Sytuacja epidemiologiczna polio

Wykrywanie krążącego wirusa polio typu 2 pochodzenia szczepionkowego (cVDPV2 ) w ściekach w Europie.

Od połowy września 2024 r. obserwujemy wykrywanie krążącego wirusa polio typu 2 pochodzenia szczepionkowego (cVDPV2 )w ściekach w Hiszpanii, Polsce, Niemczech, Wielkiej Brytanii oraz Finlandii.Jak dotąd nie stwierdzono w tych krajach przypadków poliomyelitis, a ryzyko wybuchu epidemii uważa się za niskie w związku z wysokim poziomem zaszczepienia przeciwko polio

.Zidentyfikowane izolaty pochodzą od szczepu krążącego w Afryce, ale zakres zróżnicowania ich sekwencji od tego szczepu - i od siebie nawzajem - utrudnia ustalenie, gdzie wirus po raz pierwszy pojawił się w Europie i czy był importowany na kontynent wielokrotnie, czy też rozprzestrzeniał się lokalnie po pojedynczym imporcie z Afryki.

Wszystkie nowo wykryte izolaty są szczepami pochodzącymi od szczepu Zamfara, który pojawił się w Nigerii kilka lat temu i rozprzestrzenił się szeroko w całej Afryce. Najbliżej spokrewniony z izolatami wykrytymi w Europie jest szczep krążący obecnie w Algierii, Gwinei i Mali.

W związku z powyższym Europejskie Centrum ds. Zapobiegania i Kontroli Chorób (ECDC) wskazuje, że kluczową kwestią dla ograniczenia ryzyka ponownego wprowadzenia i długotrwałego rozprzestrzeniania się VDPV w krajach UE/EOG jest:

weryfikacja stanu zaszczepienia populacji przeciwko polio, w tym również na poziomie regionalnym,
podniesienie poziomu zaszczepienia w populacjach o niedostatecznym odsetku zaszczepionych,
terminowość realizowanych szczepień przeciwko polio, zgodnie z programem szczepień ochronnych,
utrzymywanie czułych i skutecznych systemów nadzoru (nadzór środowiskowy i nadzór nad OPW) w celu szybkiego wykrywania i reagowania na krążenie wirusa polio.

Sytuacja epidemiologiczna polio na świecie

Do krajów endemicznego występowania polio należą Afganistan i Pakistan. W 2024 r. w krajach tych wystąpiło łącznie 88 przypadków poliomyelitis wywołanych dzikim wirusem polio typu 1 (WPV1), z czego 25 przypadków pochodzi z Afganistanu a 63 z Pakistanu. Informacje nt. występowania WPV1 na świecie dostępne są na stronie internetowej: https://polioeradication.org/wild-poliovirus-count/ . Przypadki polio wywołane krążącymi wirusami polio pochodzenia szczepionkowego występują natomiast na kontynencie afrykańskim oraz azjatyckim. Informacje nt. cVDPV na świecie znajdują się na stronie internetowej: https://polioeradication.org/circulating-vaccine-derived-poliovirus-count/ .

Mapę występowania przypadków polio wywołanych WPV1 oraz cVDPV w okresie ostatnich 12 miesięcy przedstawia Ryc.1

Ryc. 1 Mapa występowania przypadków polio wywołanych WPV1 oraz cVDPV w okresie ostatnich 12 miesięcy.

Nadzór nad ostrymi porażeniami wiotkimi

W okresie 50 tygodni 2024 r. w Polsce zgłoszono 61 przypadków OPW. Wymagana przez WHO liczba dla Polski to ok.60 przypadków rocznie (Tab.1 i 2).

Tab.1. Liczba zgłoszonych przypadków OPW w Polsce w latach 2016-2024.

Rok	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023	2024
Liczba zgłoszonych przypadków OPW	62	53	48	41	18	37	51	69	61

Tab. 2. Prognozowana i raportowana roczna liczba przypadków OPW w 2024 r. w podziale na województwa.

