Powiatowa Stacja Sanitarno-
Epidemiologiczna w Kamieniu Pomorskim

Bezpieczna żywność to taka, po której spożyciu nie występują ujemne skutki zdrowotne.

Jest to taka żywność, która nie zawiera zanieczyszczeń:

• Fizycznych (ciała obce, napromieniowanie żywności),
• Chemicznych (pestycydy, przekroczone limity substancji dodatkowych – konserwanty, barwniki, aromaty itd.)
• Biologicznych (mikroorganizmy chorobotwórcze, szkodniki)

Konsumenci w Unii Europejskiej należą do najlepiej chronionych i poinformowanych o zagrożeniach w łańcuchu żywnościowym obywateli na świecie. Nad tym bezpieczeństwem czuwa Unijny system bezpieczeństwa żywności, który wytycza odpowiednie zasady i wymagania dla przedsiębiorców, organów kontrolnych, jak również daje konsumentom prawo do dostępu do wiedzy dotyczącej bezpieczeństwa produkcji, przetwarzania, pakowania, etykietowania i sprzedaży żywności. W ramach tego systemu niezależni eksperci Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA) przeprowadzają ocenę ryzyka na podstawie przeglądu danych naukowych i badań. EFSA współpracuje z krajowymi organami bezpieczeństwa żywności w całej Europie, z krajowymi partnerami, a także międzynarodowymi organizacjami, aby wymagania dot. bezpieczeństwa żywności opierały się na rzetelnych dowodach naukowych, a konsument mógł dokonać świadomego i pewnego wyboru żywieniowego.

W  sklepach  znajdują się  produkty wysoko przetworzone, pochodzące z fabryk, w związku z powyższym niezbędna jest kontrola jakości żywności przeprowadzanej przez niezależnych  ekspertów z EFSA. Kontrola ta polega na ocenie ryzyka na podstawie przeglądu danych naukowych i badań.

Każdemu środkowi spożywczemu przeznaczonemu dla konsumentów finalnych lub do zakładów żywienia zbiorowego muszą towarzyszyć informacje na temat żywności określone w przepisach prawa żywnościowego.  Informacje o produkcie winny być rzetelne i nie mogą wprowadzać w błąd konsumenta, a także muszą być jasne i łatwe do zrozumienia.  Informacja taka umieszczona jest na etykietach produktów.

Podstawowe informacje, jakie powinna zawierać etykieta, to:

            a)nazwa żywności,

            b) wykaz substancji alergennych,

            c) ilość netto

            c) data minimalnej trwałości albo termin przydatności do spożycia.

Ponadto jeżeli pozwala na to wielkość opakowania  produktu,  znakowanie  powinno  zawierać również: 

   d) informacje  dotyczące  składników  występujących w środku spożywczym, w tym alergeny i dodatki do żywności;

   e) wszelkich specjalnych warunków  przechowywania  lub  warunków  użycia,

   f) nazwę lub firmę i adres podmiotu wprowadzającego na rynek dany środek spożywczy lub importera, kraj lub miejsce pochodzenia,

   g) instrukcję użycia (w przypadku  gdy  jej  brak,  mógłby  utrudnić  odpowiednie użycie danego produktu)

   h) informację o wartości odżywczej. 

Dodatki  do  żywności  oznaczają  każdą  substancję, która  w  normalnych  warunkach  ani  nie  jest  spożywana sama jako żywność, ani nie jest stosowana jako charakterystyczny składnik żywności, bez względu na swoją  ewentualną  wartość  odżywczą,  której  celowe dodanie, ze względów technologicznych, do żywności w  trakcie  jej  produkcji,  przetwarzania,  przygotowywania, obróbki, pakowania, przewozu lub przechowywania powoduje, lub można się spodziewać zasadnie, że  powoduje,  iż  substancja  ta  lub  jej  produkty  pochodne stają się bezpośrednio lub pośrednio składnikiem tej żywności.

Stosowanie substancji dodatkowych ma na celu:

• wydłużenie okresu trwałości produktów lub stabilności produktu przez ograniczanie i zapobieganie niekorzystnym zmianom zachodzącym pod wpływem:
• działania drobnoustrojów,
• utleniania składników żywności, 
• reakcji enzymatycznych,
• reakcji nieenzymatycznych;
• zapewnienie bezpieczeństwa produktu przez zahamowanie rozwoju lub zniszczenie drobnoustrojów chorobotwórczych;
• zapobieganie zmianom jakościowym produktów, takim jak zmiany cech organoleptycznych: smaku, zapachu, tekstury czy barwy, dzięki czemu utrzymuje się stałą powtarzalną jakość produktów;
• ochronę składników odżywczych i decydujących o wartości żywieniowej produktów;
• podniesienie atrakcyjności i dyspozycyjności produktów dla konsumentów;
• zwiększenie asortymentu produktów przez otrzymywanie nowych rodzajów produktów – w szczególności dotyczy to produktów dietetycznych, np.  bez cukru czy ze zmniejszoną zawartością tłuszczu;
• zwiększenie efektywności produkcji.

Dodatki do żywności można zastosować tylko takie, które wyszczególnione są w obowiązujących przepisach prawa oraz kiedy zostaną spełnione równocześnie następujące warunki:

• istnieje uzasadniony wymóg technologiczny ich użycia, który nie może zostać spełniony w inny sposób, możliwy do zaakceptowania ze względów ekonomicznych i technologicznych;
• nie stanowią zagrożenia dla zdrowia konsumenta przy proponowanym poziomie ich stosowania w zakresie, w jakim można to stwierdzić na podstawie dostępnych dowodów naukowych;
• ich użycie nie wprowadza konsumentów w błąd.

Współczesny przemysł spożywczy nie mógłby istnieć bez substancji dodatkowych (są one stosowane nawet w produktach pochodzenia ekologicznego). Substancje dodatkowe budzą wiele obaw wśród konsumentów (przeciętny konsument chciałby jeść produkty bezpieczne, smaczne, o atrakcyjnym wyglądzie i długim okresie przechowywania, ale najlepiej bez substancji dodatkowych). Zastosowanie substancji dodatkowych zabezpiecza produkt przed tworzeniem się substancji szkodliwych, które mogłyby stanowić zagrożenie dla zdrowia konsumenta  np. dodatek azotynów zapobiega rozwojowi Clostridium botulinum (pałeczka jadu kiełbasianego), przeciwutleniacze przeciwdziałają jełczeniu tłuszczu.  Substancje słodzące są niezastąpione w diecie chorych na cukrzycę, jak również osób otyłych lub dbających o prawidłową masę ciała. 

Na etykiecie w wykazie składników podana jest również funkcja technologiczna, jaką poszczególne dodatki do żywności pełnią w produkcie.

Wykaz substancji dodatkowych wraz z opisem funkcji technologicznych można znaleźć m.in. na stronie internetowej Polskiej Federacji Producentów Żywności Związku Pracodawców www.do-datki.pfpz.pl