Wszawica - choroba, której nie należy się wstydzić
03.09.2025
Wszawica to choroba pasożytnicza wywołana przez wesz głowową. Choć wciąż bywa postrzegana stereotypowo jako coś wstydliwego, należy pamiętać, że jej wystąpienie nie zawsze ma związek z brakiem higieny czy długością włosów. Pasożyt ten może pojawić się na głowie każdego człowieka – niezależnie od wieku czy stylu życia.
Najczęściej problem dotyczy dzieci, które przebywają w dużych skupiskach – w szkołach, przedszkolach, na koloniach czy obozach. W trakcie wspólnych zabaw maluchy mają ze sobą bliski kontakt, śpią obok siebie, pożyczają szczotki, gumki, czapki, co ułatwia przenoszenie się pasożyta.
Czym jest wszawica?
Wszawica (pedikuloza) to choroba pasożytnicza wywołana przez wesz głowową (Pediculus humanus capitis). Występuje na całym świecie i wbrew powszechnym opiniom nie jest chorobą skóry ani oznaką braku higieny. Do zakażenia może dojść w każdym wieku, choć najczęściej chorują dzieci i młodzież. Szczególnie sprzyjają temu duże skupiska ludzi, takie jak szkoły, internaty, domy dziecka, koszary czy domy pomocy.
Jak można się zarazić?
Do zarażenia dochodzi głównie przez:
- bezpośredni kontakt głowa w głowę (podczas zabawy, przytulania),
- używanie wspólnych przedmiotów: szczotek, spinek, grzebieni, czapek, ubrań, pościeli, zabawek czy materacy.
Najczęściej chorują dzieci w wieku 3–12 lat, które nie mają jeszcze w pełni wykształconych nawyków higienicznych.
Objawy wszawicy
Pierwszym i najbardziej charakterystycznym objawem jest uporczywy świąd, szczególnie w okolicy skroni, karku i za uszami. Dodatkowo mogą wystąpić:
- zaczerwienienia skóry głowy,
- zadrapania i drobne ranki spowodowane drapaniem,
- przeczosy prowadzące do stanów zapalnych i nadkażeń,
- w skrajnych przypadkach kołtun – czyli włosy sklejone wydzieliną ropno-surowiczą.
Leczenie wszawicy
Po rozpoznaniu wszawicy należy wdrożyć leczenie nie tylko u osoby zakażonej, lecz także w jej najbliższym otoczeniu.
Stosuje się preparaty dostępne w aptekach w postaci lotionów, szamponów, żeli czy kremów. Ważne jest:
- dokładne przestrzeganie zaleceń dotyczących aplikacji i czasu działania,
- wyczesywanie włosów gęstym grzebieniem,
- dezynfekcja grzebieni i akcesoriów (np. poprzez wygotowanie, zamrożenie lub zanurzenie we wrzątku).
Kurację należy powtórzyć po 7–10 dniach. Równocześnie trzeba wyprać ubrania i pościel w temperaturze minimum 60°C, wyprasować je parą lub zastosować specjalne preparaty owadobójcze. Przedmioty, których nie można wyprać, należy zamknąć na 10 dni w szczelnym worku. Pluszowe zabawki można uprać lub włożyć do zamrażarki na 24–48 godzin.
Profilaktyka
Najlepszą ochroną jest edukacja i kształtowanie prawidłowych nawyków higienicznych:
- niepożyczanie przedmiotów osobistych,
- regularne mycie i czesanie włosów,
- systematyczna kontrola skóry głowy,
- związywanie długich włosów podczas zajęć grupowych.
Czego nie wolno robić?
- Nie stosować preparatów dla zwierząt – mogą być toksyczne i podrażniać skórę.
- Nie piętnować chorych – wszawica nie zależy od statusu materialnego czy poziomu higieny. Stygmatyzacja osób zmagających się z tym problemem utrudnia leczenie i zapobieganie.
Dlaczego wszawica powraca?
Nawet przy zachowaniu higieny i dbałości o czystość można się zarazić wszawicą – pasożyty przenoszą się przez kontakt z inną osobą lub jej rzeczami. Powroty choroby najczęściej wynikają z niepełnego leczenia lub pominięcia dezynfekcji otoczenia.
Źródło: WSSE w Bydgoszczy