Województwo	Liczba dzieci <15 r.ż. w 2024 roku	Prognozowana liczba przypadków	Liczba zgłoszonych przypadków
DOLNOŚLĄSKIE	404 315	4	4
KUJAWSKO-POMORSKIE	289 499	3	2
LUBELSKIE	287 133	3	5
LUBUSKIE	139 980	2	6
ŁÓDZKIE	327 662	4	4
MAŁOPOLSKIE	542 597	6	4
MAZOWIECKIE	874 846	9	17
OPOLSKIE	125 662	1	1
PODKARPACKIE	311 596	3	3
PODLASKIE	167 315	2	0
POMORSKIE	378 352	4	3
ŚLĄSKIE	604 948	7	5
ŚWIĘTOKRZYSKIE	155 735	2	1
WARMIŃSKO-MAZURSKIE	195 437	2	2
WIELKOPOLSKIE	551 791	6	3
ZACHODNIOPOMORSKIE	223 491	2	1
POLSKA	5 580 259	60	61

Szczepienia przeciwko polio

Od dwóch lat obserwowany jest niewielki wzrost poziomu zaszczepienia p/polio dzieci w 3 r.ż. zaszczepionych trzema dawkami IPV (Tab.3) na poziomie krajowym. Należy jednak wskazać na duże różnice w poziomach zaszczepienia w zależności od województwa (Tab.4, Ryc.2). Poziom ten waha się pomiędzy 80,7 % w województwie lubelskim a 94,7 % w województwie warmińsko-mazurskim.

Tab. 3. Poziom zaszczepienia dzieci w 3 r.ż. przeciw poliomyelitis trzema dawkami IPV w Polsce w latach 2016-2023.

Rok	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
Poziom zaszczepienia %	91,60	90,10	87,40	86,60	85,50	83,9	84,9	87,0

Tab. 4. Poziom zaszczepienia dzieci w 3 r.ż trzema dawkami szczepionki przeciw poliomyelitis (IPV3) w latach 2016-2023 r. w poszczególnych województwach.

	Województwo	2016	2017	2018	2019	2020	2021	2022	2023
1	Dolnośląskie	92,2	90,1	87,8	87,1	86,2	85,1	84,6	86,7
2	Kujawsko-pomorskie	97	95,9	94,6	94,4	93,4	93,3	94,1	94,3
3	Lubelskie	91,1	88,9	94,6	81,6	81,4	77,7	80,0	80,7
4	Lubuskie	93,8	92,6	89,6	88,5	87,4	85,1	88,2	88,7
5	Łódzkie	89,8	88,8	86,5	84,9	84,2	83,6	85,0	85,5
6	Małopolskie	88,1	86,4	84,7	84,1	82,6	81,1	82,1	84,0
7	Mazowieckie	87,9	86,2	82,3	85,5	81,3	78,8	79,8	81,9
8	Opolskie	84	93,3	91,5	90	90,3	86,2	88,8	90,5
9	Podkarpackie	91,5	89,9	85,6	84,2	81,7	79,0	80,5	81,4
10	Podlaskie	90	87,1	83,5	80,5	78,7	76,1	79,5	81,0
11	Pomorskie	90,7	90	87,9	87,6	86,6	85,0	85,6	86,8
12	Śląskie	91,3	89,9	87	85,7	84,6	82,8	84,1	85,5
13	Świętokrzyskie	96,1	94	91,7	89,8	87,2	87,4	87,6	88,1
14	Warmińsko-mazurskie	98,5	97,6	97,2	96,5	96,6	96,2	94,7	94,7
15	Wielkoposlkie	93,9	93,1	90,1	90,5	90,5	89,4	90,2	90,4
16	Zachodniopomorskie	94,1	93,5	91,5	91,3	89,5	89,4	90,6	91,1

Ryc. 2. Poziom zaszczepienia dzieci w 3 r.ż. trzema dawkami szczepionki przeciw poliomyelitis (IPV3) w 2023 r. w poszczególnych województwach.