest możliwa dzięki ogromnemu zaangażowaniu całej społeczności szkolnej, wybitnych pedagogów, uczniów i ich rodziców. Każdy, kto wspomaga działania edukacyjne, zarówno w zakresie teoretycznym jak i praktycznym, jest współautorem osiągnięć uczniów i Szkoły. Niebagatelna też jest współpraca z Urzędem Miejskim oraz Starostwem Powiatowym w Nysie, które wiele inicjatyw wspierają pomocą organizacyjną i finansową.
Jednym z dowodów uznania dla pracy pedagogów i uczniów jest uhonorowanie Szkoły Statuetką NYSKIEGO TRYTONA w kategorii „Promocji miasta i gminy Nysa” - w 2002 roku. W czerwcu 2011 roku Państwowa Szkoła Muzyczna I i II stopnia im. Witolda Lutosławskiego w Nysie została uhonorowana Orderem Zasług dla Powiatu Nyskiego „PROMEREOR” - odznaczeniem przyznawanym przez Radę Powiatu Nyskiego. W 2018 roku społeczność Liceum Ogólnokształcącego „Carolinum” w Nysie decyzją Kapituły Konkursowej przyznała Szkole Honorowy Tytuł „Super Carol 2018”.
Od początku XXI wieku w budynku Szkoły przeprowadzono wiele prac remontowo- budowlanych oraz modernizacyjnych, które w znaczący sposób poprawiły warunki nauki i pracy. Do najważniejszych z nich należą:
- wzmocnienie fundamentów budynku Szkoły i przylegającego zabytkowego muru (2005 i 2019),
- przebudowa ciągu komunikacyjnego na parterze budynku (2008),
- wymiana wszystkich okien (2007-2010),
- remont schodów i drzwi do wejścia głównego do budynku (2012),
- remont chodnika na dziedzińcu (2012),
- remont i przebudowa dachu (2012-2013),
- adaptacja poddasza na cele dydaktyczne w skrzydle zachodnim (2013-2014),
- montaż luster (2008) oraz remont sali rytmicznej, tzw. „lustrzanej” (2015),
- adaptacja poddasza na cele dydaktyczne w skrzydle południowym (2018),
- realizacja programu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego „Kompleksowa modernizacja energetyczne wybranych placówek szkolnictwa artystycznego w Polsce” (tzw. „Termomodernizacja”, 2018-2019),
- modernizacja Sali Koncertowej im. Jerzego Kozarzewskiego (2021).
Więcej o przeprowadzonych pracach i ich efektach można przeczytać w osobnym dziale.
W ostatnich latach ogromny wpływ na działania Szkoły miał też długotrwały okres pandemii, który od początku 2020 roku przystopował cały świat. Szkoła musiała szybko i sprawnie przestawić się na sposób prowadzenia zajęć, jaki trudno sobie było wcześniej wyobrazić - nauczanie zdalne. Początkowo był to okres niepewności, pełen obaw i wątpliwości. Nauczanie gry na instrumencie za pośrednictwem telefonu komórkowego lub komputera, przez kilka miesięcy, bez możliwości bezpośredniego kontaktu ucznia z nauczycielem - wydawało się co najmniej wątpliwe. Był to okres trudny, ale jednocześnie niezwykle rozwijający umiejętności komunikacyjne i informatyczne uczniów oraz nauczycieli. W efekcie w tym czasie odbyło się kilkanaście „koncertów” nagranych lub realizowanych na żywo online, a dzięki dokonywanym w szkole nagraniom uczniowie brali udział w konkursach krajowych i zagranicznych, zdobywając nagrody i wyróżnienia. W przypadku dwóch sióstr skrzypaczek - konkursowo „zwiedziły” całą Europę i Azję, zdobyły nagrody i wyróżnienia, przesyłając nagrania dokonywane za każdym razem specjalnie na dany konkurs, za każdym razem z innym programem. Również organizowanie zebrań Rady Pedagogicznej online pozwoliło sprawnie realizować procedury szkolne. Można powiedzieć, że opanowaliśmy sztukę nauki, pracy i tworzenia kreacji artystycznych online. Po powrocie do nauczania stacjonarnego wszyscy jednak zgodnie stwierdziliśmy, że nic nie zastąpi normalnego kontaktu Mistrz-Uczeń. Każdy instrument i głos ludzki najpiękniej brzmi „na żywo”. W chwili, gdy te słowa spływają na karty książki sytuacja pandemiczna jest w miarę opanowana i daje nadzieję, że przez dłuższy czas, a może nigdy, nie trzeba będzie wracać do nauczania za pośrednictwem komunikatorów internetowych.
***
O historii, dokonaniach, planach i sukcesach Szkoły można w każdej chwili przeczytać na stronie internetowej www.psm.nysa.com.pl która funkcjonowała od 2000 roku. Aktualny adres www.gov.pl/web/psmnysa.